Запазычанні з польскай мовы у беларускай навуковай мове пачатку ХХ ст.

Размещено на http://www.allbest.ru/

Запазычанні з польскай мовы у беларускай навуковай мове пачатку ХХ ст.

К. П. Любецкая,

канд. філал. навук, дац., Беларускі дзяржауны універсітзт, загадчык кафедры рускай мовы як замежнай у прафесійньїм навучанні



Артыкул прысвечаны вызначэнню ступені удзелу польскай мовы у станауленні беларускай навуковай мовы у 1900-1920 гг. Апісана моуная сітуацьія у Беларусі у пачатку ХХ ст., асэнсавана лексічнае напауненне беларускамоуных тэкстау навуковага выкладу, разгледжаны шляхі фармавання тэкстау навуковай тэматык і прыметы паланізмау.

Ключавыя словы: беларуская мова, польская мова, мова навукі, моуныя кантакты, запазычанне, паланізм.

польскай мова лексічнае



К. П. Любецька,

Білоруський державний yHieepcumem, кафедра російської мови як інозємноїу професійному навчанні

ЗАПОЗИЧЕННЯ З ПОЛЬСЬКОЇ МОВИ У БІЛОРУСЬКІЙ НАУКОВІЙ МОВИ ПОЧАТКУ ХХ СТ.

Статтю присвячено визначенню ступня участі польської мови у становленні білоруської наукової мови в 1900-1920 рр. Описано мовну ситуацію у Білорусі на початку ХХ ст., осмислено лексичне наповнення білоруськомовних текстів наукового викладу, розглянуто шляхи формування текстів наукової тематики та виокремлено прикмети полонізмів.

Ключові слова: білоруська мова, польська мова, мова науки, мовні контакти, запозичення, полонізм.



Е. П. Любецкая,

Белорусский государственный университет, кафедра русского языка как иностранного в профессиональном обучении

ЗАИМСТВОВАНИЯ ИЗ ПОЛЬСКОГО ЯЗЫКА В БЕЛОРУССКОМ НАУЧНОМ ЯЗЫКЕ НАЧАЛА ХХ В.

Статья посвящена определению степени участия польского языка в становлении белорусского научного языка в 1900-1920 гг. Описана языковая ситуация в Беларуси в начале ХХ в., осмыслено лексическое наполнение белорусскоязычных текстов научного изложения, рассмотрены пути формирования текстов научной тематики и названы приметы полонизмов.

Ключевые слова: белорусский язык, польский язык, язык науки, языковые контакты, заимствование, полонизм.



K. P. Liubetskaya,

Belarusian State University in Minsk Department of the Russian as foreign language in professional education

BORROWINGS FROM THE POLISH LANGUAGE IN THE BELARUSIAN SCIENTIFIC LANGUAGE AT THE BEGINNING OF THE XX CENTURY

This article examines interaction specifics of the Belarusian and Polish languages in scientific texts at the beginning of the 20th century. On the basis of scientific and educational, popular science texts and lexicographic materials, the characteristics of polonisms, their subject and thematic affiliation, as well as the peculiarities of their formal adaptation on the Belarusian linguistic basis are carried out. The work uses descriptive, contrastive and comparative historical methods, which were useful during the examination of polonisms in Belarusian language. The author establishes the dependence of the interacting nature of contacting languages on various intralingual and external factors, which predetermined the nature of the interlanguage relations of the Belarusian and Polish languages at the beginning of the 20th century. For all the lexical inequality of scientific texts, their linguistic unity was formed due to a common goal - the transmission of scientific information.

In general, the analysis showed that when borrowings from the Polish language are used in the texts of Belarusian science, there is no consistency. Accordingly, it can be stated that the influence of the Polish language on the Belarusian scientific language is not characterized by depth, and the language of Belarusian science at the beginning of the 20th century was not oversaturated with polonisms. This was probably facilitated by the tendencies of the Belarusian linguistic and cultural revival, the dominant of which was primarily the orientation towards national identity and, accordingly, the limitation of foreign linguistic influences.

Key words: Belarusian language, Polish language, borrowing, polonism, science language, language contacts, interlanguage relations.

Беларуская навуковая мова у сучасным беларускім мовазнаустве пакуль не атрымала комплекснага апісання, а у спецыялізаваных даследаваннях па стылштыцы і тэрмшазнаустве узгадваюцца самыя агульныя рысы беларускага навуковага выкладу. Пры гэтым беларускую навуковую мову можна, відаць, разглядаць як пстарычную катэгорыю, на фармаванне якой маглі уплываць такія фактары, як: агульны стан навукі і навуковых ведау у Беларусі у адпаведны перыяд, ступень развіцця літаратурнай мовы, моуная практыка навукоуцау, пісьменнікау і грамадскіх дзеячау, якія рыхтавалі рознажанравыя і рознастылявыя творы на беларускай мове. Аналізуючы лексіка- генетычны і марфолага-сштак^чны склад мовы беларускай навукі, шырокую палітру разнастайных рашэнняу і прапаноу па яе упарадкаванню, можна сцвярджаць, што развіцце беларускай навуковай мовы на працягу ХХ-ХХІ стст. даволі стракатае: яна стваралася пад уплывам розных, а часам і прощлеглых падыходау. Прымаючы пад увагу, што асэнсаванне шляхоу фармавання беларускай навуковай мовы важна для усведамлення асаблівасцей яе пстарычнага станаулення, уяуляецца актуальным разгляд падыходау да яе будовы перадусім у пачатковы перыяд, у час закладвання асноу навуковага выкладу у беларускай мове. Даследчыкамі адзначаецца, што “важнай крынщай папаунення слоунікавага складу (беларускай мовы - заувага Кацярыны Любецкай) з'явілася прамое запазычванне неабходных намшатыуных сродкау з суседніх моу” [27, с. 184]. Вывучэнне пытання уплыву польскай мовы, якая стала адной з крынщ запазычвання у мове беларускай навукі, спрыяе выпрацоуцы у далейшым дакладнага уяулення пра іншамоунае уздзеянне на беларускую навуковую мову. Важнасць даследавання тэмы абумоулена ссчаснымп тэндэнцыямі у лшгвштыцы, агульным кірункам навуковых пошукау у галіне супастауляльнага і пстарычнага тэрмшазнауства і стыл^тый, неабходнасцю для сучаснай навукі вывучэння праблемы узаемауплыву моу.

Вывучэнню пытанняу, звязаных з аналізам асаблівасцей фармавання навуковага стылю у беларускай мове, прысвечаны шэраг глыбойх даследаванняу: У. Ашчэнка [3], А. Кауру с [13], В. Красней [18], В. Кузьміч, В. Шахаб [20], К. Любецкая [25], Т. Шсарэнка [30], Г. Семянькова [32], Т. Старасценка, В. Урбан, Ф. Шумчык [33], М. Цікоцкі [35], Ф. Шумчык [38], А. Юрэвіч [39] і інш. Усведамленне пстарычнага шляху фармавання нацыянальнай тэрмшалогп адлюстравана у значным корпусе даследаванняу у галіне тэрмшазнауства (гл. больш падрабязна 21-24). Спецыфша запазычвання у сферы спецыяльнай лексікі мае свае адметнасці. У працах навукоуцау (Л. Антанюк [2], А. Бульїкі [4-6], І. Гапоненка [7, 8], А. Жураускага, І. Крамко [10], В. Краснея [16, 17], Крукоускага [19] і інш.) разглядаліся іншамоунья адзінкі у сістзме розных тзрмінагалін, вьлучаліся асноуныя заканамернасці і падыходы пры іх вьівучзнні. Дзякуючы гэтым працам створана значная фактычная і тэарэтычная навуковая база, у якой адлюстраваны асаблівасці навуковага стылю беларускай мовы, акрзслена развіцце і функцыянаванне нацыянальнай спецыяльнай лексікі, яе гентычная характарыстыка. Разам з тым, сттэматызаванага супастауляльнага вывучэння шшамоуных і беларускіх моуных узаемадачыненняу у галіне беларускай навуковай мовы праведзена не было, што і абумоулівае неабходнасць усведамлення адметнасцей фармавання кожнага этапа мовы беларускай навукі.

Мэта дадзенага артыкула палягае у вызначэнш ступені удзелу польскай мовы у станауленні беларускай навуковай мовы у 1900-1920 гг., што, як думаецца, у далейшым паспрыяе комплекснаму апісанню зыходнага этапу развіцця навуковага выкладу у беларускай мове. У сувязі з гэтым ставяцца для вырашэння некалькі задач: апісанне моунай сиуацыи у Беларусі у 1900-1920 гг. і акрэсленне перадумоу выпрацоуй беларускай навуковай мовы, асэнсаванне лексічнага напаунення беларускамоуных тэкстау навуковага выкладу, разгляд шляхоу фармавання тэкстау навуковай тэматык і прымет т.зв. паланізмау.

Аб'ектам даследавання сталі перадусім рознажанравыя беларускамоуныя тэксты 1900-1920 гг., якія утрымліваюць навуковы змест і арыентаваныя на перадачу навуковай шфармацыи, а прадметам - запазычанш з польскай мовы, выкарыстаныя у гэтых тэкстах.

Уяуляецца, што бясспрэчным стымулам распрацоукі беларускай навуковай мовы і у далейшым фармавання навуковага стылю могуць паслужыць асобныя артыкулы, надрукаваныя у газетах “Наша доля”, “Наша Ніва”, “Homan”, “Bielarus”, “Swietacz”, “Дзяньніца”, “Кривічанін”, “Голас Радзімы”, “Litwa i Rus”, “Рунь”, “Школа и культура Советской Белоруссии”, “Szkola Polska”, “Варта”, “Вольная Беларусь”, у літаратурна- грамадскім зборніку “Маладая Беларусь”, штомесячніках “Саха”, “Лучынка”, “Раніца”, “Беларускае жыцьце”, “Белорусская Рада”. Для акрэслення адметнасцей фармавання беларускай навуковай мовы браліся пад увагу дапаможнікі для школ, чытанк і граматык беларускай мовы [11, 12, 29, 40, 41, 43-47]. Крынщай фактычнага матэрыялу лічыліся таксама слоушкавыя матэрыялы [26, 28, 31, 48].“Беларускія кнігі, газеты і часотсы садзейнічалі пашырэнню беларускай літаратурнай мовы, яе стылттычнай дыферэнцыяцыі, спрыялі яе узбагачэнню і удасканаленню, выпрацоуцы адзшых норм правапісу і граматый” [37, с. 237].

Бясспрэчна, у беларускамоуных працах пачатку ХХ ст. яшчэ не маглі быць узнятыя питанні навуковага выкладу, аднак паступова для гэтага назапашвауся адпаведны тэкставы матэрыял. У гэтых працах засведчаны свядомы вопыт распрацоукі беларускай навуковай мовы, карысны для усведамлення эвалюцыі навуковага выкладу і навуковага стылю беларускай мовы у далейшым. Можа выказаць меркаванне, што у 1900-1920 гг. навуковы стыль фармуецца не столькі прамым шляхам (праз напісанне навуковых тэкстау, распрацоуку тэрмшалапчных слоунікау), але апасродкавана - праз беларускія агульнамоуныя працы (друкаваныя і рукатсныя), у межах шшых стыляу, у граматыках.

Навізна вывучэння пытання заключаецца у атрыманш новых ведау па праблеме усведамлення ступені уплыву польскай мовы на развіцце беларускай навуковай мовы, што у далейшым дазволіць у цэлым ацаніць ролю т.зв. іншамоунага фактара у станауленні мовы беларускай навукі. Значымасць даследавання праяуляецца у магчымасщ асэнсавання папярэдняга вопыту, характарыстыцы асноу станаулення навуковага выкладу у беларускай мове, што у цэлым паспрыяе кваліфікацьіі узроуню напрацаванага, счстэматызацьп створанага і дапаможа пазбегнуць памылак і няудалых рашэнняу пры упарадкаванні мовы беларускай навукі у будучынй Тэарэтычная значнасць работы палягае у магчымасщ атрымання дадзеных, якія выключаюць шту^ыуны падыход, дазваляюць вызначыць унікальнае і універсальнае у чісторіл беларускай навуковай мовы.

Вышм даследавання маюць прынцыповае значэнне для фармавання дакладнага уяулення пра прычыны запазычвання з польскай мовы, іх прыметы і ролю у станауленні беларускага навуковага выкладу, прадастауляюць матэрыял для комлекснага усведамлення падыходау да выпрацоуй беларускай навуковай мовы у 1900-1920 гг.

Пачатак ХХ ст. пасля закону “Аб свабодзе друку” (1906) і лкві.далл амаль 200- гадовай забароны на беларускае друкаванае слова прынята лічыць адметным для беларускага нацыянальна-культурнага адраджэння і нацыянальнай мовы, знакавым этапам у развіцці беларускага грамадства. “Пачатак ХХ ст. як асобны перыяд у ідсторіл беларускага мовазнауства ахоплівае не такі ужо і вялікі прамежак часу - нейкіх няпоуных дваццаць гадоу, г.зн. да падзей Кастрычнщкай рэвалюцый Аднак ён надзвычай змястоуны і у параунанні з папярэднімі перядамі характарызуецца пзуншмі зрухамі як у самім падыходзе грамадскасці да беларускай мовы, так і у яе навуковай распрацоуцы” [36, с. 76]. У гэты час пачынаецца адраджэнне кнігадрукавання, выданне газет і часопісау, навуковых і навукова-папулярных артыкулау і брашур, у якіх выкарыстоувалюя разнастайныя па сваёй прыналежнасщ да той ці іншай галшы навукі тэрмшы. На думку В.П. Краснея, “у пачатку ХХ ст. беларуская літартурная мова пашырыла сферу свайго выкарыстання і с^тэма сродкау моунага выказвання узбагачалася аеклчным! адзінкамі намшатыуна-тэрмшалапчнага характару” [17, с. 137]. Гэтаму перыяду уласщвы дынамізм у пошуку сродкау прафесійнага маулення, якое па аб'ектыуных прычынах яшчэ не магло быць строга акрэслена, паколькі у маладой беларускай літаратурнай мове яшчэ не адбылася функцыянальна- стылютычныя дыферэнцыяцыя і увогуле адсутнічала разуменне агульналітаратурнай і стылстычнай нормы. Падрыхтоука прац навуковага кірунка звязана найперш з практичным] запатрабаваннямі - азнаёмщь шыройя колы насельніцтва з навуковым матэрыялам, простым па змесце і форме, зразумелым па мове.

Даследчыкамі адзначаецца, што у плане правядзення тэрмшалайчнай работы пачатку ХХ ст. характэрна “стьіхійнае” і “кіруемае” [37, с. 111] фармаванне намшацыйна-тэрмшалапчнайга фонду беларускай мовы. Увогуле, характарызуючы працэс выпрацоуй беларускай навуковай мовы у 1900-1920 гг., можна адзначыць яго дынамізм і рухомасць, што прывяло да наяунасці у яе складзе шырокай палггры разнастайных рашэнняу і прапаноу. У беларускай навуковай мове, як і наогул у літаратурнай мове гэтага часу, узаемадзейнічаюць дзве супрацьлеглыя тэндэнцый - тэндэнцыя да інтэрнацыялізацыі і тэндэнцыя да нацыяналізацыі (аутахтанамізацыі)" [42, с. 99].

Паколькі тэксты бнлі арыентаваны на шырокае кола чытачоу і павшны бнлі быць зразумелымр пануючай тэндэнцыяй моунага фармавання выступаюць моунапурыстычныя устаноукі: адбор лек^чных сродкау адбывауся з жывой гутарковай мовы з арыентацыяй на іх агульназразумеласць і агульнадаступнасць, таму моуную аснову тэкстау склалі народна-размоуныя элементы. Стваральнікі “Сямімоунага слоуніка” (1918) [48], дзе беларуская мова упершыню пастаулена у адзін рад з

нямецкай, рускай, польскай, літоускай, латышскай і ідшп. стараюцца “ухапіць дух моу і прыслухоуваюцца да палахлівых спроб народа, які з натуральных намаганняу старауся ствараць словы для новых незвычайных паняццяу <...>» [48, с. 5]. Аутарамі адзначалася, што “аднойчы знойдзенае і вылучанае са спіса сінонімау слова набывала пэунае значэнне, і з гэтага моманту варыянт лічьіуся поуным адпаведнікамі нямецкаму слову» [48, с. 5], напр.: бел. alindar, arendatar; udawalnik; addac na schouku; ulasnasc, pitamannasc; chata dla sudu, biespraunaje prysabiecennie; sprokudz і інш. Хоць не усе рашэнш па упарадкаванні беларускай тэрмшалогй і навуковай мовы знайшлі сваё адлюстраванне у далейшым, а сам перыяд характарызуецца хутчэй як стыхшны, але важна зауважыць, што менавіта у гэты час был ажыццёулены першыя спробы выпрацоуй асноу навуковага выкладу на аснове сродкау беларускай мовы.

Нягледзячы на дамінаванне пурыстычнай плын у распрацоуцы беларускай навуковай мовы запазычванне выкарыстоувалася як паунавартасны спосаб фармавання мовы навукі. Навукоуцамі адзначаецца, што увядзенне шшамоуных тэрмшау у навуковы пласт лексікі нацыянальнай мовы можа быць абумоулена шэрагам акалічнасцей, напрыклад: існаваннем полілінгвізму і немагчымасцю выпрацоуй пэунага комплекса спецыяльнай лексікі з уласнага моунага матэрыялу для забеспячэння паусядзённай практыкй “Сярод лінгвістау пашырана думка, што неабходнай умовау для запазычвання з'яуляецца двухмоуе. Іншамоунае слова замацоуваецца у новай мове найбольш лёгка тады, калі носьбггы мовы, якая запазычвае, больш або менш добра знаёмы з мовай- першакрынщай” [9, с. 270] На думку І. Гапоненка, “спрыяльным фактарам аказалася і з'яуленне новых жанрау (аптацыйнага, навукова-папулярнага), больш прашкальных да запазычанняу у параунанні з мастацкай літаратурай, а таксама выхад у свет перыядычных выданняу, якія садзейнічаюць папулярызацый запазычанняу і іх замацаванню у жывой гаворцы” [7, с. 74].

Для укладальнікау “Сямімоунага слоуніка” (1918) беларуская мова уяуляла, як яны прызнаюцца, найбольшыя цяжкасці у параунанні з іншымі мовамі. Паводле іх думкі, “гэта - вельмі старая і, можа, найстарэйшая славянская мова, мова насельніцтва, якое складаецца галоуным чынам з сялян-земляробау і плытшкау і толькі у нязначнай колькасці звязана з прамысловасцю. На абшары, падлеглым расійскай адміністрацші, яна у значнай ступені русіфікаваная. У адносінах да яе мае важнае значэнне пытанне, якія тэрмшы трэба утварыць зноу і якія магчыма без доугіх разважанняу узяць з расійскай або з польскай мовы” [48, c. 5]. На думку І.І. Крамко, пранікненню запазычанняу з польскай мовы у канцы ХІХ ст. садзейнічалі два важнейшыя фактары, якія захоувалі сваю сілу і у пачатку ХХ ст. Сярод асноуных даследчык называе засваенне польскай лексікі гаворкамі і ужыванне паланізмау беларускімі пісьменнікамі, якія был выхаваны на польскай культуры (гл. больш падрабязна [15, с. 256]).

Уплыу польскай мовы відавочна праяуляуся перш за усё у тэрмінаграфічнай сферы.

Частка тэрмшау, запазычаная з польскай мовы, з цягам часу была заменена, параун.: выйшла з ужывання бел. dazywoccie (польск. dozywocie) і замацавалася пажыццёвая рэнта (адмшштрацыйна-гаспадарчая сфера). З польскай мовы для фармавання беларускай часткі лексікона залучаліся такія лексемы, як бел. kalarepa (польск. kalarepa) (сёння выкарыстоуваецца кальрабі); бел. melon (польск. melon) (сёння выкарыстоуваецца дыня, аднак у 20-я гады ёсць таксама мэлён; дыня, малён); бел. tulipan (польск. tulipan) (сёння выкарыстоуваецца цюльпан, у 40-я гады прапануецца тульпан, а 20-м гадам уласціва туліпан ) (батанічная сфера).

Пад уплывам польскай мовы у “Сямпмоуны слоунік” уведзена бел. skrofut (польск. skrofuty), але у далейшым замацавалася лексема залатуха (медыцынская мова).

Пры немагчымасщ утварыць тэрмшалапчнае найменне у склад беларускай часткі уводзіліся польскамоуныя намшацый, якія з цягам часу страціліся пад уплывам рускай мовы. Сёння не прынятыя у якасці тэрмшау, напр.: бел. luneta і бел. fosfarny kwas.

У сітуацьіі, калі польская тзрміналогія выступала як уніфікаваная і кадьіфікаваная, а у беларускай мове тзрміналагічная дзейнасць яшчэ толькі пачыналась, перад стваральнікамі навуковай мовы стаяла задача - перадаць семантыку тэрмшалапчных паняццяу, моуныя эквиваленты якіх у беларускай мове яшчэ не бмлі выпрацаваны. Фактычна, аутары тэкстау павшны бмлі весці творчыя пошукі і выпрацоуваць прыёмы перадачы семантики тэрмшаадзшак на беларускую мову. “Адметнай асаблівасцю гэтых тэрмшау было тое, што яны уваходзілі у беларускую нацыянальную тэрмшалопю як гатовыя моуныя адзінкі разам з паняццямі, сродкамі выражэння якіх з'яуляліся” [16, с. 81].

Большая частка запазычанняу з польскай мовы - гэта уласналек^чныя запазычаннт bunt, waha, hrunt, cud, cystaja waha, warta, warta la palewoje cyhunki, warta la palewoje municii; hont, kamora, pahranicnaja mytnaja kamora, kwit, kwitok, plac, plac pad budoulu, rachunak, skarb, stasunak, spik, zart - і вытворныя ад іх, напрыклад: buntauscyk, buntawac, buntawacca; cudatworec, cudouny, hruntowaja wada, rachawac, rachunkowaja kniha, hodpadrachunkowy, skarbnik, skarbny, zartawac.

З баташчных спецыяльных назвау вылучаюцца найменні раслін: ahrest (польск. agrest), бавоунік (польск. bawelna), вапноука (польск. wapno), kmin (польск. kmin), лубін (польск. lubin), мардоунік (польск. mardovac), ruta (польск. ruta), язмін (польск. jasmin).

З правазнаучай сферы ужываюцца такія адзінкі, як: dazywoccie, pakwitawac, kraza z natychmiestowym spazycciem, apor, zaloha, fundacija, arkus, wartasc, wartaunik, wartawannie handel, handlar, handlowy, hurtam, hurtauscyk, kost palahawin, kosty pierawozu, kosty strawawannia, kosty utrymannia wastroha, paspart, paspart Ob. Ost, paspartny addziel, probarsc, rada, rada upraulennia, renta, rentjer, rentowy douh, fals, falsawac, falsawannie, falsawannie dakumentau, falsehawac, falsywy, falwarak, cech, cechowy, cyns, skoda, skodzic, stuka.

З грамадазнаучай сферы: bankructwa, burhomistr, herb, hrosy, druk, wajenny urad dla sprau ab druku, kasciol, kirmas, krama, kramnik, kwaterant, mutny, pan, pania, panawac, panskaja rada, praca prywilej, prywileja na synkarstwa, prywilejnaja pretensija, prywilejnaje prawa, slachoctwa, slachotny, slub, slubnaja metryka.

З хімічнай і глебазнаучай тэрмшалогп: absieic, wapna, bialennie (wapnaj), bialic (wapnaj), guma, gumowy galos, kiska (gumowaja), stucnaja farba, stucny, stucnaja skura, stucny hnoj, stucny nawoz, bawauniany, bawouna.

З сельскагаспадарчай тэрмшалогп: konfitury, lancuh, вагі (вагі, ваганне, вагавы), вапна (вапённае малако, вапнаванне), гатунак (чыстагатункавы), гумус, індьік, індьічка, кавадла, маёнтак, паншчына, скіба, цуглі, шалі, skodnyje owadni, skody ad zwiaryny, cyrwonaja kapusta.

З фізічнай тэрмшалогп: dzirka dla spunta, лямпа, вата, крышталь - і вытворныя ад іх тэрмшалапчныя спалучэннт газная лямпа, генератар лямпавы, лямпачка, ватны, крышталенне, крышталёід, крышталёк, крьішталізатар, крьішталічньї,

крьішталізацьійная міска, крьішталічная структура.

З тэрмшалогп раслінагадоулі: гарох цукровы, кмін, крухмал, лубін, цукер (буракі цукровыя, малочны цукер), цыбуля (вянок цьібулі, цыбулша), ячмень нябескі.

«Па узору адпаведных польскіх слоу утвораны бмлі калькі абвестка, абрыс, адналітьі, аднауладзтва, здрадніцтва, існаванне, нарыс, паведамляць, падробка, падтрьімліваць, сучаснасць, твор, усусветны, штукарства» [15, с. 256].

Аутары тэкстау, сустрэушыся з цяжкасцямі пошуку патрэбнай моунай адзінкі, часам спалучаюць у навуковых тэкстах польскі і рускі варыянт. Вышкам такога кангламерату з'явіліся выразы кшалту: okruh, pawiet; pawietowy zjezd, pawietowyje wiestki, pawietowy nacalnik, miestowaje uprauleunnie.

Запазьічанні з польскай мовы даволі регулярна маюць уласныя фармальныя паказальнікі, якія выяуляюцца на усіх узроунях арганізацьі мовы: фанетычным, марфалагічньм, сштак^чным.

Фанетычныя паказальнікі:

наяунасць насавых галосных он, ан, эн, напрыклад: nabazenstwa, dakoncyc, skoncyc;

наяунасць няпоунагалосных спалучэнняу ро, ло, напрыклад: naharoda, слодыч;

спалучэнне дл у сяредзіне слова, напрыклад: выдла, кадло, кавадла, светавая падлога, сядло, вяндліна, павідла;

спалучэнне je у пачатку слова, напрыклад: jeminnych, jelina, jencennie;

гук ц на месцы усходнеславянскага ч, напрыклад: paunamocce, moc;

спалученні ке, ге, напрыклад: dezynfekcija, kelner, kelnerka, hermofrodyt, helm, herb, herbata;

наяунасць выбухнога г, напрыклад: глей, брьізгі;

цвердасць зычных перад галоснымп пярэдняга раду, напрыклад: арнамэнт.

Марфолага-словаутваральныя паказальнікі:

суфікс -чызн- у назоуніках, напрыклад: айчызна;

назоунікі - назвы дзеючых асоб з суфіксам -ца, напрыклад: hrabiezca, kalamarnica, pramouca, predpryjemca, prysluznicа, radzilnica;

назоунікі з адцягненым значэннем з суфіксам -унак-, напрыклад: hatunak, kirunak, rystunak, stasunak, warunak;

назоунікі жаночага роду з суфіксам -ня, напрыклад: cahielnia, kapalnia, mienialnia, kawalnia, kawiarnia;

назоунікі з суфіксам -нне: adlucennie, razlucennie, daznannie, palazennie, trywannie;

дзеясловы з суфіксам -ваць і вытворныя ад іх назоунікі і дзеепрыметнт, дзе у рускай мове ужываецца -ировать, напрыклад: abonawac, afisawac, ahitawac, sartawac;

прыметнт з суфіксам -ов- адпаведна рускаму -н-, напрыклад: zimowy sport, zychar (miestowy), clen miestowaje rady, kabelowaja telehrama;

прыметнт з суфіксам - іст: ahnisty, ziarnisty,ciarnisty, kascisty, mazisty;

прыстаука су- у назоуніках і дзеясловах, і ва утвораных ад іх прыметшках, напрыклад: supolnaja paruka, supolnasc administracii, supolnik, chaurusnik, supracaunik, supacyc, supakcic, slysyc.

Сштак^чныя паказальнікі:

ужыванне складанага іменнага выказшка з захаваннем дапаможнага дзеяслова у цяперашнега часу і іменнай часткі у форме творнага склону або радзей назоунага склону: тэатр ёсць адным з тых фактарау...;

ужыванне даданай часткі у складаназалежным сказе са значэннем дапаунення са злучнікам што: “з усіх відау прылад, што для падрьіхтоукі кармоу, найбольшае пашырэнне належыць сячкарням” [34, с. 32.].

Аднак пры гэтым усё ж вядучай тэндэнцыяй заставалася тэндэнцыя да аутахнанамізацыі, паколькі нават пры запазычанш звярталася увага на унутрымоуную матывацыю адпаведнікау штэрнацыянальных тэрмшау, якія прайшлі праз фільтр славянскіх моу.

Падсумоуваючы адзначанае вышэй, можна адзначыць, што беларуская навуковая мова у першыя дзесяцігоддзі ХХ ст. праходзіла пачатковы этап свайго фармавання і развівалася перадусім у межах тэндэнцый, уласщвых станауленню новай беларускай літаратурнай мовы, якая базавалася на народнай аснове у адрыве ад традыцый старабеларускай літаратурнай мовы ХУ-ХУІІ стст. Фундамент беларускай навуковай мовы закладвауся перш за усё у межах разнастайных творау, функцыянальна прызначаных для перадачы навуковага ведання. У гэты перыяд толькі пачынауся працэс вьіпрацоукі навуковага стылю, што непасрэдна залежала як ад стану развіцця навукі і навуковага ведання у Беларусі, так і узроуню распрацоукі літаратурнай мовы, моунай практык навукоуцау. Пры усёй лексічнай няроунасці навуковых тэкстау іх моунае адзінства фармавалася дзякуючы агульнай мэце - перадачы навуковай шфармацый

Пры асэнсаванш іншамоунага уздзеяння на развщцё лексікону беларускай навуковай мовы ступень удзелу польскай мовы пры гэтым усё ж не варта перабольшваць. Значная частка спецыяльнай лексікі з цягам часу выводзщца з актыунага ужывання у навуковых тэкстах. “Польская мова на пачатку ХХ ст. у беларускім асяродку яшчэ заставалася традыцыйна прыярытэтнай, але пад уздзеяннем дзяржаунай антыпольскай і русіфікатарскай палггый паступова траціла свае пазіцші” [7, с. 70]. Падчас зыходнай разбудовы вузкіх сфер тэрмшалоги і вузкаспецыяльнай лексікі стымулюючым фактарам стварэння новых тэрмшау стала неабходнасць абазначэння новых паняццяу, таму роля польскай мовы у развіцці беларускага навуковага лексікону у першыя дзесяцігоддзі ХХ ст. праяуляецца перадусім у пашырэнш паняцшна-тэрмшалапчнага фонду беларускай мовы і распрацоуцы складу найменняу спецыяльнай лексікі. Моуныя тэксты уводзяць у навуковы ужытак новыя паняцці, рэгламентуюць і стымулююць распрацоуку іх моуных аквівалентау, прапагандуюць словаутваральныя сродкі, палашзмы з фармальнымп паказчыкамі сваёй генетычнай прыналежнасщ складаюць прыкметную групу, але застаюцца хутчэй на узроуні выпадковага ужывання і слаба прымаюцца беларускай навуковай мовай у далейшым.



Літаратура

Абабурка М. В. Культура беларускай мовы. Мінск : Вышэйшая школа, 1994. 122 с.

Антанюк Л. А. Беларуская навуковая тэрмшалопя: Фарміраванне, структура, упарадкаванне, канструяванне, функцыяшраванне. Мінск : Навука і тэхшка, 1987. 240 с.

Асновы культуры маулення і стьілістьікі: вучэб. дапам. для студэнтау філал. фак. ВНУ / У.В.Ашчэнка [і інш.]. Мінск : Ушверштэцкае, 1992. 255 с.

Булыка А. М. Даунія запазычанш беларускай мовы. Мінск : Навука і тэхшка, 1972. 383 с.

Булыка А. М. Лекшчныя запазычанш у беларускай мове XIV-XVIII стст. Мінск : Навука і тэхшка, 1980. 256 с.

Булыка А. М. Слоунік шшамоуных слоу. Мінск : Нар. асвета, 1999. 398 с.

Гапоненка І.А. Лексіка беларускай літаратурнай мовы XIX -- пачатку XX ст.: асаблівасці станаулення і развіцця. Мінск : Беларускі дзяржауны ушверштэт, 2012. 306 с.

Гапоненко И. Влияние восточнославянских языков на белорусский язык начала ХХ в. Studia bialorutenistyczne. 2018. V. 12. С. 191-213.

Гістарьічная лексікалогія беларускай мовы / Акадэмія навук Беларускай ССР, Хнстытут мовазнауства імя Я. Коласа; [А. Жураускі і інш.; рэд. А.Я. Баханькоу, А.І. Жураускі, М.Р.Суднік]. Мінск : Навука і тэхшка, 1970. 337 с.

Жураускі А. І., Крамко А. І. Характар знешніх узаемаадносін беларускай літаратурнай мовы з іншымі славянскімі мовамі у пачатковы перыяд яе развіцця. Мінск : Навука і тэхшка, 1973. 39 с.

Зніч: Войсковая стилістика. Менск, 1919.

Команди па-белоруску. Браслау, 1920.

Каурус А. А. Стьілістьїка беларускай мовы. Мінск : Нар. Асвета, 1993. 3-е выд., дапрац. і дап. 320 с.

Колас Я. Другое чытанне для дзяцей беларусау. Пецярбурх [Пецярбург]: вьдалі суполкі: “Загляне сонца і у наша аконца” і “Наша хата”, 1909 (вокладка 1910). 110 с.

Крамко І. І. Развіцце лексічнай сістзмьі беларускай мовы у ХІХ - пачатку

ст. Гістаричная лексікалогія беларускай мови. Мінск : Навука і техніка, 1970. С. 256-265.

Красней В. П. Генетычная характарыстыка беларускай терміналагічнай лексікі пачатку ХХ ст. Беларуская тзрміналогія: зборнік артикулау. Мінск : Беларускі дзяржауны універсітет. 2011. С. 78-83.

Красней В. П. Пошукі прынцыпау і шляхоу распрацоукі беларускай нацыянальнай терміналогіі на пачатку ХХ ст. Беларуская тзрміналогія: зборнік артикулау. Мінск : Беларускі дзяржауны універсітет. 2011. С. 108-115.

Красней В. П. Функцыянальна-стылявая дыференцыяцыя. Беларуская мова / В.П. Красней, А.А. Кршвіцкі, А.А. Лукашанец, М.Р. Прыгодзіч, Т.Р. Рамза, Л.І. Сямешка, І.Р. Шкраба. Opole : Uniwersytet Opolski: Instytut filologii polskiej. 1998. 293 с.

Крукоускі Н. І. Рускі лекшчны уплыу на сучасную беларускую літаратурную мову. Мінск : Выдавецтва Академіі навук БССР, 1958. 173 с.

Кузьміч В. А., Шахаб В. В. Практычная і функцыянальная стилістика беларускай мовы: вучебны дапаможнік для студентау устаноу, якія забяспечваюць атрыманне вышейшай адукацый па спецыяльнасщ "Выдавецкая справа". Мінск : БДТУ, 2008. 238 c.

Любецкая Е. П. Белорусская национальная терминология: тенденции формирования в ХХ-ХХІ вв. Термінологічний вісник: збірник наукових праць / відп. ред. В.Л. Іващенко. К. 2015. Вип. 3(1). С. 17-24.

Любецкая Е. П. Особенности формирования белорусского научного языка в начале ХХ в. Записки з українського мовознавства. Opera in linguistica ukrainiana / гол. ред. Т.Ю. Ковалевська. Одеса. 2017. Вип. 24. Т. 1. С. 299-306.

Любецкая К. Беларуская навуковая мова: асаблівасці фарміравання. Вісник Термінологічної Комісії при Міжнародному комітеті славістів / відп. ред. В.Л. Іващенко, ТК МКС. К. 2018. Віп. 2. С. 120-133.

Любецкая К. Праблемы беларускага терміназнауства у канцы ХХ - пачатку

стст. Слов'янське термінознавство кінця ХХ-початку ХХІ століть: колективна монографія членів Термінологічної комісії при Міжнародному комітеті славістів І науковий редактор В.Л. Іващенко. К. 2018. С. 306-327.

Любецкая К. П. Функцыянальная стылютыка сучаснай беларускай мовы: практыкум. Мінск : БДУ, 2010. 52 с.

Маскоуска-беларускі слоунік / браты М. і Г. Гарецкія. Вільня : Выдавецтва У. Знамяроускага. 1920 (вокладка 1921). 144 с.

Мова “Нашай Ніви” : семантика, стилістика / [В.П Лемцюгова і інш.]; пад ред. В.П. Лемцюговай; Нацыянальная академія навук Беларусі, Центр даследаванняу беларускай культуры, мовы і лггаратуры, Філіял Лнстытут мовы і лггаратуры ім. Я. Коласа і Я. Купалы”. Мінск : Беларуская навука, 2014. 362 с.

Невялічкі беларуска-маскоускі слоунік / Максім Гарецкі; редакцыя Янкі Станкеучыка. Вільня : Беларускае выдавецкае таварыстыва “Крынща”, (“Друкарня Віленскага выдавецтва“). 1919. 261 с.

Першае чытанне для дзетак беларусау / написала Цйотка. Пецярбург : Загляне сонца и у наша аконца. 1906. 30 с.

Пісарзнка А. М. Функцыянальная стьілістьїка беларускай мовы: вучэб. дапам. Мінск : БДУК, 2003. 91с.

Руска-беларускі слоунік братоу М. і Г. Гарзцкіх. Смаленск, 1918.

Семянькова Г. К. Функцыянальная стьлістька беларускай мовы: вучэбны дапаможнік. Віцебск : Выдавецтва ВДУ, 2005. - 42 с.

Старасценка Т. Я., Урбан В. В., Шумчык Ф. С. Стылштыка беларускай мовы: вучэб.-метад. дапам. Мінск : БДПУ, 2010. 219 с.

Сцяцко П. Культура мовы. Мінск : Тэхналопя, 2002. 444 с.

Цікоцкі М. Я. Стылштыка беларускай мовы: вучэб. дапам. для фак. журналістам. Мінск : Універсігацкае, 1995. 294 с.

Шакун Л. М. Псторыя беларускага мовазнауства. Мінск : Універсігацкае, 1995. 271 с.

Шакун Л. М. Псторыя беларускай літаратурнай мовы. Мінск : Выдавецтва “Ушверштэцкае”, 1984. 319 с.

Шумчык Ф. С. Функцыянальная стылштыка беларускай мовы: вучэб.-метад. дапам. Мінск : БДПУ, 2004. 35 с.

Юрзвіч А. К. Стылштыка беларускай мовы: вучэб. дапам. Мінск : Вышэйшая школа, 1992. 288 с.

Bielaruskaja hramatyka dla skol I napisau kandidat filolohii Pietrahr. uniwer. B. Taraskidwic. - Wilnia : Wydannie “Bielaruskaha Kamitetu”, 1918. 112 c.

Bielaruski prawapis IA. Luckiewic i J. Stankiewic. - Wilnia : Wydannie Bielaruskaha Kamitetu, 1918. 32 c.

Gutschmidt K. Понятието тенденция в Пражската лингвистична школа и неговото значение за синхронното изучаване на славянските езици. Slavica Pragensia ad tempore nostra. Praha. 1998. S. 96-100.

Hramatyka bielaruskaj mowy I apracawau B. Pacobka, wucyciel belaruskaj mowy й Swislockaj bielaruskaj wucycielskaj seminaryi, redaktar casopisi “Bielarus”. Wilnia : Drukarnia “Homan”, 1918. 38 с.

Jak prawilna pisac pa bielarusku I ulazyu Ant. Luckievic. - Wilnia : Drukarnia M. Kuchty : Drukarnia bielaruskaj casopisi “Homan”, 1917. C. 1. 16 с.

Kahanec K. Druhoe czytanne dla dziacej belarusarn St. Petersburg, 1910.

Luckevic A. Bielaruskaja hramatyka pawodluh lekcij, cytanych na Bielaruskich Wucycielskich Kursach u Wilni й 1915 - 1916 hh. Case I. Fonetyka i etymologija. Wilnia, 1916.

Prdsty spdsab stacca й kardtkim case hramatnym I napisali pr. dr. Rudolf Abiht і lanka Stankewic u Wilni. Breslau : drukam wydau dr. Feliks Pribac, 1918. 16 c.

Sieben-Sprachen-Worterbuch: Deutsch-Polnisch-Russisch-Weissruthenisch-

Litauisch-Lettisch-Jiddisch. Leipzig : Otto Spamer Verl., 1918. 420 с.

Referenses

Ababurka, M.V., (1994), Gulture of the Belarusian language [Kultura belaruskaj movy], Vyshejshaja shkola, Minsk, 122 p.

Antanjuk, L.A., (1987), Belarusian scientific terminology: Formation, structure, ordering, construction, functioning [Belaruskaja navukovaja terminologija: Farmiravannie, struktura, uparadkavannie, kanstrujavannie, funkcyjaniravannie], Navuka i tjehnika, Minsk, 1987, 240 p.

Fundamentals of speech culture and style: a case study. help. for filal. students. fac. University [Asnovy kultury maulennia i stylistyki] (1992) / U.V. Anichenka [and etc.]

Universiteckaje, Minsk, 255 p.

Bulyka, A.M., (1972), Long-term borrowings of the Belarusian language

[Daunija sapazychanni bielaruskaj movy], Navuka i tjehnika, Minsk, 383 p.

Bulyka, A.M. (1980), Lexical borrowings in the Belarusian language in XIVXVIII [Lexichnyja sapazychanni u bielaruskaj move XIV-XVIII stst.], Navuka i tjehnika, Minsk, 256 p.

Bulyka, A.M., (1999), Dictionary of foreign words [Slounik inshamounych slou], Nar. asveta, Minsk, 398 p.

Gaponenka, I.A., (2012), Vocabulary of the Belarusian literary language of the XIX - early XX centuries: features of formation and development [Leksika belaruskaj litaraturnaj movy XIX -- pachatku XX st.: asablivasci stanaulennja i razviccja], Belaruski dzjarzhauny universitjet, Minsk, 306 p.

Gaponenko, I. (2018), The influence of East Slavic languages on the Belarusian language of the early twentieth century [Vlijanie vostochnoslavjanskih jazykov na belorusskij

jazyk nachala XX v.] // Studia bialorutenistyczne / -- 2018. -- Vyp. 12. Pp. 191-213.

Historical lexicology of the Belarusian language [Gistarychnaja leksikalogija belaruskaj movy] (1970) / Akadjemija navuk Belaruskaj SSR, Instytut movaznawstva imja Ja. Kolasa; [A. Zhurawski i insh.; rjed. A.Ja. Bahankow, A.I. Zhurawski, M.R.Sudnik], Navuka i tjehnika, Minsk, 337 p.

Zhurawski, A.I., Kramko, A.I., (1973), The nature of the external relations of the Belarusian literary language with other Slavic languages in the initial period of its development [Haraktar zneshnih uzaemaadnosin belaruskaj litaraturnaj movy z inshymi slavjanskimi movami wpachatkovyperyjadjae razviccja], Navuka i tjehnika, Minsk, 39 p.

Candle: military style [Znich: Vajskovaja stylistyka ] (1919), Mensk.

Teams in Belarusian [Kamandy pa-belarusku] (1920), Braslaw.

Kawrus, A.A., (1993), Stylistics of the Belarusian language [Stylistyka belaruskaj movy], Nar. Asveta, Minsk, 3-e vyd., daprac. i dap., 320 p.

Kolas, Ja. (1909), (vokladka 1910), The second reading for Belarusian children [Drugoe chytanne dlja dzjacej belarusaw], vydali supolki: “Zagljane sonca i w nasha akonca” i “Nasha hata”, Pecjarburh [Pecjarburg], 110 p.

Kramko, I.I. (1970), Development of the lexical system of the Belarusian language in the XIX - early XX centuries [Razviccjo leksichnaj sistjemy belaruskaj movy w XIX - pachatku XX st.], Gistarychnaja leksikalogija belaruskaj movy, Navuka i tjehnika, Minsk, pp. 256-265.

Krasnej, V.P. (2011), Genetic characteristics of the Belarusian terminological vocabulary of the early twentieth century [Genetychnaja haraktarystyka belaruskaj tjerminalagichnaj leksiki pachatku XX st.], Belaruskaja tjerminalogija: zbornik artykulau, Belaruski dzjarzhauny universitjet, Minsk, pp. 78-83.

Krasnej V.P. (2011), Search for principles and ways to develop Belarusian national terminology in the early twentieth century [Poshuki pryncypau i shljahou raspracouki belaruskaj nacyjanal'naj tjerminalogii na pachatku XX st. ], Belaruskaja tjerminalogija: zbornik artykulaw, Belaruski dzjarzhauny universitjet, Minsk, pp. 108-115.

Krasnej, V.P. (1998), Functional and stylistic differentiation [Funkcyjanal'na- styljavaja dyferjencyjacyja], Belaruskaja mova / V.P. Krasnej, A.A. Kryvlckl, A.A. Lukashanec, M.R. Prygodzlch, T.R. Ramza, L.Z. Sjameshka, Z.R. Shkraba, Uniwersytet Opolski: Instytut filologii polskiej, Opole, 293 p.

Krukouski, N.I., (1958), Russian lexical influence on the modern Belarusian literary language [Ruski leksichny uplyu na suchasnuju belaruskuju litaraturnuju movu], Vydavectva Akadjemii navuk BSSR, Minsk, 173 p.

Kuz'mich V.A., Shahab V.V., (2008), Practical and functional stylistics of the Belarusian language: a textbook for students of institutions that provide higher education in the specialty “Publishing” [Praktychnaja і funkcyjanal'naja stylistyka belaruskaj movy: vuchjebny dapamozhnik dlja studjentau ustanou, jakija zabjaspechvajuc' atrymanne vyshjejshaj adukacyipa specyjal'nasci "Vydaveckaja sprava"], BDTU, Minsk, 238 p.

Ljubeckaja E.P. Belarusian national terminology: tendencies of formation in the XX-XXI centuries [Belorusskaja nacional'naja terminologija: tendencii formirovanija v XXXXI vv.] // Terminologichnij visnik: zbirnik naukovih prac' / vidp. red. V.L. Ivashhenko - 2015. - Vip. 3(1). - Pp. 17-24.

Ljubeckaja E.P. Features of the formation of the Belarusian scientific language in the early twentieth century [Osobennosti formirovanija belorusskogo nauchnogo jazyka v nachale XX v.] // Zapiski z ukralns'kogo movoznavstva. Opera in linguistica ukrainiana / gol. red. T.Ju. Kovalevs'ka - 2017. - Vip. 24. T. 1. - Pp. 299-306.

Ljubeckaja K. Belarusian scientific language: peculiarities of formation [Belaruskaja navukovaja mova: asablivasci farmiravannja] // Visnik Terminologichnol Komisil pri Mizhnarodnomu komiteti slavistiv / vidp. red. V.L. Ivashhenko, TK MKS - 2018. - Vip. 2. - Pp. 120-133.

Ljubeckaja, K. (2018), Problems of Belarusian terminology in the late XX - early XXI centuries [Prablemy belaruskaga tjerminaznaustva u kancy XX - pachatku XXI stst.], Slov'jans'ke terminoznavstvo kincja XX - pochatku XXI stolit': kolektivna monografija chleniv Terminologichnol komisil pri Mizhnarodnomu komiteti slavistiv / naukovij redaktor V.L. Ivashhenko, Kyiv, pp. 306-327.

Ljubeckaja, K. P. (2012), Functional stylistics of the modern Belarusian language: practicum [Funkcyjanal'naja stylistyka suchasnaj belaruskaj movy: praktykum], BDU, Minsk, 52 p.

Moscow-Belarusian dictionary [Maskouska-belaruski slounik] (1920) (vokladka 1921) / braty M. i G. Garjeckija, Vydavectva U. Znamjarouskaga, Vil'nja, 144 p.

The language of "Nasha Niva": semantics, stylistics [Mova “Nashaj Nivy”: semantyka, stylistyka] (2014) / [V.P Lemcjugova i insh.]; pad rjed. V.P Lemcjugovaj, Nacyjanal'naja akadjemija navuk Belarusi, Cjentr dasledavannjau belaruskaj kul'tury, movy i litaratury, Filijal “Instytut movy i litaratury im. Ja.Kolasa i Ja. Kupaly”, Belaruskaja navuka, Minsk, 362 p.

A small Belarusian-Moscow dictionary [Nevjalichki belaruska-maskouski slounik] (1919) / Maksim Garjecki; rjedakcyja Janki Stankeuchyka, Belaruskae vydaveckae tavarystwa “Krynica”, “Drukarnja Vilenskaga vydavectva “Vil'nja, 261 p.

The first reading for Belarusian children [Pershae chytanne dlja dzetak belarusau] (1906) / napisala Cjotka, Zagljane sonca i u nasha akonca, Pecjarburg, 30 p.

Pisarjenka, A.M., (2003), Functional stylistics of the Belarusian language: a textbook [Funkcyjanal'naja stylistyka belaruskaj movy: vuchjeb. dapam.], BDUK, Minsk, 91 p.

Russian-Belarusian dictionary of brothers M. and G. Goretsky [Ruska-belaruski slounik bratou M. IG. Garjeckih], (1918), Smalensk.

Semjan'kova, G.K., (2005), Functional stylistics of the Belarusian language: a textbook [Funkcyjanal'naja stylistyka belaruskaj movy: vuchjebny dapamozhnik], Vydavectva VDU, Vicebsk, 42 p.

Starascenka, T. Ja., Urban V.V., Shumchyk F.S., (2010), Stylistics of the

Belarusian language: a textbook [Stylistyka belaruskaj movy: vuchjeb.-metad. dapam.], BDPU, Minsk, 219 p.

Scjacko, P., (2002), Language culture [Kul'tura movy], Tjehnalogija, Minsk, 444 p.

Cikocki, M. Ja., (1995), Stylistics of the Belarusian language: a textbook for the faculties of journalism [Stylistyka belaruskaj movy: vuchjeb. dapam. dlja fak. Zhurnalistyki],

Universitjeckae, Minsk, 294 p.

Shakun, L.M., (1995), History of Belarusian linguistics [Gistoryja belaruskaga movaznaustva], Universitjeckae, Minsk, 271 p.

Shakun, L.M., (1984), History of the Belarusian literary language [Gistoryja belaruskaj litaraturnaj movy], Vydavectva “Universitjeckae”, Minsk, 319 p.

Shumchyk, F.S., (2004), Functional stylistics of the Belarusian language: a textbook [Funkcyjanal'naja stylistyka belaruskaj movy: vuchjeb.-metad. dapam.], BDPU, Minsk, 35 p.

Jurjevich, A.K., (1992), Stylistics of the Belarusian language: a textbook

[Stylistyka belaruskaj movy: vuchjeb. dapam.], Vyshjejshaja shkola, Minsk, 288 p.

Taraskidwic B. (1918), Bielaruskaja hramatyka dla skol, Wydannie “Bielaruskaha Kamitdtu”, Wilnia. 112 p.

Uuckiewic, A., Stankiewic, J. (1918), Bielaruski prawapis, Wydannie Bielaruskaha Kamitetu,Wilnia. 32 p.

Gutschmidt, K., (1998) The concept of direction in the Prague Linguistic School and its significance for the synchronous study of Slavic languages, [Ponjatieto tendencija v Prazhskata lingvistichna shkola i negovoto znachenie za sinhronnoto izuchavane na slavjanskite ezici], Slavica Pragensia ad tempore nostra, Praha, Pp. 96-100.

Hramatyka bielaruskaj mowy, (1918), apracawau B. Pacobka, wucyciel belaruskaj mowy й Swislockaj bielaruskaj wucycielskaj seminaryi, redaktar casopisi “Bielarus”, Drukarnia “Homan”, Wilnia. 38 p.

Jak prawilna pisac pa bielarusku (1917) / ulazyu Ant. Uuckievic. Drukarnia M. Kuchty : Drukarnia bielaruskaj Casopisi “Homan”. Wilnia. C. 1. 16 p.

Kahanec, K. (1910), Druhoe czytanne dla dziacej belarusau. St. Petersburg.

Luckevic, A. (1916), Bielaruskaja hramatyka pawodluh lekcij, cytanych na Bielaruskich Wucycielskich Kursach u Wilni й 1915 - 1916 hh. Case I. Fonetyka i etymologija. Wilnia.

Prdsty spdsab stacca й kardtkim case hramatnym (1918) / napisali pr. dr. Rudolf Abiht I lanka Stankewic u Wilni. Drukam wydau dr. Feliks Pribac. Breslau. 16 p.

Sieben-Sprachen- Worterbuch: Deutsch-Polnisch-Russisch- Weissruthenisch-

Litauisch-Lettisch-Jiddisch (1918). Otto Spamer Verl. Leipzig. 420 p.

Размещено на Allbest.ru

...