Страх і надзея праз прызму мадальнасці волевыяулення (на матэрыяле беларускай і англійскай моу)

Размещено на http://www.allbest.ru/

СТРАХ І НАДЗЕЯ ПРАЗ ПРЫЗМУ МАДАЛЬНАСЦІ ВОЛЕВЫЯУЛЕННЯ(НА МАТЭРЫЯЛЕ БЕЛАРУСКАЙ І АНГЛІЙСКАЙ МОУ)

Гапеева В.М.

кандыдат філалагічньїх навук, дацэнт Мінскі дзяржауны лінгвістьічньї утверстэт volha.

СТРАХ І НАДІЯ КРІЗЬ ПРИЗМУ МОДАЛЬНОСТІ ВОЛЕВИЯВЛЕННЯ (НА МАТЕРІАЛІ БІЛОРУСЬКОЇ ТА АНГЛІЙСЬКОЇ МОВ)

Гапеева В.М.

кандидат філологічних наук, доцент Мінський державний лінгвістичний університет

Страх належить до емоції, яка в мові виступає семантичним примітивом і обов'язково виражена у всіх мовах світу. Надія в дискурсі різних мов сприймається як щось довготривале й те, що приносить людям імпульс життя. На відміну від страху, надія не є базовою емоцією, і предикат сподіватися часто залучають до ментальних предикатів, в той час як боятися - до емоційних.

Мета. Метою роботи є встановлення засобів вираження і особливостей функціонування когнітивно-вербальних тактик оптативної зони: тимітивів і сперативів, що містять семантику страху і надії відповідно.

Методи. У нашому дослідженні використовувалися лінгвістичні методи: описовий, семантичний, кількісний, порівняльний.

Результати. Дієслова страху, як і дієслова надії і бажання, вживаються для вираження переваги щодо або проти можливої майбутньої ситуації, і таке використання є деонтичним.

У дискурсі сперативів англійської мови простежується вплив невербальних дій для залучення успіху / удачі (fingers crossed, touch wood), чого не спостерігається в білоруській мові. Водночас вираз “що люди скажуть " ілюструє важливість зовнішньої оцінки соціумом дій індивіда для білоруської лінгвокультури.

У статті розглянуто тимітиви і сперативи з погляду когнітивно-вербальної тактики оптативного поля модальності волевиявлення, які передають страх і надію відповідно білоруською та англійською мовами. Тимітиви і сперативи мають бути дослідженими разом через їх онтологічний зв'язок. Обрані конструкції не кваліфікуються як спеціалізовані засоби передачі значення страху або надії, оскільки вони можуть актуалізувати інші значення залежно від мовної ситуації і контексту. Семантичні структури тимітивів і сперативів містять такі елементи, як суб'єктивність, оцінка, орієнтація на майбутнє, бажання.

Ключові слова: модальність волевиявлення, страх, надія, тимітив, сператив, порівняльні дослідження, лінгвокультура.

FEAR AND HOPE THROUGH THE LENS OF MODALITY OF EXPRESSION(BASED ON BELARUSIAN AND ENGLISH LANGUAGES)

Hapeyeva V.M.

Ph.D. in Linguistics, Associate Professor Minsk State Linguistic University

Introduction. Fear is considered to be an emotion which acts as a semantic primitive in the language and finds its obligatory expression in all languages of the world. Hope in different languages is perceived as something long-term and as something that brings people the impulse of life. Unlike fear, hope is not a basic emotion, and the predicate spadziavacca (to hope) is often referred to as a mental predicate, while bajacca (to fear) is often referred to as an emotional predicate.

Purpose of the paper is to establish the means of expression and peculiarities of functioning of the cognitive-verbal tactics of optative zone: timitives and speratives which contain the semantics of fear and hope, respectively.

Methods. Some linguistic methods were used in our research: descriptive, semantic analysis method, quantitative calculation method, comparative method.

Results. Verbs of fear, like the verbs of hope and desire, are used to express superiority in relation to or against a possible future situation and thus such use can be referred to as deontic.

The discourse of the English speratives one can trace the influence of nonverbal actions to attract success / luck (fingers crossed, touch wood), which is not observed in the Belarusian language. At the same time, the Belarusian expression “what people will say” illustrates the importance of the society's external evaluation of the individual's actions for the Belarusian linguistic culture.

Conclusions. In the article timitives and speratives were considered from the point of view of the cognitive-verbal tacticts of the optative field of voluntary modality that convey fear and hope respectively in Belarusian and English. Timitives and speratives should be studies together due to their ontological connection. The selected constructions are not qualified as specialized means of conveying the meaning of fear or hope, as they can actualize other meanings depending on the speech situation and context. The semantic structures of timitives and speratives include such elements as subjectivity, evaluation, focus on the future, desire.

Keywords: the modality of will expression, fear, hope, timitive, sperative comparative studies, linguistic culture.

Сфера невядомага правакуе пэуную псіхічную рэакцыю, якая васабляецца я двух асноых модусах - страху і надзеі, якія звязаныя на гльїбінньїм y3poяHi, што дазваляе ім перацякаць адно я адно: “Усялякая надзея хавае я сабе страх, а ясялякi страх перасільвае сябе, звяртаючыся да адпаведнай надзеі” (Арендт, 2013, с. 263). Мэта дадзенага артыкула ястанавiць выражэнне і асаблівасці функцыянавання кагнiтыяна-маяленчых тактык зоны аптатьнасці: тымiтывая і сператыва якія угрымлшаюць семантыку страху і надзеі адпаведна.

ТымтыУ (ад лац. timeo - `баяцца') мае формулу S баіцца (што) X; сперат (ад лац. spero - `спадзявацца') можна прадставіць формулай S спадзяецца (што) X.

Тымiтыяныя маркеры не атрымалi шырокага вывучэння я тыпалогй і семантыцы. 1ншыя тэрмшы, якія выкарысгваюцца для пазначэння гэтага феномена, - апрэхенс (apprehensive), алмат (admonitive), эвинты (evitative), маркер lest `як бы не', маркер for fear `праз страх' (Angelo & Schultze-Berndt, 2016, с. 258).

Семантычным ядром тымггыва выступае эмоцыя страху і жаданне пазбегнуць той сiтуацыi, якая патэнцыйна выкткае гэту эмоцыю. “Страхі ёсць жаданнямі пазбезгнуць сораму, няёмкасцы небяспекі, пакарання і г.д.” (Kulick, 2003, с. 132). “Страх у псіхалогіі, адмояныя эмоцый я сітуаціі рэальнай ці яяянай небяспекі, якая пагражае жыццю арганізма, асобы, каштоянасцям (iдэалам, мэтам, прынцыпам і г.д.). Адрозніваюць эмпiрычны страх-боязь, які выкпкаецца канкрэтным прадметам ці абставінамі, і неакрэслены, неясвядомлены страх-тугу - метафшчны страх, прадметам якога зляецца “нішто” і які абумоялены тым, што чалавек нявечны і ведае пра гэта” (Пашкоя, 1998). Страх не абавязкова выкарысто5таецца рэферэнцыйна. Так, тымпыуны выраз баюся што можа функцыянаваць як сінонім фразы “мне здаецца, я думаю” (эпiстэмiчная мадальнасць) і як рэальны рэферэнцыйны выраз “S адчувае страх, што здарыцца X” і, адпаведна, S не хоча Х, што пераводзіць яго я дыянтычную мадальнасць. Такога падзелу не назіраецца у семантыцы адзінкі спадзявацца, якая адпавядае толькі дэантычнаму плану мадальнасці. У прэдыката баяцца таксама можна вылучыць два асноуных кантэксты яжывання: 1) адчуванне рэальнай эмоцып страху (Я баюся яго, гэтага іншага, ад аднае толькі думкі аб ім у мяне халадзее усярэдзте. Акрамя таго, баюся, што цяпер мы не давязём яе) і 2) сінанімічньї ментальнаму прэдыкату думаць, здавацца (Баюся, што ён вам не спатрэбщца, - сказау ён, вылазячы. Баюся, што ты, Вера, гэтага не зразумееш, -уздыхнуу Тарас). Апроч баяцца да лекачных спосабая перадачы тымтыунай семангакі адносяцца прэдыкаты страшыцца, палохацца, пужацца, пудзіцца, жахацца, апасацца, не рашацца, дрэйфщь і інш.

У дыскурсе розных моя надзея яспрымаецца як нешта доягатрывалае і тое, што прыносщь людзям імпульс жыцця: Dum spiro spero. Надзея памірае апошняй. Аднак у адрозненні ад страху, надзея не зляецца базавай эмоцыяй, і прэдыкат спадзявацца часта адносяць да ментальных прэдыкатая, у той час як баяцца - да эмацыянальных. Г. Залізняк (1992) кваліфікуе баяцца і спадзявацца як прэдыкаты “памежнай” сферы, што яключаюць элементы эмацыянальнага і ментальнага стану (с. 8). У англійскай мове прэдыкат hope прышчаецца да дэзідэратыяных прэдыкаг разам з такімі дзеясловамі як want, wish, desire (Noonan, 1985, с. 121). Баяцца і спадзявацца знаходзяцца ва язаемазалежнай сувязі, калі наяянасць аднаго пазначае адсутнасць іншага: Не бойся гэтага сну, ён нясе выбауленне ад пакут, - абнадзеіу яе тыбецец. Мояца просіць не баяцца і я словах аутара гэты маяленчы акт апісваецца як абнадзейванне. Як адзначае Б. Спіноза (2001), “няма надзеі без страха і страха без надзеі” (с. 172), бо хто спадзяецца, той хвалюецца і, адпаведна, баіцца, што жаданага можа і не адбыцца. Той жа, хто баіцца, спадзяецца, што нежаданае можа яго пазбегнуць. Страх і надзея - дзеці нятоенасці, як называе іх С.А. Лявіцкі (2008, с. 433), полюсы стану нявызначанасщ, які можа скончыцца толькі пасля таго, як вырашыцца сиуацыя чакання.

Семантыка прэдыката спадзявацца бяднейшая за семантыку прэдыката баяцца з прычына таго, што кампанент эмоцыі я першым паслаблены ці адсутнічае явогуле (Зализняк, 1992, с. 95-96). Л. Вгггенштэйн разважаючы пра эмоцыі і ментальны стан, адзначае, што першыя знаходзяць адлюстраванне я цялесных паводзінах, выразе твару. Калі нам кажуць, пакажы злосць раззлаванага чалавека, гэта проста, але як паводзіць сябе, калі просяць прадэманстраваць надзею? “Няма жэстая для надзеі. Як паводзіць сябе, спадзеючыся, што нехта прыйдзе? Лёгка яявіць жывёлу раззлаванай, напужанай, шчаслівай, але як уявіць тую, што спадзяецца (hopeful)?” (1996, с. 49е).

Да прэдыката якія перадаюць сператыяную семантыку, адносяцца: спадзявацца, мець надзею, мець спадзяванні, разлічваць, чакаць, абнадзейвацца.

Было ястаноялена, што тымітыяная семантыка я беларускай мове перадаецца наступнымі канструкцмямі.

- Канструкцыя чаго добрага: Дарма столькі марозіва дала. Чаго добрага - захварэе. Яшчэ не павераць яму людзі, дык гэты гад, чаго добрага, і пабіць яго надумаецца. Варыянт чаго лепшага не зляецца тыповай для беларускай мовы: Не вьтінайся перад беларускай правінцьіяй, не натужвайся, а тое яшчэ, чаго лепшага, пусціш смурод.

- Канструкцыя як бы не. Прэдыкаты, якія яжывакщца я такіх сказах валодаюць семантыкай нештатных эмацыйных станая: Проста баяуся за мяне, думау, як бы не прыйшлося аднаму вяртацца. Зверыкужо колькі часу назірае за панам і толькі баіцца, як бы не парушыць салодкі сон пана раннім візітам.

- Выраз як бы чаго не (выйшла/сталася) негатыуна трактуецца я маяленчай карціне беларусая і яспрымаецца як праява баязлівасці і бесхарактарнасці. Пісьменнік Васіль Быкая называя такі падыход ганебнай мараллю: Занадта глыбока жыве у свядомасці многіх ганебная нявольніцкая мараль: як бы чаго не выйшла. Гэтыя жывуць адным днём і трасуцца за сваю шкуру. Як бы чаго ня выйшла.

- Выраз так і глядзі бы зафжсаваны я 5 прыкладах корпусу: Дауно час мяняць гэтыя слупы, так і глядзі - паваляцца. Варыянт выразу - таго і глядзі - больш папулярны, хаця таксама не вельмі колькасны (13 npbiKiaAaя): Шафёр гнау па лясной дарозе як ашалелы, таго і глядзі, разаб'е. Таго і глядзі патрапіш на кулю ці звалішся пад калёсы. Канструкцыя таго і чакай таксама малаколькасная (тры прыклады): Мужчыны ж - самыя непрадказальныя. Ад іх таго і чакай, што нап 'юцца ды пачнуць высвятляць адносты.

- Канструкцыя не дай бог/божа зляецца pаспаясюджанай: Не дай Бог жыць з тваім характарам. Не дай бог адбіцца ад людзей, стаць не такім, як усе. Як жа ты цяпер будзеш? Варыянтам выступае канструкцыя крый Божа: Выйшау з лазні, прычыту дзверы - крый Божа, пачуюць дзяучаты.

- Канструкцыя толькі б не (хоць бы не): Толькі б не здрадзілі ногі. Толькі б не пачаліся дажджы. Выражае таксама нетымпьнае значэнне, калі яжыraецда для пазначэння прычыны дзеяння, як я прыкладзе: Аднак як толькі з'яуляуся у інстьітуце, многія адразу збягалі у прьібіральню - толькі б не вітацца.

- Канструкцыя а то (яшчэ): Трэба хоць чарку наліць, а то падумае, што я злая ведзьма.

- Канструкцыя не+шфшпъ+бы: Ёй хочацца расказаць пра свой страх Антону Кузьмічу ці Машы, але яна не адважваецца, прьімхліва баіцца - не спалохаць бы словамі гэтую дзівосную сілу. Доуга адкаркоувау бутэльку з каньяком. Яшчэ даужэй, з асцярожнасцю - не заліць бы абрус! Не аслепнуць бы!

- Выраз а што калі жіваецца я розных камуткатыуных спуацыях, сярод якіх і тымпъная семантыка неспакою пра небяспеку: Яму стала страшна. А што, калі ён сапрауды не такі, якога яна хоча, калі ён не можа, не здольны зрабіцца такім? Але паустае небясьпека: а што калі пра каго забудзешся? А што, калі зауважаць? - непакоіуся Мірон.

- Шматзначнасцю адрозніваюцца канструкцын з часціцай няужо, дзе таксама прысутшчае тымиъная семантыка, асабліва добра яна счытваецца пры наяянасці дадатковых пpэдыкатая страху і вусцішнасці: Мне робіцца неяк не па сабе, няужо нада мной робяцца нейкія эксперыменты. І ён спалохауся, што не уцячэ - дагоняць, але няужо яны сапрауды будуць яго лавіць, не адстануць?

Выраз “што людзі скажуць” ілюструе адзін з тыповых і важных для белаpускамоянай дыскурсшнай прасторы элементау Так, у сваім даследаванні Т. А. Шваварчык (2000) адзначае, што агульнае меркаванне высока ацэньваецца я беларускім традыцыйным соцыуме (вёска), дзе “усе пра ясіх усё ведаюць, а значыцца, трэба выконваць нормы паводзін” (с. 140). Семантыка гэтага выказвання яключае такія элементы, як хваляванне, неадабрэнне, жаданне, каб такога не было, страх быць асуджаным. Учора Даніла памёр, мы назаутра удаву яго прэч. Што людзі скажуць? Не гожа, васпане, вам як простому смерду самому раз 'язджаць. Што людзі скажуць?; Мне здавалася немагчымым - як гэта можна жыць, нідзе не працуючы? А што людзі скажуць?

Вылучаныя канструкцын мы кваліфікуем як неспецыялЬаваныя формы выражэння тымиънай тактыш, бо яны падзяляюць гэта значэнне з шэрагам шшых значэнняу якія актуалізуюцца я залежнасці ад камунікатыянай сітуацыі і семантычнага атачэння.

Сярод канструкцый, што перадаюць спеpатыяную семантыку адзначым наступныя:

- Канструкція з толькі б: Заблудзіць ён не павтны, тым болей удзень. Толькі б не натыкнуцца на людзей, на мтцыю. “Толькі б хапіла алы, - думаю я адзіную цяпер сваю думку. - Толькі б стрываць!”

- Выраз бог дасць: Не заусёды ж і дрэнна жыць, бог дасць і лепш пажывём, у багацці. Ну што ж, Бог дасць, скончыцца вайна.

- Выраз дай божа: Дай божа, каб у АХЧ, - з надзеяй уздыхнуу Краснакуцкі.

- Канструкцыя мо + дзеяслоя у будучым часе: Каторы ужо дзень пасля абеду забягаю у ттэрнат з трапяткой надзеяй: а мо будзе сёння? Пакута вярнулася, запульсавала надзеяй, трывогай: а мо яшчэ воля магчымая, а мо яшчэ можна уцячы.

- Адметнасць выразу хоць бы (не) у тым, што часам адмежаваць надзею і страх у іх праблематычна: Парсючок надзіва рахмана, нібьі сабака, заспяшауся следам - подбегам з невялікімі припинкамі, і яна аж сцялася уся: хоць бы не выйшау хто з-за хаты, не убачыу іх тут. Гераіня баіцца, што яе могуць пабачыць і я той жа час спадзяецца, што гэтага не здарыцца. I мне раптам стала клопатна: хоць бы не патрапілі у той слауны катэдж, за адну сэкунду маглі спляжыць усё гэтае утульнае хараство. Моуца перажывае, што ворагі могуць зруйнаваць дом, таму страх перамяжояваецца з надзеяй, што гэтага можна пазбегнуць.

Метафарычны выраз ставіць крыж (на шм-чым) азначае траціць надзею, лічыць кагосьці, штосьці беззваротна згубленым, страчаным: Аднак ставіць крыж на будучым Дунайкарана. Аднак вынМ рэферэндуму ставяць крыж на гэтых планах. “Ставіць крыж ” на дзіцяці, якое атрымала дрэнны паказчык тэсцфавання, нельга!

У англійскай мове маркеры і канструкцьіі lest, fear that, so that no, not that, god forbid можна аднесці да тымітывая; такія выразы як fingers crossed, look forward to, hopefullly, if smb is lucky, touch wood - да сператывау Да лекачных сродкая выражэння спадзявання адносяцца прэдыкаты hope, anticipate, expect, aspire і інш. Сярод прэдыкатая з семантыкай страху - fear, be scared, be afraid, be frightened, worry:.

Выраз look forward to угрымлшае я сваёй структуры дзеяслоя бачання look, дзе семантыка прадугадвання нечага станоячага і прыемнага перадаецца праз метафарызацыю візуальнага выразу глядзець наперад: I'm really looking forward to my holiday. У беларускай мове гэта ж вдэя перадаецца пры дапамозе дзеяслова чакання - чакаць з нецярпеннем.

Прыслояе hopefully звычайна яжываецца на пачатку сказу для выражэння спадзявання на тое, што здарыцца нешта, чаго хочацца: Hopefully, we'll be able to rearrange the dates of our holiday. Hopefully, there will be some tickets left.

Спадзяванне можа выражацца канструкцыяй oh, that з Subjunctive II: Oh, that the storm were over! Oh that the salvation of Israel were come out of Zion!

Выраз fingers crossed азначае “спадзявацца, што ясё адбудзецца так, як ты хочаш” (Butterworth, 1998, c. 136). Часта я сказе дублюецца семантыка спадзявання пры дапамозе дзеяслова to hope: We are crossing our fingers and hope the weather stays fine. Fingers crossed, we hope we get the job done in time. У слоуніку падаецца пераклад спадзявацца на лепшае да выразу keep one 's fingers crossed (Суша, 2013, с. 225).

Выраз touch wood (knock (on) wood) кажуць, калі хочуць каб удача ці станоячая сиуацыя працягваліся” (Butterworth, 1998, c. 429). It's been fine all week and, touch wood, it will stay fine for the weekend. У англійска-беларускім слояніку падаецца наступны пераклад выразу knock wood: “дакранацца да чаго-н., каб прадухіліць бяду” (Суша, 2013, с. 672). Часовая рэферэнцыя прэпазщый я сказах з выразам knock (touch) wood можа быць выражана дзеясловамі я форме будучага часу і я форме перфекта. The deal will be agreed on Wednesday, touch wood. Hopefully, knock on wood, Lieby is going to be in there most of the time. Атсваючы сиуацып, якія яжо адбылшя, мояца выказвае спадзяванне, што іх станоячае працяканне застанецца і надалей: I've just been lucky so far, touch wood.

Традыцыйна выраз had better ужываецца для перадачы семантыш загаду: You'd better leave it till Monday, there 's no one in the office today, аднак у пэуных спуацыях ён можа выражаць значэнне надзеі (Auwera, Мзлі, & Linden, 2013, с. 123). That bus had better get here soon! (адчайная надзея). I have urgent information. Can we meet? - It had better be important. Граматычным суб'ектам у выразах з семантыкай надзеі выступае 3-я асоба, часта неадушаялёная: The movie had better end soon.

Выраз god (heaven) forbid кажуць, калі спадзяюцца, што гэтага не адбудзецца (McIntosh, 2008, с. 558). Heaven forbid that his parents should ever find out. У англійска-беларускім слояніку падаецца наступны пераклад выразу Heaven (God) forbid: “Барані божа, не дай бог, няхай бог крые” (Суша, 2013, с. 232). Тыповай канструкцыяй выступае даданы з should або Subjunctive І: Godforbid that he lose the game. Godforbid that he should lose the game. Скіравана такая надзея можа быць і на другую асобу і на трэцюю і на першую (самога моуцу): Heaven forbid that I should covet your riches. God forbid you should have an accident.

Адзначым, што канструкцьіі з маркерам lest маюць дзве функцьіі: перасцярогі і страху. У першым выпадку ён можа яжывацца як негатыяная часціца намеру, уводзячы клаязу, дзе выражаецца дзеянне, якое трэба прадухіліць або якога варта сцерагчыся (Lichtenberk, 1995, с. 313). He spent whole days in his room, wearing headphones lest he disturb anyone. У другім - ужываецца пасля дзеяслова) страху/баязні, якія пазначаюць спуацыю небяспекі, каб увесці клаязу, дзе гаворыцца пра падзею, якой баіцца мо)ца (Lichtenberk, 1995, с. 314). She feared lest he tell her husband. Gramps is too frightened to move, lest he disturb the infant. На беларускую мову lest перакладаецца як каб... не (уводзіць даданыя сказы, змест якіх азначае што-н. непажаданае); I was afraid lest they should find me. Я баяуся, каб яны не знайшлi мяне (Суша, 2013, с. 32).

Канструкцыю з what if мы адносім да тымиывау бо яна звычайна перадае семантыку негаты)ных дзеяння): What if he was going to die! What if our plane is delayed and we can ' make the connection?

У таблщы прадста)лены асноуныя канструкцыі для выражэння тымпы)най і сператы)най семантыш я дзвюх мовах.

Табліца. анструкцыі беларускай і англійскай мовы для перадачы тымпыва) і сператыва)

Такім чынам, маем падсумаваць, што страх - гэта базавая )ніверсальная эмоцыя, якая я мове выступае семантычным прымиывам і знаходзіць абавязковае сваё выражэнне ва )сіх мовах свету. Мы падзяляем пункт гледжання Т. Гівона (2001), які кажа, што дзеясловы страху, як і дзеясловы жадання і надзеі, ужываюцца для выражэння перавагі я дачыненні да\супраць магчымай будучай сітуацыі і такое выкарыстанне з'я)ляецца дэантычным (с. 52-53). У семантычнай структуры тымітыва і сператыва вылучаем такія кампаненты, як суб'ектнасць, ацэначнасць, скіраванасць на будучыню, жаданне. беларускай мове англійскай страху

Тымытівы і сператывы разглядаліся разам з прычыны іх анталагічнай сувязі. Вылучаныя канструкцыі не кваліфікуюцца як спецыяллаваныя сродкі перадачы значэння) боязі ці надзеі, бо яны могуць актуалізаваць шшыя значзнні я залежнасці ад маяленчай сітуацьіі і кантэксту. У дыскурсе сператывая англійскай мовы прасочваецца яплыя невербальных дзеянняя для прыцягнення поспеху/удачы (fingers crossed, touch wood), чаго не назіраецца я беларускай мове. У той жа час, выраз “што людзі скажуць” ілюструе важнасць знешняй ацэнк1 соцыумам дзеянняя індывіда для беларускай лінгвакультуры.

Літаратура

1. Арендт, Х. (2013). Жизнь ума. СПб: Наука.

2. Зализняк, А.А. (1992). Исследования по семантике предикатов внутреннего состояния. Mьnchen: Sagner.

3. Левицкий, С.А. (2008). Трагедия свободы: избранные произведения. Москва: Астрель. Шваварчык, Т.А. (2000). Бог і людзі як фактар трэщх асоб у персаналпацыйнай структуры беларускіх маяленчаэтыкетных сггуацый. Весн. Гродзен. дзярж. ун-та. Сер. 1, Псторыя і археологія. Філасофія. Політологія, (3), 139-145.

4. Спиноза, Б. (2001). Этика. Минск: Харвест; Москва: АСТ.

5. Пашкоу Г.П. (Рэд.). (1998). Чалавек і грамадства: энцыклапедычны даведнік. Мінск: Беларус. Энцыкл.

6. Angelo, D., & Schultze-Berndt, E. (2016). Beware bambai - lest it be apprehensive. In Loss and renewal: Australian languages since contact (p. 255-296). Boston; Berlin: Walter de Gruyter. Auwera, J. van der, NoM, D., & Linden van A. (2013). Had better, 'd better and better: diachronic and transatlantic variation. English modality: core, periphery and evidentiality. (p. 119-154). Berlin: De Gruyter Mouton.

7. Gn, T (2001). Syntax: an introduction: in 2 vol. (Vol. 2). Amsterdam; Philadelphia: J. Benjamin. Kulick, D. (2003). Language and desire. In The handbook of language and gender. (p. 119-141). Malden: Blackwell.

8. Lichtenberk, F. (1995). Apprehensional epistemics. Modality in grammar and discourse. (P. 293-327). Amsterdam: Benjamins.

9. Noonan, M. (1985). Complementation. Language typology and syntactic description: in 3 vol. (Vol. 2: Complex constructions), (p. 42-140). Cambridge: Cambridge Univ. Press.

10. Wittgenstein, L. (1996). Last writings on the philosophy of psychology: in 2 vol. (Vol. 1: Preliminary studies for part II of the Philosophical investigations). Chicago: Univ. of Chicago Press.

11. Суша, Т. М. (2013). Англійска-беларускі слоунік - English-Belarusian dictionary. Менск: Выш. школа.

12. McIntosh, C. (Ed.) (2008). Cambridge advanced learner's dictionary. Cambridge: Cambridge Univ. Press.

13. Butterworth A. (Ed.). (1998). Cambridge international dictionary of idioms: over 7 000 idioms. Cambridge: Cambridge Univ. Press.

14. Arendt, H. (2013). Zhizn uma. SPb: Nauka.

15. Zaliznyak, A.A. (1992). Issledovaniyapo semantikepredikatov vnutrennego sostoyaniya. Munchen: Sagner.

16. Levickij, S.A. (2008). Tragediya svobody: izbrannye proizvedeniya. Moskva: Astrel.

17. Pivavarchyk, T.A. (2000). Bog i lyudzi yak faktar trecih asob u persanalizacyjnaj struktury belaruskih maяlenchaetyketnyh situacyj. Vesn. Hrodzen. dzyarzh. un-ta. Ser 1, Historyya i arhealogiya. Filasofiya. Palitalogiya, (3), 139-145.

18. Spinoza, B. (2001). Etika. Minsk: Harvest; Moskva: AST.

19. Pashkoя, G.P. (Red.). (1998). Chalavek i gramadstva: encyklapedychny davednik. Minsk: Belarus. Encykl.

20. Angelo, D., & Schultze-Berndt, E. (2016). Beware bambai - lest it be apprehensive. Loss and renewal: Australian languages since contact (p. 255-296). Boston; Berlin: Walter de Gruyter.

21. Auwera, J. van der, NoM, D., & Linden van A. (2013). Had better, 'd better and better: diachronic and transatlantic variation. English modality: core, periphery and evidentiality (p. 119-154). Berlin: De Gruyter Mouton.

22. Givyn, T (2001). Syntax: an introduction: in 2 vol. (Vol. 2). Amsterdam; Philadelphia: J. Benjamin. Kulick, D. (2003). Language and desire. The handbook of language and gender (p. 119-141). Malden: Blackwell.

23. Lichtenberk, F. (1995). Apprehensional epistemics. Modality in grammar and discourse (P. 293-327.). Amsterdam: Benjamins.

24. Noonan, M. (1985). Complementation. Language typology and syntactic description: in 3 vol. (Vol. 2: Complex constructions) (p. 42-140). Cambridge: Cambridge Univ. Press.

25. Wittgenstein, L. (1996). Last writings on the philosophy of psychology: in 2 vol. (Vol. 1: Preliminary studies for part II of the Philosophical investigations). Chicago: Univ. of Chicago Press.

26. Susha, T M. (2013). Anglijska-belaruski sloynik = English-Belarusian dictionary. Mensk: Vysh. shkola. McIntosh, C. (Ed.) (2008). Cambridge advanced learner 's dictionary. Cambridge: Cambridge Univ. Press.

27. Butterworth A. (Ed.). (1998). Cambridge international dictionary of idioms: over 7 000 idioms. Cambridge: Cambridge Univ. Press.

Размещено на Allbest.ru