̳æ ïîë³òèêîþ ³ ïîâñÿêäåííÿì: ç ³ñòî𳿠ñòîñóíê³â êîðîííîãî ãåòüìàíà Ñòàí³ñëàâà Æîëêåâñüêîãî ç êè¿âñüêèì âîºâîäîþ Òîìàøåì Çàìîçñüêèì (ó ñâ³òë³ ëèñòóâàííÿ 1619-1620 ðð.)

Òàê, 23 ëèïíÿ â ëèñò³ äî Ò. Çàìîéñüêîãî êîðîííèé ãåòüìàí ïèñàâ ç ïðèâîäó ñâîãî çàíåïîêîºííÿ «ïðàêòèêàìè, ùî ïîõîäèëè ç³ ñòîðîíè Ìîñêâè», ï³äîçðþâàâ, ùî â Êèºâ³ â³äáóâàºòüñÿ ùîñü òàºìíå (£å 8¯? ¿àø ñî 8åñãå¿å ¸2^å), îñê³ëüêè òðèâàëå ïåðåáóâàííÿ â ì³ñò³ ïàòð³àðõà Ôåîôàíà íå ìîæå íå âèêëèêàòè ï³äîçðó. Íà éîãî äóìêó, ïàòð³àðõ âèðóøèâ ç Êîíñòàíòèíîïîëÿ äî Ìîñêâè, à çâ³äòè äî Êèºâà ç òèì, ùîá «áóíòóâàòè (ï³äáóðþâàòè) Ìîñêâó ïðîòè Êîðîíè, ïðî ùî ìîæå ñâ³ä÷èòè ³ òîé ôàêò, ùî â³í ¿õàâ íå çâè÷íèì øëÿõîì, ÿêèì ïåðåñóâàëèñü çàçâè÷àé ïàòð³àðõè, à ïî¿õàâ ÷åðåç Îðäó». Ñ. Æîëêåâñüêèé ðåêîìåíäóâàâ êè¿âñüêîìó âîºâîä³ íàïèñàòè ñâî¿ì ñëóãàì, àáè âîíè íå âòðà÷àëè ïèëüí³ñòü ó Êèºâ³, ³ â ðàç³ ìîæëèâî¿ íåáåçïåêè âàðòî áóëî á ïèñüìîâî ïîïåðåäèòè ïðî öå êîðîëÿ. Äàë³ ðåçþìóâàâ: «ùî ñòîñóºòüñÿ òîãî ïàòð³àðõà, øêîäà éîãî â³ëüíî ïðîïóñêàòè. Áóëî á äîáðå, êîëè á â³í ñàì ñõîò³â ïðèáóòè äî Ëüâîâà ³ òîä³ áóâ áè äîáðèé ñïîñ³á äëÿ éîãî çàòðèìàííÿ. Äîñòàòíüî ïî³íôîðìóâàâ ïàíà Ïà÷àíîâñüêîãî ³ äàâ éîìó ÷èñòèé óí³âåðñàë, ùîá ïèëüíóâàëè òîãî ïàòð³àðõà ³ ðîáèëè öå òàêèì ÷èíîì, ùîá â³í íå ïîòðàêòóâàâ öå õèáíî. Áîþñÿ, ùîá çã³äíî ç óí³âåðñàëîì Ñàãàéäà÷íîãî, êîçàêè íå çàõîò³ëè ïðîâàäèòè éîãî äî Òðàõòåìèðîâà, áî òîä³ âàæêî áóäå éîãî çàòðèìàòè. Òèì á³ëüøå, âàøà ìèë³ñòü ñàì áà÷èø, ÿê âêðàé âàæëèâî ïèëüíóâàòè ñèòóàö³þ, ùîá ç òîãî íå âèðîñëî á³ëüøîãî ãàëàñó ³ ÷âàð ïîì³æ êîçàêàìè». ßê â³äîìî, ïîáîþâàííÿ êîðîííîãî ãåòüìàíà ñïðàâäèëèñÿ: ï³ñëÿ âèñâÿ÷åííÿ ³ºðàðõ³â êîçàêàì âäàëîñÿ ìàéæå áåçïåðåøêîäíî ñóïðîâîäèòè ïàòð³àðõà äî ìîëäàâñüêîãî êîðäîíó Äîêëàäí³øå äèâ.: Suwara F. Przyczyny i skutki kl^ski cecorskiej 1620 r. -- Krakow, 1930. -- S. 76-81; Ãðóøåâñüêèé Ì. ²ñòîð³ÿ Óêðà¿íè-Ðóñè. -- Ò. 7. -- Ñ. 432-437; Ñàñ Ï. ×åñíèé ðèöàð Ïåòðî Êîíàøåâè÷-Ñàãàéäà÷íèé. -- Ê., 2012. -- Ñ. 255-265.

Öåé ñþæåò äîáðå â³äîìèé ÿê ó ïîëüñüê³é, òàê ³ óêðà¿íñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿..

Íèæ÷å Ñ. Æîëêåâñüêèé çãàäóº ïðî óñï³øíèé ïîõ³ä êîçàê³â íà ÷îë³ ç Ñàãàéäà÷íèì íà Ïåðåêîï, ùî ñòàëîñÿ íàïðèê³íö³ ÷åðâíÿ: «Ùî ñòîñóºòüñÿ ñàìèõ êîçàê³â, îñîáëèâî òèõ, ÿêèõ ìèíóëîãî ðîêó áóëî âèïèñàíî ç â³éñüêà, “ïîáóíòóâàëè” âîíè ³ Ñàãàéäà÷íîãî, â òîé ÷àñ ÿê â³í ç ê³ëüêàòèñÿ÷íèì â³éñüêîì õîäèâ ï³ä Ïåðåêîï, äå éîìó ïîùàñòèëî ³ â³í ä³ñòàâ ê³ëüêàñîò â'ÿçí³â-òàòàð». ϳñëÿ çàâåðøåííÿ öüîãî ïîõîäó çàïîðîçüê³ êîçàêè âèð³øèëè ï³òè ó íîâèé ìîðñüêèé ïîõ³ä. Îäíàê êîçàöüêèé ãåòüìàí â³äìîâèâñÿ ïðèºäíàòèñÿ äî íèõ, çà ùî ëåäâå íå ïîïëàòèâñÿ æèòòÿì. Ïðîòèä³ÿ Ñàãàéäà÷íîãî òà éîãî ëîÿëüí³ñòü ùîäî êîðîë³âñüêî¿ âëàäè âèêëèêàëè îáóðåííÿ êîçàê³â ³ çðåøòîþ ïðèçâåëè äî ñêèíåííÿ ç ãåòüìàíñòâà. Çàïîðîæö³ îáðàëè íîâîãî âàòàæêà -- ïîâíó ïðîòèëåæí³ñòü Ñàãàéäà÷íîìó -- ßöüêà Áîðîäàâêó, ñâàâ³ëüíó íåêåðî- âàíó íàòóðó, ùî ï³äêðåñëþâàâ ñàì êîðîííèé ãåòüìàí: «Ùîäî ñòàðøèíñüêîãî óðÿäó -- äåãðàäóâàëè: íà éîãî ì³ñöå ßöüêà Íåðîäîâè÷à Áîðîäàâêó, íàé- íåöíîòëèâ³øîãî ïîì³æ íèìè ³ íàéáóíòîâí³øîãî îáðàëè, ÿêèé ïîîá³öÿâ ¿ì, ùî ç íèìè íå ò³ëüêè íà ìîðå, à é äî Ïåêëà, ÿêùî ñõî÷óòü, ãîòîâèé ³òè. Ìàþòü âæå äî 200 ãîòîâèõ ÷îâí³â çà Ïîðîãàìè ³ çáèðàþòüñÿ éòè íà ìîðå. Íå áà÷ó æîäíîãî ñïîñîáó, ùîá ¿õ çóïèíèòè» . Äàë³ ïèñàâ, ùî çã³äíî ç óìîâàìè Ðîñòàâèöüêî¿ óãîäè, íàä³ñëàâ êîçàêàì ãðîø³ ÷åðåç êîðîííîãî ï³äñêàðá³ÿ, ³ ãîòîâèé áóäå ¿ì ïåðåäàòè, ÿêùî âîíè äîòðèìóþòüñÿ âñ³õ óìîâ, ïåðåðàõîâàíèõ ó êîì³ñàðñüêîìó àêò³. «Àëå íàâ³òü ÿêùî âîíè é îòðèìóþòü ö³ ãðîø³, âàæêî áóäå â³äìîâèòè ¿õ â³ä òîãî ïîõîäó», -- ðåçþìóâàâ êîðîííèé ãåòüìàí, ðåàëüíî îö³íþþ÷è 䳿 ³ íàì³ðè êîçàê³â. (ßê â³äîìî, ö³ êîøòè òîä³ äî çàïîðîæö³â íå ä³éøëè.) Íàïåâíî, â³í ðîçðàõîâóâàâ íà â³éñüêîâó ï³äòðèìêó Ñàãàéäà÷íîãî ó ìàéáóòí³õ áàòàë³ÿõ, çîêðåìà, â³éí³, ùî íàáëèæàëàñÿ. Âò³ì, òâåðåçèé ïîãëÿä íà ñèòóàö³þ ³ ñòàí ñïðàâ ïîðîäæóâàëè ó íüîãî ñóìí³âè ùîäî öüîãî, îñîáëèâî â³äîìîñò³ ïðî íåçíà÷íó â³éñüêîâó ì³öü êîçàöüêîãî ïîëêîâîäöÿ íà òîé ÷àñ: «Ïðî òàêó âåëèêó ê³ëüê³ñòü â³éñüêà, ÿêó çãàäóº Ñàãàéäà÷íèé ó ñâîºìó óí³âåðñàë³, íå çíàþ».

Äàë³ êîðîííèé ãåòüìàí ïåðåïîâ³äàâ íîâèíè ïðî òàòàð: «çàòÿãíóâ áóâ íà íàñ êðèìñüêèé öàð îðäó ²øòåðåê-áåÿ, ÿêà ç Âåëèêèõ Íîãà¿â ø³ñòü ðîê³â òîìó ÷åðåç Âîëãó íèæ÷å Àñòðàõàí³ ïðèéøëà, êî÷óâàëà â òîé ÷àñ íàä Ôàëåíñüêèì (òîáòî Êàñï³éñüêèì) ìîðåì, íà Ìàäÿðñüêèõ ïîëÿõ ³ âæå çàðàç ïåðåïðàâèëàñÿ íà ³íøó ñòîðîíó Äîíó. Ïîñâàðèâñÿ òîé ²øòåðåê-áåé ç öàðåì ³ ïîâåðíóâñÿ íàçàä çà Äîí äî Âîëãè íà òàìòåøí³ ïóñòåë³. Ìàþ ïðî öå äâ³ â³äîìîñò³ â³ä êîçàê³â, àëå âîíè íå çàâæäè ïðàâäèâ³ íîâèíè îïîâ³äàþòü». ßê âèÿâèëîñÿ, Ñ. Æîëêåâñüêèé äàðåìíî ñóìí³âàâñÿ ùîäî «ïðàâäèâîñò³» êîçàöüêèõ íîâèí. Íîãàéö³ ï³ä ÷àñ ïåðøî¿ ³ äðóãî¿ «ñìóò» ó Ìîñêâ³ ñêîðèñòàëèñü ç ïîñëàáëåííÿ Ìîñêîâñüêî¿ äåðæàâè ³ çä³éñíþâàëè ãðàá³æíèöüê³ íàïàäè íà ¿¿ îêðà¿íè, ï³äòðèìàëè ïîëüñüêó ³íòåðâåíö³þ, íàâ'ÿçàëè êîíòàêò ç ïîëüñüêèì êîðîëåì Çèãìóíòîì Ø. Áëèçüêî ï³âòîðà ðîêó (1615-1616) óëóñè áåÿ Íóðàä³íà òà ¿õ ï³ääàíèõ ìóðç êî÷óâàëè ó Ïåðåäêàâêàçç³, àëå ïîò³ì ïîâåðíóëèñÿ íà ñõ³äíèé áåðåã Âîëãè. Ó 1616 ð. ïðàâèòåëü îðäè ïåðåáóâàâ ó âîðîæèõ ñòîñóíêàõ ç ìîñêîâñüêèì öàðåì, à íîãàéö³ çä³éñíèëè íàïàä íà çåìë³ Ìîñêîâñüêî¿ äåðæàâè. Àëå íàïðèê³íö³ òîãî æ ðîêó íàì³òèâñÿ îñòàòî÷íèé ðîçêîë ³ ðîçïàä Íîãàéñüêî¿ îðäè íà òðè ÷àñòèíè. ϳä âëàäîþ ²øòåðåê-áåÿ çàëèøèëàñÿ íàé- ñëàáøà ³ ìåíø çàëþäíåíà ÷àñòèíà Âåëèêî¿ Íîãàéñüêî¿ îðäè, ³ âæå â æîâòí³ 1616 ð. â³í çàïðèñÿãíóâ íà â³ðí³ñòü ìîñêîâñüêîìó öàðåâ³. Íàâåñí³ 1619 ð. ïîìåð ²øòåðåê-áåé, ³ Íîãàéñüêó îðäó îõîïèëè íîâ³ ì³æóñîáèö³. Êðèìñüêèé õàí Äæàí³áåê-óðåé ï³äòðèìàâ êàíäèäàòóðó Êàðà Êåëü-Ìóõàììåäà Äîêëàäí³øå äèâ.: Òðåïàâëîâ Â.Â. Èñòîðèÿ Íîãàéñêîé Îðäû. -- Ì., 2002. -- Ñ. 394-406.. ßê áà÷èìî, ó ïîâ³äîìëåííÿõ êîçàê³â ïîðóøåíà õ³áà ùî õðîíîëîã³ÿ ïîä³é: ²ø- òåðåê-áåé ïîâåðíóâñÿ äî Âîëãè ó 1617 ð., à íà ÷àñ ¿õ ïîâ³äîìëåíü ìèíóëî âæå á³ëüøå ðîêó, ÿê â³í ïîìåð. Çãîäîì, ó 1620 ð. ê³ëüêà òèñÿ÷ íîãàéñüêèõ òàòàð ðàçîì ç êðèìñüêèìè áóäóòü áèòèñÿ ç êîðîííèì â³éñüêîì ï³ä Öåöîðîþ.

Íàñàìê³íåöü Ñ. Æîëêåâñüêèé çíîâó çãàäàâ ïðî ñâîãî ïîñò³éíîãî ³íôîðìàòîðà -- ïàíà Ã. Êîõàíñüêîãî, ñïåö³àëüíî äåëåãîâàíîãî äî ²ñêàíäåðà-ïàø³ ó òðàâí³. Öåé ïîñëàíåöü ïîâåðíóâñÿ í³áèòî ç «äóæå õîðîøèìè ³ ëàã³äíèìè ñëîâàìè â³äïðàâëåíèé», ñòâåðäæóâàâ, ùî õî÷à äî ïàø³ ñõîäÿòüñÿ â³éñüêà, â³í çîâñ³ì íå äóìຠïðî âîðîæíå÷ó, îäíà÷å çàñòåð³ãຠùîäî òàòàðñüêîãî õàíà, ÿêèé ç âåëèêèì â³éñüêîì ãîòóºòüñÿ íàïàñòè íà çåìë³ Ðå÷³ Ïîñïîëèòî¿ îäðàçó ïî çàê³í÷åííþ áàéðàíó. ßê âèäàºòüñÿ, Êîõàíñüêèé volens nolens ì³ã ³íîä³ â³ä³ãðàâàòè ñâîºð³äíó ðîëü äåç³íôîðìàòîðà, òîáòî ïîñòà÷àòè êîðîííîìó ãåòüìàíó íå çàâæäè îá' ºêòèâíó ³íôîðìàö³þ ÷àñîì ç íåíàä³éíèõ äæåðåë àáî íîâèíè ñóìí³âíîãî çì³ñòó. Íàä³éøëè â³äîìîñò³ ³ â³ä áàðñüêîãî ï³äñòàðîñòè ïðî òå, ùî òèæäåíü òîìó ê³ëüêà äåñÿòê³â òàòàð àáî ñêîð³øå âîëîõ³â-ðîç- á³éíèê³â, íàïàëè ³ áàãàòî ëþäó ³ õóäîáè ïîáèëè, à ïîò³ì â³ä³éøëè çà Äí³ñòð, à òàêîæ ïðî òå, ùî ïîñîë Îòâ³íîâñüêèé ìàâ ïîâåðòàòèñÿ ç ÷àóøåì, àëå öÿ ³íôîðìàö³ÿ íå âèãëÿäàëà ïåâíîþ (Äîê. 12).

 óí³âåðñàë³, íàïèñàíîìó 2 ñåðïíÿ 1620 ð. ó Æîâêâ³, êîðîííèé ãåòüìàí âèçíà÷èâ Êàì' ÿíåöü ÿê çá³ðíèé ïóíêò äëÿ âñ³õ â³éñüêîâèõ, ãîòîâèõ âèðóøèòè íà â³éíó ïðîòè îñìàí³â. Öå æ ï³äòâåðäæóº éîãî îñòàíí³é ëèñò, ùî ïóáë³êóºòüñÿ, íàïèñàíèé ó Æîâêâ³ 4 ñåðïíÿ ïåðåä âè¿çäîì ç äîìó. Ç éîãî ñë³â, â³éíà ç òóðêàìè áóëà âæå íà ïîðîç³ (2 Òèãê³ ^^-0)ïà îäêãó¿à). Ïî÷èíàòè â³éñüêîⳠ䳿 ìàëà òàòàðñüêà îðäà, òàòàðñüêèé õàí (öàð) âèñëàâ äëÿ öüîãî ñóëòàíà-êàëãó, ³ âæå ìîæíà áóëî íà íüîãî î÷³êóâàòè. ²ñêàíäåð-ïàøà ïåðåïðàâèâñÿ ÷åðåç Äí³ñòåð, øóêàþ÷è ïðèâ³ä äëÿ çàõîïëåííÿ Êàì'ÿíöÿ. Íà äóìêó Ñ. Æîëêåâñüêîãî, âîðîãè ìàëè ñêîíöåíòðóâàòèñÿ ñàìå á³ëÿ öüîãî ì³ñòà, êóäè â³í çáèðàâñÿ âèðóøàòè ç â³éñüêîì (Äîê. 13). Ïðî ñâ³é íàì³ð âèðóøàòè äàë³ -- äî Ìîëäà⳿ ïîëêîâîäåöü ó òîé ÷àñ íå ðîçãîëîøóâàâ íàâ³òü íàéáëèæ÷îìó îòî÷åííþ, äî ÿêîãî íàëåæàâ ³ Ò. Çàìîéñüêèé Ìà]åì!8ê³ ß. Ñåñîãà. ßîê 1620. -- 8. 70..

10 ñåðïíÿ Ñ. Êîíºöïîëüñüêèé ³ êíÿçü Ñ. Êîðåöüêèé ïðèáóëè â Êàì'ÿíåöü. ×åðåç òðè äí³ â³éñüêî âèðóøèëî äî Áóø³ ³ ñòàëî òàì òàáîðîì ï³ä ìîëäàâñüêèì êîðäîíîì. 23 ñåðïíÿ ïîñëè òóðåöüêîãî ñóëòàíà ïðè¿õàëè äî ßññ ç ìåòîþ çààðåøòóâàòè Ã. Ãðàö³àí³ ³ çàáðàòè éîãî â Ñòàìáóë, àëå êì³òëèâèé Ãðàö³àí³ óâ'ÿçíèâ îñìàíñüêèõ ïîñë³â ³ ç 2-òèñÿ÷íèì â³éñüêîì âè¿õàâ ç ßññ ó íàïðÿìêó Õîòèíà ï³ä ïîëüñüêèé çàõèñò. Ñ. Æîëêåâñüêèé íàêàçàâ ñòàòè éîìó ç â³éñüêîì äî îáîçó ï³ä Ëîçîâó, êóäè òîé ïðèáóâ 8 âåðåñíÿ, îäíàê çàì³ñòü îá³öÿíèõ 2 òèñ., â³í ïðèâ³â ò³ëüêè 600 âîÿê³â (ðåøòà ïîêèíóëà éîãî â³éñüêî).

Âèð³øàëüíà áèòâà â³äáóëàñÿ ï³ä Öåöîðîþ 17-20 âåðåñíÿ, ñóòè÷êè òðèâàëè äî 7 æîâòíÿ 1620 ð. Óñüîãî âåëèêîìó êîðîííîìó ãåòüìàíó âäàëîñÿ çàëó÷èòè òðîõè á³ëüøå 10 òèñ. â³éñüêîâèõ, òîä³ ÿê ñèëè ïðîòèâíèêà â ê³ëüêà ðàç³â ïåðåâàæàëè. Ñòðàòåã³÷í³ ïëàíè Ñ. Æîëêåâñüêîãî ùîäî ïðîâåäåííÿ «çà÷³ïíî¿ â³éíè» ç Îñìàíñüêîþ ³ìïåð³ºþ íà òåðèòî𳿠Ìîëäà⳿ â ê³íöåâîìó ï³äñóìêó âèÿâèëèñÿ ôàòàëüíèìè, à êîðîííå â³éñüêî çàçíàëî íèù³âíî¿ ïîðàçêè. Öåöîðñüêà áèòâà îáåðíóëàñÿ ñòðàøíîþ êàòàñòðîôîþ äëÿ Ðå÷³ Ïîñïîëèòî¿: çàãèáåëü ãîëîâíîãî ïîëêîâîäöÿ, âòðàòà â³éñüêà òà àðòèëåð³¿, ïîíåâîëåííÿ îñîáîâîãî ñêëàäó, ñïóñòîøëèâ³ òàòàðñüê³ íàïàäè íà óêðà¿íñüê³ çåìë³, ïîäàëüøà â³éñüêîâà çàãðîçà ç áîêó Îñìàíñüêî¿ ³ìïåð³¿, óñêëàäíåííÿ çîâí³øíüîïîë³òè÷íîãî ñòàíîâèùà äåðæàâè.

Îòæå, «ìîëäàâñüêà àâàíòþðà» 1620 ð. äîðîãî êîøòóâàëà Ðå÷³ Ïîñïîëèò³é. ¯¿ ïðè÷èíè ³ íàñë³äêè äîêëàäíî âèñâ³òëþâàëèñÿ ó ñïåö³àëüíèõ äîñë³äæåííÿõ ßèì>àãà ß. Ðêóñòóïó ³ ºêè¿ê³ ê³^ê³ ñåñîãåê³åó..; Majewski ß. Ñåñîãà. ßîê 1620...; âîñòàííº ï³äñóìóâàâ Ï.Ì. Ñàñ: Õîòèíñüêà â³éíà 1621 ð. -- Ñ. 11-18.. Îäí³ºþ ç ïðè÷èí ïîðàçêè, íà äóìêó Ì.Ñ. Ãðóøåâñüêîãî, áóëà «êîðîòêîçîðà ïîë³òèêà» Ñ. Æîëêåâñüêîãî ïî â³äíîøåííþ äî êîçàöòâà, æåðòâîþ ÿêî¿ çðåøòîþ â³í ñàì ñòàâ «.â ñ³é êîçàöüê³é ñïðàâ³ øåô ïîëüñüêèõ âîºííèõ ñèë ³ ç òèì -- íîì³íàëüíèé çâåðõíèê êîçàöòâà í³êîëè íå âì³â â³äïîâ³äíî çíàéòè ñÿ. Êð³âàâà ð³çíÿ ñîëîíèöüêà, ïîâíà áåçîãëÿäíîãî çâ³ðñòâà ³ ï³äñòóïó, ëÿãëà ì³æ íèì ³ êîçà÷÷èíîþ íåïðîõ³äíîþ ïð³ðâîþ íà âñ³ ï³çí³ø³ ÷àñè. Êîçàêè íå â³ðèëè Æîëêåâñüêîìó, ÿê ñå â³í ñàì ïðèçíàâàâ, äëÿ íüîãî âîíè ç³ñòàâàëè ñÿ «ðîççâ³ðåíèì õëîïñòâîì», «íàâîëî÷þ», ðîçá³éíèêàìè (³î¿ãî8^î -- óëþáëåíèé éîãî âèðàç ïðî êîçàê³â). ³í óâàæàâ îäèíîêèì ðîçâÿçàííºì êîçàöüêî¿ ñïðàâè íèùèòè ¿õ, ðóáàòè, òîïèòè â ïîòîêàõ êðîâè, ÿê ïèñàâ âîºâîä³ Ãðàö³àíó». Äèâ.: Ãðóøåâñüêèé Ì. ²ñòîð³ÿ Óêðà¿íè-Ðóñè. -- Ò. 7. -- Ñ. 439-440.. Îäíàê, ÿê âèäàºòüñÿ, íå ìîæíà çàêèäàòè Ñ. Æîëêåâñüêîìó çâîë³êàííÿ ç çàòÿãíåííÿì çàïîðîæö³â íà âîºííó ñëóæáó ó çâ'ÿçêó ç îñòàíí³ì ìîëäàâñüêèì ïîõîäîì Ñàñ Ï. Õîòèíñüêà â³éíà 1621 ð. -- Ñ. 18, 28-30., îñê³ëüêè â³ä ñàìîãî ïî÷àòêó â³í ñàì îñîáèñòî ³ íå ðîçãëÿäàâ êîçàöüêå â³éñüêî íà ÷îë³ ç ß. Áîðîäàâêîþ (ÿêèé çàì³íèâ ëîÿëüíîãî êîðîë³âñüê³é âëàä³ Ï. Ñàãàéäà÷íîãî) ÿê ïîòåíö³éíèõ âîÿê³â íà ñòîðîí³ Ðå÷³ Ïîñïîëèòî¿ ³ íå çáèðàâñÿ çàëó÷àòè ¿õ äî öüîãî ïîõîäó. Êîðîííèé ãåòüìàí, ïîä³áíî ÿê ³ ³íø³ ïîëüñüê³ ìàãíàòè, íåáåçï³äñòàâíî ïîáîþâàâñÿ êîçàöüêî¿ ñâàâîë³ é àíàðõ³¿, çäàòíîñò³ êîçàê³â äî ãðàáóíê³â ³ ãîòîâíîñò³ ç÷èíèòè áóíò ó ïîëüñüêîìó òàáîð³ SuwaraF. Przyczyny i skutki klçski cecorskiej... -- S. 83-84.. Òàêèì ÷èíîì, ïîðàçêà êîðîííîãî â³éñüêà ï³ä Öåöîðîþ áóëà íåìèíó÷îþ: äàëèñÿ âçíàêè ÿê ïðîðàõóíêè ó çîâí³øí³é ïîë³òèö³, òàê ³ ñòðàòåã³÷í³ ïðîðàõóíêè ùîäî áëèñêàâè÷íî¿ â³éíè, íåäîñòàòíÿ ê³ëüê³ñòü â³éñüêîâèõ ³ ðåàëüí³ âàäè ó áîéîâ³é ï³äãîòîâö³ êîðîííîãî â³éñüêà, çàíèæóâàííÿ áîºçäàòíîñò³ ³ íåäîîö³íêà ñèë ïðîòèâíèêà, äåç³íôîðìàö³ÿ, ùî ïîøèðþâàëàñÿ â³ä òóðåöüêî¿ ñòîðîíè çà äîïîìîãîþ ïîñëàíö³â (êóð'ºð³â). Ëèñòè, ùî íèæ÷å ïóáë³êóþòüñÿ, ï³äòâåðäæóþòü ö³ âèñíîâêè é âèñâ³òëþþòü ìàëîâ³äîì³ ôàêòè ç ³ñòî𳿠ïîë³òè÷íîãî òà ïîâñÿêäåííîãî æèòòÿ äâîõ äåðæàâíèõ ä³ÿ÷³â, ÿê³ çàëèøèëè ïîì³òíèé ñë³ä â ³ñòî𳿠Óêðà¿íè.

æîëêåâñüêèé çàìîéñüêèé ëèñòóâàííÿ öåöîðñüêèé



ÄÎÊÓÌÅÍÒÈ

¹ 1

26.V.1619. -- Kamionka.

Jasnie Wielmozny Mciwy Panie Wojewodo

Kijowski, moj wielce Msciwy Panie i Szwagrze

Dawac radç wm memu Mciwemu Panu czujç siç zem prostak, ale jakom siç zachowal, gdym przyjfl administratif na siç wojewodztwa kijowskiego, oznajmujç wm.

Dac mi raczyl JeKrMc wojewodztwo kijowskie im Martio, zem byl zabawiony sluzbf Rzeczypospolitej, nie przyszlo mi wjachac tam asz z oboza, in Novembre. Byl zeslany od nieboszczyka pana podskarbiego [Jana] Firleja pisarz skarbowy, ktory wedlug inwentarza oddal mi zamek, byla tam i wioska na ten czas, zowif jf Dymidow, ktorfm tesz byl objfl, ale potym uzyty prozbami nieboszczyka pana [Samuela] Hornostaja, podkomorzego kijowskiego, chcfc go tesz sobie obligatum miec w tamtym kraju, zjednalem mu consens na dozywocie jemu i malzonce jego, cedowalem mu tej wioski. Przepis inwentarza tego, jakom ja odebral, jest przy mnie originalny s pieczçcif skarbowf i podpisem pisarza skarbowego, ma bydz copia tego przy panu [Michalu] Choloniewskim, ktory byl za mnie podwojewodzym. Lecz tesz niewielki tam inwentarz. Strzelby, prochow potrosze tam jest. Ale teras ma tego bydz wi?cej, bo jest trzysta zlotych dochodu z karczmy, ktora byla kiedys zamkowa. Uproszywali sobie to ten, to ow te 300 zl. Ja zostawszy wojewod^, uprosilem u J.Kr.M., zeby co J.Kr.M. obrocil na horodniczego, izby horodniczy bral z tego zl. 100, a zl. 200 aby obracal na opraw? strzelby, armaty, na przyczynienie prochow, i powinien z tego horodniczy czynic liczb? i ukazac // [27] przed wojewod^. albo jego namiesnikiem, jako te zl. 200 na kozdy rok obrocil. Jam zaniedbal sluchac go liczby, ale wm kaz go wysluchac, na co te pieni^dze obrocil. Bylo tam cos spize potluczonej, co si? dzialka popadaly, kazalem j? byl do Lwowa przywiesc i dzialo ulac, mysl^c go do Kijowa odeslac, ale J.Kr.M. ustnie i przes list, ktory chowam, kazal mi to dzialo do Kamienca dac, com uczynil i mam kwit pana starosty kamienieckiego, ze to dzialo wzi^l. Jakosz jest to dzialo w Kamiencu z herbem moim. Insza strzelba ma tam bydz we wszytkim cala, jako mi jest wedle inwentarza oddana. Prowentow jam tam inszych nie bral i nie mial, oprocz s kapczyzny od mieszczan kijowskich zl. 2000, a zl. 1000 z cel, a potymem byl jeszcze zl. 200 nad co wyci^gn^l. Administrowal te cla ode mnie burmistrz tameczny kijowski Sizon Balyka.

S3. tam pewne ulice, co na nich mieszkaj^. rzemiesnicy wszelakiego rozmaitego rzemiosla, ktorzy zamkowi powinni posluszenstwo, daj^. tesz jakies poplatki niewielkie, alem ja co byl dal podwojewodzemu Michal Olechnowcz Myszka-Choloniewski, podwojewodzi kijowski (10.Ø.1609-1620) // AGAD, AZ, sygn. 313, k. 5-9; sygn. 337, k. 11-14; Litwin H. Naplyw szlachty polskiej na Ukrain? 1569-1648. -- Warszawa, 2000. -- S. 211., i jako i dziesi?czny z ryb i inszych rzeczy sluzylo, to za mojego dzierzenia na wychowanie pod- wojewodzego, jakosz moze si? wychowac nie wiele przyczyniwszy, bo ile ryb bywa ich okrutnie sila, ze ich nie przeje. Rozumialbym tedy zebys i wm raczyl si? porozumiec z Jmci^. panem podskarbim iszby przy wm slugach, ktorych tam wm posylac raczysz, poslal // [28] swego pisarza, zeby wedle inwentarza oddano takze porz^dnie wszytko, jako si? bylo za mnie uczynilo. Iusz tam i gotowych pieni^dzy zastanie cokolwiek u Syzona Balyki, bo te co s kapczyzny nie przychodz^. asz na S. Siemion. Wm samemu w^tpi? zeby tam przyszio jachac, asz da Pan Bog, z obozu, jakom i ja uczynil, bo chocbys wm teras chcial jachac, nie zyczylbym tego.

Kozacy uczynili tam sobie sedem, przyszloby si? od tego chlopstwa napo- tykac indignitates. Kiedy si? b?dzie wojsko roschodzilo, w ten czas wm consilium capies o czasie wjazdu swego i zacz?cia jurydiki, gdysz co in potestate wm zlozyc ten czas kiedy wm zechcesz. Rozumialbym terz i to rzecz potrzebn^, zebys wm raczyl pisac listy do niektorych tam osob, a mianowicie do p. Stephana Nie- mierzycza, podkomorzego, do p. pana [Jana] Axaka, s?dziego ziemskiego, do p. starosty zegwulskiego Tomasz Szymkowicz Szklenski (Szklinski), starosta zygwulski (1614-1623) // Urz?dnicy inflanccy XVI-XVIII wieku. Spisy / Oprac. K. Mikulski i A. Rachuba. -- Komik, 1994. -- S. 204, nr 2203., ludzie to s^. zawolani w tamtym kraju, zeby adresent slugom wm w czymby potrzeba bylo etc. Rozumialbym, zebys wm raczyl pisac i do Piotra Kunaszewica (alias zowi^. go Shajdacznym), ktory jest hetmanem Kozakow Zaporoskich, dawszy dobre slowa napomniec, zeby siç obchodzili laskawie z mieszczany kijowskimi: tem sobie wm mieszczany obowi^zesz, ktorzy non sunt contemnendi.

Jest jeszcze jedna rzecz, ale podobno nie tego czasu. Otrzymalem to by! sobie u KroJeMci wojewodztwo kijowskie, przyjmui^c // [29] ze wszystkim urzçdy, ktoreby vacowaly, za moj^. intercissj^. mia! JeKrMc rozdawac i dzia!o siç to, ze ani casztellaniej, ani zadnego urzçdu (a vacowalo ich sila za mego wojewodztwa) nie raczyl JeKrMsc dawac chyba za moj^. prozb^, czym ad struxeram mihi autho- ritatem u obywatelow tamecznych, ze wszytkie urzçdy przez rçce moje szly, tak isz sejmiki odprawowaly siç. Posly na sejmy i deputaty na Trybunaly obierano ex mea sententia, i dla tegom to byl dal Dymidow nieboszczykowi panu Hor- nostajowi. Bçdzie i wm tego potrzeba, ale przyjdzie z tym poczekac, asz da Bog, bçdziem obecni przy Krolu JeMci nua voce rychliej rosprawiem, nizli przez listy, albo posylki. A teraz posylam wm list do p. Choloniewskiego, ktory tam do tego czasu ode mnie zawiadowal, iszby oddal wszytko wedlug inwentarza slugom wm.

Strony niebespieczenstwa od Pogan i ruszçnia siç mego, isz wm chcesz wiedziec, tesz wiesci s^. co i przed tym, ze Poganie na nas barzo siç gotuj^. Ja tylko czekam aby kwartç przywieziono z Rawy, rosporz^dziwszy zolnierze, ktorzy siç zbieraj^, pojdç i sam ku Ukrainie. Juzem tesz kazal dawnym kwarcianym do Obozu. Jakbym ja rozumial, nie moze li bydz prçdzej, zebysmy sub finem Julii, albo najdaliej in principio Augusti byli w kupie.

S tym sluzby swe zalecam w mciw^ laskç wm mego mciwego pana i szwagra.

W Kamionce, 26 Maii 1619.

Wm mego mciwego pana powolny szwagier i sluga

Stanisiaw Zolkiewski Coronny Hetman

[30] Przyczynialem siç do wm za p. Rechowskim Pawel Rechowski (Rzechowski), pisarz grodzki kijowski (1609-1628)., racz go wm zarzywac, czlowiek to jest dobry i godny, i dobrego zachowania w tamtym kraju.

[31] Pieni^dze i sukna, ktore s^. na zamku kijowskim, Kozacy mog^. zawzdy wzi^c, jak swoje, jakom u pana Brzozowskiego sekretarza, ktory od nich jachal zrozumial, ze ich nie chc^. brac, asz wiçcej im tego dadz^. Niech ze to tam lezy na zamku. Za odeslanie pact dziçkujç wm memu Mcziwemu Panu.

AGAD. AZ, 406, k. 27-31.



¹ 2

26.Ó.1619. -- Êàø³îïêà.

²àáï³å øå²øîãïó Ìâñ³ìó Ðàï³å Wojewodo

Êóî^-çê³, ø6j Ìâñ³ìó Ðàï³å ³ Szwagrze

Ðî zawarciu ³ îääàï³è iusz list6w ðàñÈî1?ñ³è ìøñ³ w øåñãåããó. çàø^, gdzie ³ ðàñÈî²? ìø z ïàø³ è ç³î³è ç³åäã³à³î, ðããó]àñÈà1 ðîç³àï³åñ îä Îã࿳àïà za ³óäã³åï z ²àç, îääà! ø³ îä ï^î ²³ç³ ³ ñîð³ó. ²³Á²è, jaki ñÈñå ãåÜóø ja äî ï^î ð³çà³. Á³^à baräzo jest ñîð³à, äìà arkusza jej, lecz wszytka åççåïäà, ãå ãàä Üó çîܳå àäç³³ïåãå¿ àèØîãäà³åø è Ðó ³àêîìóø ²³ç³åø, ³ ãàä Üó ïàø pok6j ã Òèãê³ çðãàø³, Üî ³åçã ²àñïî øäã³, ãå çàø Üó²Üó jako ø³?äãó ø³î³åø à ïàêîìà²ï³ó, Ðàçê³ è Òèãêîì ï³å ãà]ããã? øè, îìçãåø jej ãóñã?, Üî ³ 1:î ñî ç³? ïàï ð. ç³àãîç³à ²ãåøÜîìå²çê³ Ð³îÏ Ozga, ç³àãîç³à ²åãåøÜîìå²çê³, ì³å²ê³ àøÜàçàäîã Êãåñãóðîçðî²³¿å³ äî ³øðåã³èø Îçøàïîì. èçêàããà, ãå ø³ èñãóï³! ðããåçãêîä?, ï³å èñãóï³! tego Îã࿳àï øaligïitate, åããîãå ãàñãå], ãå ì^- ²õàñ³àñ³åñÈ, ê³îãå Üó³ó ø³?äãó ï³åÜîçãñãóê³åø ñåçàããåø à Òèãê³, Üó³î 1:î ³àøåñãïóø ãàäîï³Üèç àññîøøîäà¿èø. 8³àããóñÈ ãàâ ããåñãó, czego ïà ³åï ñãàç Îã࿳àï ï³å ì³åäã³à³ äèåãç³çç³øà ãàäî. Òåï ²³ç³ jakiego 1î îï îäå øï³å ñÈñå ìçãóç³åê, jest î ²óø, ãå øè øàø ñÈìಳñ, ³çã ç³? ç³àãà î ãà¿ããóøàï³å ðîêî_]è. Weãyãowi Wielkieøu Îêèã Êàãà ÌåÈøåä Ðàçãà, ìåãóã ì³å²ê³ (18.².1619--23.Õ²². 1619) //

Øð://ð1.ì³ê³ðåä³à.î^/ì³ê³/ܳç1à_1èãåñê³ñÜ_-òå1ê³ñÜ_ìåãóã6ì ²åãàãï³å³çãåøè ì³å²ê³å ñÈìà¿ó äàìàñ, ðããóðîø³ïà_]^ñ, ãå ðð. ïàçãó ³ ðããåä ²óø ³ 1åãàãï³å]çãó Êã.².Ì. ï³å äà³ ç³? ðîñ³^ï^ñ äî ²³§³ ðããåñòêî Òèãêîø, ãåâøó ðããåñòêî ̳ñÈà²îì³ Ì³ñÈà! Wa1eczny (ãèø. ̳Èà³ Ó³¿åàãè²) (1557-9.ÓØ.1601) -- Èîçðîäàã Woloçã- ñãóãïó (1593-1600), Èîçðîäàã Ìî¿äàì³³ (1600), êçùã? Siedøiogrodu (1599-1600). ³ ³ïïóø ï³åðããó³àñ³î²îø äîøè Ottoøaïçkiego // [24] ìîóçê³ çìåø³ ñãóï³²³, ãå ³ ²åãàã ñÈñåøó ì^- ç³àã?) ðããó]àãï³ ç³à³åñãï³å ²òàñ. À ]åâ1³Üó âê³ïäåã Âàçãà ã Òà¿àãó ñÈñ³à! ñî ðããåñòêî ïàø ñãóï³ñ, ãå ãà çðãàøåä²òîçñ³ó. çìî]^ Ü?äã³åø ðããåä Ðàïåø Bogiem ðãàì³, ³ ðããåä ìçãó¿ê³ø áøà¿åø ìóøîì³åï³, ãå ²åçã Ü?äã³åø Èîç³³²³à ñãóï³ñ å³ñ. ²ï çèøøà ì^- ²óø ²³âñ³å ï³å øàçã ï³ñ nieslusznego. Òî ]åäïàê äà]å ãïàñ, ãå âê³ïäåã Âàçãà ç³? ãàããó ðàïà Kochançkiego, Éîãó ðãîìàäã³! Áèøï? Maãgiet? äî ÌèÂàøê³å] ã³åø³ äî ]å] çóïà (ñÈñ³à! ²åçã ï³åÜîãàê ²àø ñî îÜåòàñ), êàãà! go âê³ïäåã Âàçãà ãà¿ããóøàñ, à²Üî ðî]øàñ, øà_]^ñ go poäejãããaïego, ãå ä²à ðãàê³óê ]àê³ñÈ ø³à²Üó ²àø ]àñÈàñ. Àìî ãgola âê³ïäåã Âàçãà Èîç²³²³à øî²äèã: äà] Âîãå, ãåÜó Îãàäàï, ]àêî 1î è糿è³å, ãàÈàøîìà!. Ñîçãêî²ì³åê ]åç^ ñÈñ³à²åø ìø øåøè Ìñòåøè ðàïè îãïà]ø³ñ.

Õà²åñàø ãà¿åø ç²èãÜó øî]å ì^- Ìñãòó. ³àçê? ìø øego Mciwego ðàïà ³ szwagãa.

X Êàø³îïê³, 26 Ìà³³ 1619.

Wm mego msciwego pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

[25] Jasnie Wielmoznemu JeKrMci Panu Thomaszowi Zamoyskiemu z Zamoscia wojewodzie kijowskiemu, knyszynskiemu etc. staroscie piecz?c memu mciwemu p. i szwagrowi

AGAD. AZ, 406, k. 23-25.



¹ 3

13.VII.1619. -- Zolkwa.

Jasnie wielmozny mciwy Panie Wojewodo kiiowski,

moj mciwy Panie Szwagrze

Czokolwiek bylo godnego w mojej wiadomosci, oznajmowalem memu mciwemu panu. I z strony tej Commissiej z podania Gratianowego JeKrMci raczyl na to przypaszcz i wm przedniejszem consensem do niej mianowacz, czo z listu JeKrMci wyrozumiecz wm raczysz. Przyniesiony mi ten list pod t? kilka dni jakom si? bel do Jaworowa odgodzil, mialem jurz poslancem swem go odeslacz, odsylam wm go przez tego komornika wm. Gratian w tych dniach mial si? w Tehyni z Skinder Paszq zjachacz. Ktory po ten czas bel w Oczakowie, mial mi Gratian oznajmic, jako si? z Skinder Paszy umowi. Isz wm raczysz byc gotow, rozumiem zebys wm raczyl w drog? wynisc. Bo jesli ta comissia dojdzie, wm to b?dzie honorisien. ze z powodu wm pokoj Rzeczypospolitej ut?scimy i pozyteczny dojdzie, sirimmus jest rzeczy spectabint do wojny, pora juz wojenna nastqpila. Lepiej, ze b?dziem w gotowosci. Ja juz w inne panstwe wychodz? w poniedzialek, bior? si? ku Berlincom, gdzie JeM pan hetman polny obozem stoi, szlakiem wielkim na Zloczew, na Tarnopol.

Podejrzane sq te tractaty. Pisal mi i teraz JeM pan hetman polny, ze zchadzq si? tureckie wojska morzem, strzelby i ludzi rozmaitych przybelo do Skinder Pasze. Podno jeszcze kozacka swawola irrisime tem barziej tho poganstwo, mniemam sludzy wm z Kijowa dali mi znacz co mnie tez oznajmiono, ze Kozacy nie mogli zdarzecz, chocz to nie wielkiem orszakiem, bo telko czterma z dny na morze poszedl niejaki Czeziha kozak, przeciez bendzie to poganstwu za przykro. I za tem obawiam si? miarze tractatow zeby nie bel harmider. Lepiej tedy bycz nam gotowem, poniewarz pora, poniewarz zas. Ja rozsylam uniwersaly szmulikai^cz zolnierze powiatowe. Bo quarziani w obozie juz sq. Posylam ich par? wm memu // [33] mciwemu panu na tamten szlak, ktory idzie przez maiethnosci mp. zeby si? nie bawili, a szli czo napilniej ku obozowi, ktory teraz jest u Berliniecz wedle czasu i potrzeby przeniesie si?, gdzie bendzie potrzeba. O Krolewiczu Jemc dalej nic nie wiem, telko ze jachal wuja nawiedzicz. Moj syn [Jan] tamze jest, mialem od niego list jeden z Nyssy, ale nicz mi nie pisze, i jako widz? z jego listu nicz wi?cej nad mi? nie wie.

Z tem sluzby swe zalecam w mcziw^. lask? wm.

Z Zolkwi, 13 Julii 1619.

Wm me mci pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Canclerz i Hetman Coronny

k. 34: Jasnie wielmoznemu memu mciwemu panu i szwagrowi Jasnie Panu Panu wojewodzie kijowskiemu piecz?c

AGAD. AZ, 406, k. 32-34.



¹ 4

21.VIII.1619. -- Bar.

Jasnie Wielmozny Mlciwy Panie Wojewodo

kijowski moj mciwy Panie i Szwagrze

Jakom przedtym dawal znac wm memu mciwemu Panu, isz Gratian, hospodar woloski, pilnie czynil okolo pokoju staranie, tak i teraz nie ustawa w tym starac si? aby nas z tymi Pogany mogl uspokoic i im daliej, daliej czyni nam tym lepsz^. o pokoju nadzieje. Do czego rozumiem, ze ta gotowosc, ktor^. mamy, jest nam wielk^. pomoc^, isz nieprzyjaciel, dowiedziawszy si? nas nie bydz niegotowymi, nie b?dzie mial sto serca, aby mial tak ostro na nas nastempowac, atoli terazniejsza gotowosc nasza salutem nobis attulit, isz pro hoc nie b?dziemy mogli bydz w pokoju. Mialem w tych dniach od Gratiana pisanie, pisz? mi ze si? co dzien Skinder Pasza do Tehyni przyjachac obiecuje, prosi Gratiana aby go tam w Tehyni dla jakichs namow nawiedzil, takze i pana Kochanskiego prosi aby pospolu z Gratianem przyjachal tam do niego, z ktorego ich zjazdu mam nadziej?, isz b?dziemy co pewnego widzieli.

Od pana posla mialem niedawnej daty list, ruszy sobie, ze pr?tko mial z Constantinopola wyjachac, jednak ze odpraw? jego ode dnia do dnia dla roznyh przyczyn odkladaj^, nie mianuje dnia wyjazdu swego, zaczym i ja o tym aby jusz mial z Constantinopola wyjachac zapewne stwierdzic nie mog?. Isz wm raczysz bydz in procinctu, zyczylbym abys si? wm jako najrychliej w drog? puscic raczyl. Jutro spodziewam si? // [36] tu u rzeki Jemc pana hetmana polnego, Jm pana starosty sendomirskiego Stanislaw Lubomirski, starosta sendomirski (1614-1636), krajczy koronny (1619), podczaszy koronny (1620) // Urz?dnicy wojewodztwa sendomirskiego XVI-XVin w. Spisy / Oprac. K. Chlapowski, A. Falniowska-Gradowska. -- Kornik, 1993. -- ¹ 900. i innych Ichmsci, abysmy communitatis consilus czynili to, na czym Rzeczypospolitej zalezy.

Co si? ponowi nie zaniecham oznajmi? wm memu Mciwemu Panu i szwag- rowi, ktorego przy tem lasce zwykiej powinnej oddaj? si? z sluzbami moimi.

Z Baru, 2 Augusta 1619.

Z Kozaki si? tez znosz?, azeby bonis modis moglo si? ich in ordinem redigere. Gdyz jako to wm raczysz widziecz frustra z Pogany o pokoju si? czyni, jesli kozackie latrocinia nie ustan^. Czyni? do tego niektore preparamenta, tak isz jestem pelen dobrej nadzieje, ze za tem kosztem ktory teraz uczynila reszta, moze si? jej w tem za spolnemi radami i pomocami naszemi posluzycz. Karz wm chocz tak w lekrze pozostawiwszy za sob^. ludzie do nas przybywacz, poniewasz jakom z pissania wm zrozumial wm, jestes w gotowosczi.

Wm me mlciwego pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Canclerz i hetman koronny

[37] Jasnie Wielmoznemu Mciwemu Panu i Szwagrowi piecz?c

Panu wojewodzie kijowskiemu, knyszynskiemu staroscie

AGAD. AZ, 406, k. 35-37.



¹ 5

5.XI.1619. -- Bar.

Jasnie Wielmozny Mciwy Panie Wojewodo

Kijowski moj Mciwy Panie i Szwagrze

Listy, ktore mi ode Dworu przyniesiono, odsylam wm memu Msciwemu Panu. Trzeba si? nam obawiac wielkich klotni z tych tumultow, ktore ten niebaczny czlowiek wojewoda siedmigrodzki wszcz^l chciwosci^. i ambiti^. panowania, a persvasiami tureckimi do tego przywiedziony. Mialem przed kilkiem dni poslanca od niego z listem i universitati nobilium trium statuum Krolestwa W?gierskiego w ten ze sens, jako i sam pisze, napisac roskazal; tych obu listow przepisy posylam wm memu milosciwemu panu. JeM x. Gembicki, regent Cancellariej mnieiszej, pisz^c do mnie, prosi pilno abym ten list odeslal wmci od JeKrMci i wm abys niemi?szkanie przez swego poslanca dal JeKrMci respons. Co nie w^tpi? ze wm ch?tnie uczynic b?dziesz raczyl.

Zalecam si? za tym w zwykl^. lask? wm mego Mciwego pana i szwagra.

Z Baru, 5 Novembris 1619.

Wm mego mlciwego pana Powolny szwagier i sluga

Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

[39] -- piecz?c

AGAD. AZ, 406, k. 38-39.



¹ 6

4.II.1620. -- Lwow.

Jasnie Wielmozny Msciwy Panie

Wojewodo kiiowski

List wm mego msciwego pana, ktory piszaczes do mnie raczyl strony spraw z JM Panem wojewody krakowskim pochodz^cych, poslalem zarazem Jm panu wojewodzie krakowskiemu Mikolaj Zebrzydowski, wojewoda krakowski (1601-17.VI.1620) // Urz?dnicy woje-wodztwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy / Oprac. S. Cynarski i A. Falniowska- Gradowska. -- Komik, 1990. -- S. 275., isz i dot^d responsu nie mam. Nie rozumiem iszby insza byla przyczyna, tylko niesposobnosc zdrowia JM pana wojewody, o czem i JM pan Oraczewsky, ktorego w tych dniach ich M. PP. obywatele wojewodztwa krakowskiego z poselstwem do mnie byli wyprawili, powiedal mi bo iz tho ich pan wojewoda jest cunctator nature, przeciez jednak na tak gor^ce pisanie mnie odpisal by mi, ale bez chyby zle zdrowie ich wm jest thego przyczyn^. I tho powiedal m. pan Oraczewski, ze w dzien Bozego Ciala w kosciele napadla nan byla taka niesposobnosc, ze asz wsadl pod law?, ledwo go doctorowie pilnym swym staraniem odratowali. Pan tedy wm moj mciwy pan the zwlok? ni czemu inszemu, tylko zlemu zdrowiu JM pana wojewody // [42a] krakowskiego przyczytasz, bo choc to rzeczowo sily latwo jemu nie wyrozumie zdrowy choremu, ale nie jako baczny takowej zeszlosci zdrowia JM pana wojewody raczysz wyrozumiec. W tem ze liscie swym raczysz wm przypominacz o decliminatiej jakiejs mi?dzy nami, nie wiem czo tho jest, jaka tho ma by dz decliminatia, racz mi wm dacz clarus o czem do wyrozumienia, jesliz do mnie bendzie nalezalo, czokolwiek ja non de suo officio.

Za tem sluzby me powolne zalecam wm mlciw^. lask? wm mego mlciwego pana.

Dan we Lwowie, die 4 Februarii, 1620.

Wm mego mlciwego pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

[43] Jasnie Wielmoznemu memu msciwemu

Panu i szwagrowi wm panu piecz^c wojewodzie kijowskiemu etc.

AGAD. AZ, 406, k. 42-43.



¹ 7

7.VI.1620. -- Zolkwa.

Jasnie Wielmozny Msciwy Panie Wojewodo

kijowski, moj msciwy Panie i Szwagrze

Pod ten czas kiedy mi z Constantinopola od pana Otphinowskiego i z innych miejsc o niebespieczenstwie od Pogan na Rzeczpospolit^. nastempuj^cym przyszla wiadomosc, byl tu poslaniec Jmci pana podkomorzego belskiego Maciej Lesniewski, podkomorzy belski (1616-1624) // Urz^dnicy wojewodztwa bels- kiego i ziemi chelmskiej XIV-XVIII w. Spisy. Oprac. H. Gmiterek, R. Szczygiei. -- Komik, 1992. -- ¹ 184., przes ktorego wypisalem mu o wszytkim dostatecznie, prosz^c zeby ten list moj pokazal wm memu milosciwemu panu, co nie w^tpie uczynil. Teras swiezo od pana straznika coronnego Jan Odrzywolski, straznik wielki koronny (1619-1620) // Urz^dnicy centralni i nad- worni Polski XIV-XVIII w. Spisy / Oprac. K. Chlapowski i inni. -- Kornik, 1992. -- ¹ 1005. i zk^d in^d mam pewn^. ponow?, ze wojsk tatarskich pelno w Woloszech. Car jusz z Krymu wyszedl, wielk^. moc^. do nas si? gotuj? i pr?tko go Pokuckim (jako jest przestroga) szlakiem wygl^dac. Kupie wojsko pod Haliczem, wszytkim rotom kazalem tam pospieszac, i id^. jusz, mniemam, w tym tego dnia b?d^ w kupie. Dal mi JeKrMc znac, ze piechot? irlandzk^. i w?giersk^. swoje posylac tu raczy, ktora gdy przyb?dzie, wi?c skoro roty do kupy si? zbior^, nie omieszkam i ja sam do wojska przybydz. Tym czasem czekaj^c na wiadomosci, ktore mam obstalowane i pewnie nie chybi^, cokolwiek mie dochodzic b?dzie, oznajmic wm memu mciwemu panu nie zaniecham, w ktorego lask? zalecam sluzby moje z pilnosci^.

W Zolkwi, die 7 Junii 1620.

Wm mego mciwego pana Powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

[47] Jasnie Wielmozemu Mciwemu panu i szwagrowi Jemci panu wojewodzie kijowskiemu piecz?c Knyszynskiemu etc. staroscie

AGAD. AZ, 406, k. 46-47.

¹ 8

17.VI.1620. -- 2î^à.

²àÁï³å øå³øîãïó ÌÁñ³ìó Ðàï³å

Wojewodo êóî^Áê³

Przyjachali ³Èè dwaj ðîÁ²àïñãó mego Msciwego ðàïà. Ëñã ^Ìã? ã ³³á³è ìø, ãå ³Èà ìî³à Üó³à, àÜó á³? ³Èè ãàÜàø³³, à³å jeden ã ï³ñÈ êîï³åñãï³å thego ðî³ããåÜîìಠ³ ðãî糿 ø³? ³ÁãÜóø go odprawil do ìø. ÜèÜî ³Èî Üå³ó ïà ³Èåï ñãàÁ ï³å øàø ²àê _]èÁã naglego Áøåãî ponowionego, odpãawui? go do ìø. ÒÈî Áàøî ñãî ãàã ðîïàøà á³?, ãå Òà³àãî'ì' (]àêî ³Èî ³ ðàï ÑÈãã^Á³îìÁê³ dal ãïàñã) ðå³ïî jest Woloszech, ïà ñãàãà ²ó³êî saøego ãïàñã îñãåêòà^ Üî ê^ó Üó Áàø³ wojowacz ø³å³³, Ü?d^cã pogotowiè, jèsãÜy ³Èî dawno èñãóï³³³. Wiadoøoscãi ³óñÈ, ê³îãåø ðããåã 1ø ðàïà podkoøoããego Üelskiego ìø podal (]àêî Áèî øîø^), jaø Áîܳå ã ðà³ñà ï³å ìóÁÁà². Ðããóï³îÁ² ì²àÁïå ³³Á³ó Ðî³àïî'ì'Áê³ ã ÑîïÁ³àï³³ïîðî³à od goïca ².Êã.Ì. do ñåÁàããà tèãeckiego poslanego. ¹å øåø ïà ñãîÜó á³? ³Èî êîøè pãzydalo, ðãîãïåø³ øåÁñ³àø³ lèdãi ãàÜàøàñã ³ nadaãemïie ³òîããóñã, ³àêãå ²åï ã dãègiej Á²ãîïó pããeÁtãog, ê³îãå ãachodã^ RãecãypoÁpolitej ³ ðããåÁð³å- ñãåïÁ³ìî è³à³ìàñã á³? ï³å godãi. ²à ï³å jeÁtem ãadnyø ðãîãîê³åø àÜóø ÁèñÈåø Áø?³åø ø³à! ãgadn^cã, Ü?dãie ³³ ñãî ã ³óñÈ pããeÁtãog, à³Üî ï³å, ³ daj Âîãå àÜó ðîÁ³ãàñÈó ³Èå Üó³ó ðãîãïå, à³î³³ pããeÁtãogi, ê³îãåø ³ pããed ³åø // [49] dawal ããåñãó á³? Áàøó. îêàãîìà²ó. Ë ãàÁã ³àê ³ããó ³à³à Skindeã ÂàÁãà ï³å pãzyÁzedl ãå ³ããåøà holdowniki ³ ã ï³åøà¿åø³ ìî]Áê³ Òèãêîì ³ Òà³àã ³èÁã pod Áàøå gãanice ñîãîïïå á³? podeøknol, Üó ï³å go³owosc, ê³îù ïà ³Èåï ñãàÁ ßãåñãðîÁðî³³³à ø³à³à, ï³å ïà Áàøóø ðåìï³å ÊàÁãêîøå Á³àï?1îÜó, Üó³î ³àêãå ³ âî²³àï Galga (]àêî ³ Áàø ãàñãóÁã ìø Üydz ì^îøî) ]àê³å ðãàê³³ê³ ñãóï³! ã âê^åã ÂàÁã^. Ë Skindeã ÂàÁãà ðî³Èåø ³ã Êîãàê³ ³^ã go³owosc Áðãàø²à, ãå ³ Skindeã ÂàÁãó ðãàê³³êà ìï³øåñã ðîÁã²à ³ Áàï ï³å dowiodl ãàøóÁ²îì Áìî³ñÈ. Zawãdy ³ pãzed ³åø pããeÁ³ãogi, ê³îãåø podawal ããåñãó Áàøó. á³? îêàãî-ìà²ó, ³åñã à ³î ãå ²àÁêó. Âîãó. à go³owosci^ ê³îù ßãåñãóðîÁðî³³³å] îÜøóÁ³òà²à, ñãóï³² á³? ]àêîêî³øåê ìá³ã?³È ³Èåø ï³åðããåÁð³åñãåïÁ³ìåø ³ ãîêè pããeÁãlego ï³å øà_]^ñ á³? ³Èî ðããóñãóï^. Âó²î ³î ãàÁ³àïîøåï³à ðîêî]è ³ ðàñ³ ðî³øåÌãåï³à, ê³îãå á³? ðããåã ðîÁ²à wielkiego ã ÑåÁÁàããåø ³èãåñê³ø Á³à²î, ãå wiedãieli Poganie î go³owosci ïàÁãå] ãà ³Èåø³ ³hedy pãzeÁ³ãogami, ê³îãå ø³å ³ ³åãàã dochodã^ î ï³åðããåÁð³åñãåïÁ³øå od Òà³àã. Êàãà²åø á³? Íà³³ñãè ìî]Áêè êèð³ñã, Üî ³Áã WoloÁãech nagãomadzilo á³?

Òà³àã, najpodejããaïÁãa ]ºá³, ãå Ðîêè³Áê³åø Áã³àê³åø ³Èåï ï³åðããó]àñ³å³ ãø³åããà. ²èã ³Èàø ]àñÈà³ ]ø. ðàï Èå³øàï ðî³ïó, _³ó. ³åã ï³å dlègo á³? pojad?, îñãåêòàø ³ó³êî ïà ð³åñÈî³?, à ãå ã ¯Ì ðàïåø podÁkaãÜiø ðîãàñÈèïåê èñãóï³ñ Á³ãîïó óèàã³ó, ]àêî ïà øå³å ãî²ï³åããà Ü?dãie øoglo ìóÁ³àãñãóñã. 2àãàãåø ðîÁð³åÁã? á³? do ìî]Áêà, gdyÁz ðã?³êî ï³åðããó]àñ³å³à ³ego wygl^daC ðî³ããåÜà, ðîï³åìàã // [50] ]àêî á³? pãzeÁ³ãogi go³owoscãi ]ºá³. Ë ³Èî ïà]ðåìï³å]Áãà, kiedy ìø ³àêî-ìî³ ³å], ³è

Òà³àãîøå ܳ³Áêî Üydz, naãad ðåìï³å do ÎÌó daãemïie ï³å ãåñÈñó. á³? òîñ³ñã.

˳å ñî á³? êî³øåê b?d? ø³à² dalÁãej î ³Èåø ðîïîìó, ï³å ãàï³åñÈàø îãïà]ø³ñã ìø øåøè øÁñòåøè ðàïè, k³6ãego á³? ²àÁñå ã ðîìî³ïåø³ Á²èãÜàø³ øåø³ ð³³ï³å ãà³åñàø.

Dan w Zolkwi. Die 17 Junii. A. 1620.

Wm mego mciwego Pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

Mniemam raczyles wm slurzecz o zwyczi?stwie Czesarza JeM nad Phalzg- raphem, daj Boze si? to nie odmienialo, beloby to i naszem rzeczom niemalem lenamentem. Z W?gier to wiem ze Bethlem Gabor contrahit do siebie vires. I Mukaczow ze go od pulrocza i dalej przez zabawy bel oblegl, wolen juz od obl?zenia anotowal ztamt^d do siebie te ludzi zamkn^. si?, bel na tem zamku Joannes Fernessi i dotrzymal go jako uthsciwy czlowiek, mam jego samego list o tem pisany.

[51] Jasnie wielmoznemu memu Msciwemu panu i szwagrowi Je Msci piecz?c wojewodzie kijowskiemu

AGAD. AZ, 406, k. 48-51.

¹ 9

19.VI.1620. -- Kamionka.

Jasnie Wielmozny Mciwy Panie Wojewodo

Kijowski moj Mciwy Panie i Szwagrze

Trafil si? tu p. Domaracki pod ten czas, kiedy mi sila wiadomosci o nieprzespieczenstwie na Rzeczpospolit^. nastempuj^cym naniesiono. Mialem list od p. Othwinowskiego d. 30 Maii z Constantinopola pisany, barzo pr?tko za 18 dni tu przyniesiony, w ktorym przestrzega i upewnia, ze zadnej nie masz pokoju z Pogany nadzieje. Przes cara tatarskiego Dzanibek Girej, chan krymski (1610-1623) // http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista chanow_krymskich i przes Skender Basz? tego roku panstwa coronne chc^. Turcy wojowac, a na drugi rok sam cesarz pewnie ma isc. O czem wszytkiem pan Domaracki ustnie do dostateczn^. spraw? wm memu mciwemu panu i szwagrowi, ktorego przy tem lasce zalecam, powolne sluzby moje jako najpilniej.

W Zolkwi, d. 19 Junii, 1620.

Wm mego mciwego Pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

[53] Jasnie Wielmoznemu memu Mciwemu panu i szwagrowi Jmci panu wojewodzie kijowskiemu, knypieczçc szynskiemu etc. staroscie

AGAD. AZ, 406, k. 52-53.



¹ 10

21.VI.1620. -- Kamionka.

Jasnie Wielmozny Msciwy Panie

Wojewodo kijowski

Utesknil siç i drugi poslaniec wm mego msciwego pana koniecznie solliutowal miç o odprawç, zaczem odprawicz mi go przyszlo. Pothem jakom przez pana Domarackiego do wm poslal i wskazal, nie ponowilo siç nicz takowego, tylko tosz i dzis z Ukrajiny przyniesiono mi, ze nawalnych wojsk tatarskich i tureckich spodziewacz siç. Pojmano szpiega jednego Serbina w Jaroszowie, ktorego pothem straczono w Berlincach, poturnak byl, bratha mial w Barze. Tho powiedal then szpieg, ze od Skinder Basze jest thu wyprawiony, iszby i o wojsku, i o gotowosci jaka jest na zamkach i miastach ukrajinnych przepatrowal, azeby pothem dostatecznej dal mu o them sprawç. W liscie them swojem pan Othwinowsky wszytkç juz odczol nadzieje, zebysmy nie myslili o them, ani siç spodziewali z Pogany pokoju, czego i tho znaczne jest indicium, ze siç z inszemi pojednali, a nas tylko sobie zostawili.

Zatem sluzby me powolne zalecam w msciwy laskç wm mego msciwego pana.

Dan w Zolkwi, d. 21 Junii. A. 1620.

Wm me mciwego Pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

[55] Jasnie wielmoznemu memu Msciwemu panu i szwagrowi JeMsci panu pieczçc wojewodzie kijowskiemu etc.

AGAD. AZ, 406, k. 54-55.



¹ 11

B/d.

Jasnie Wielmozny Mlciwy Panie Wojewoda kijowski

moj msciwy Panie Szwagrze

Jakom na to przyrzekal zebym wm memu mciwemu panu sluzyl. Tak patrzem tego od wm quod magis expedierit i czo wm raczysz roskazacz, gotowismy czynicz. Przeto bqndq oczekiwal na dalszq od wm wiadomoscz. Sieradzki wojewoda Stanislaw Bykowski, wojewoda sieradzki (1611-1624) // Urz^dnicy wojewodztw l^czyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy / Oprac. Edward Opalinski i Hanka Zerek- Kleszcz. -- Kornik, 1993. -- S. 177, ¹ 1309. i wm zeby siq nam zjachacz, racz wm ductorem mie poslacz, ktoryby nas obwiodl, zeby nie mimo same wrota zamkowe. Koni wprawdzie niewielesmy z sobq brali, ale mam stupaka jako to stary, zbierze siq nas i konnych czokolwiek. Je m. pan wojewoda belski Rafal Leczczynski, wojewoda belski (1619-1636) // Urz^dnicy wojewodztwa belskiego i ziemi chelmskiej ... -- ¹ 387. zartowal wczoraj z JeMciq panem Olesznickim Pewnie -- Jaroslaw Olesnicki, chor^zy belski (1606-1618), starosta belski (1621-1635) // Urz^dnicy wojewodztwa belskiego i ziemi chelmskiej ... -- S. 250.. A gotow Jego m. do usluzenia wm.

Zalecam zatem sluzby swe w mciwq laskq wm.

Wm mego mciwego Pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Coronny hetman

[59] Jasnie Wielmoznemu a memu Mciwemu Panu i szwagrowi Jemci p. wojewodzie kijowskiemu piecz^c

AGAD. AZ, 406, k. 58-59.



¹ 12

23.VII.1620. -- Zolkwa.

Jasnie Wielmozny Mciwy Panie Wojewodo

Kijowski moj Mciwy Panie i Szwagrze

Nie slyszalem nic o tych praktykach, ktore by mialy bydz od Moskwy, a miewam z kijowskiej strony czqste wiadomosci, nic mie o tym nie piszq: moze to bydz, ze siq tam co secrete dzieje, gdyz bawienie siq tak dlugie w Kijowie tego

Patryarchy nie jest bez podejrzenia. Bo on nie na co innego, jedno na praktyki wyslany byl do Moskwy z Constantinopola, zeby Moskwç buntowal przeciwko Koronie, i nie tçdy jachal, ktorçdy wiçc inszy patriarchowie jezdzali, ale sobie przez Ordç szukal inszej niezwyczajnej drogi. Przeto dobrze ze wm moj mcziwy pan raczysz napisac do slug swoich, zeby byli na to intenti, bo musi bydz niedaremnç JeKrMc raczy miec od kogos o tym przestrogç. Co siç tycze tego Patriarchy, szkoda by go wolno przepuszczac. Dano mi bylo znac, ze sam z chçci swoiej chcial tu bydz we Lwowie i bylby dobry zatrzymania go sposob, by tu byl w ten kraj przyjachal. Informowalem dostatecznie p. Paczanowskiego i dalem mu chçdogi universal zeby tego Patriarchç we wszelakiej miano uczciwosci, iszby siç nie domyslili, ze co sinistre o nim rozmyslamy. Wedle tego uniwersalu Sajdacz- nego obawiam siç zeby go Kozacy nie chcieli prowadzic do Terechtymirowa: zaczym siç stantibus rebus trudno by jusz mial bydz // [59] zatrzymany. Zwlaszcza ze, jako i wm sam bacznie uwazac raczysz na to pilny wzgl^d miec potrzeba, iszby st^d wiçkszych seditiej, tumultow miçdzy Kozaki nie uroslo.

Strony Kozakow, tak jest jako do wm pisano, ze siç za powodem najwiçcej tych, ktorych roku przeszlego z wojska wypisano, pobuntowali i Sajdacznego w ten czas kiedy z kielkiem tysiçcy wojska przebranego chodzil pod Perekop, i dobrze mu tam bylo szczçscie posluzylo, dostal kilkunastu wiçzniow Tatar. Z urzçdu starszenstwa degradowali: na jego miejsce Jacka Nierodowicza Brodawkç, miçdzy niemi ze wszech najniecnotliwszego, i najbuntowniejszego obrali, ktory declarowal siç im, ze nie tylko na morze, ale chocby i do pekla chcieli, isc z niemi gotow. Maj^. jusz (iako mi pisano) do dwochset czolnow za Progami gotowych i wybierz^. siç na morze wielk^. potçg^. jako nigdy przed tym. Od czego zeby ich teraz przy takowym rzadzej zachamowac, nie widzç zadnego sposobu. Poslalismy do nich z JeMci^. panem podskarbim coronnym, isz pieni^dze wedle tak rocznego postanowienia umowione, ktore gotowe s^. bçd^. im dane, jezeli tim wszytkim conditiom w akcie comissarskim opisanym dosyc bçd^. czynili. Ale chocby im i pieni^dze byly dane, trudno ich jusz od tego przedsiçwziçcia zahamowac, zeby morza tego roku mieli zaniechac. O tak wielkich wojskach, jako to Sajdaczny w tym // [60] universale swoim wspomina, nie wiem.

Zaci^gn^l byl na nas car krymski Ordç Iszterekowç, ktora z Wielkich Nahai szesc lat temu przez Wolgç lodem ponyz Astrachanu przeszla, bawila siç po ten czas ponad morzem Falenskim, na Madziarskich polach i iusz siç same teras przeprawila byla na tçt^. stronç Donu. Poroznil siç ten Iszeterek Bei z Carem i powrocil z Ord^. nazad za Don ku Woldze na tamte pustynie. Dwoje mam o tym od Kozakow wiadomosc. Alec tesz oni nie zawsze pewne nowiny oznajmuj^. Wrocil siç p. Kochanski od Skender Basze dosyc piçknymi, lagodnymi slowy odprawiony, ze choc siç do niego wojska schodz^, nic hostile nie mysli. Atoli sam Skinder Basza przestrzega o caru tatarskim, ze siç wielk^. potçg^. do panstw Rzeczypospoliej gotuje. Pisal mi podstarosci barski, isz w przeszl^ niedziel^. tydzien min^l, kilkadziesi^t Tatar albo raczej Woloszy rozbojnikow wpadszy pod Busz^ wielu ludzi i bydla cos porwali, uszli za Dniestr.

Wiçc na ten czas nie majqc nic godnego do oznajmienia, zalecam siq z sluzbami mymi powolnymi w laskq wm mego Mciwego pana jako najpilniej.

Dan w Zolkwi, d. 23 Julii, 1620.

Wm mego mcwego pana powolny szwagier i sluga Stanislaw Zolkiewski Canclerz i Hetman coronny

Skinder Basza tak do mnie wykazal przez pana Kochanskiego, ze Car Tatarski zaraz po Bajranie mial siq ruszyc. Daj Boze zeby Iszterehowa Orda ubyla, jako to Kozacy dajq znac, ubyla by sila zla. Pisal mi podstarosci barski wiescz, ktorq ulapil z Soroki, jakoby mial siq wraczacz Othwinowski z czauszem, ale z inqd nic o tem nie slyszq, i za tem tez temi wiary nie dodawamy.

AGAD. AZ, 753, k. 58-60.

Opubl.: Listy Stanislawa Zolkiewskiego 1584-1620. / Wydal T. Xze L. -- Krakow, 1868. -- S. 145-147.



¹ 13

4.VIII.1620. -- Zolkwa.

Copia listu od JeMci pana canclerza i hetmana

wielkiego coronnego do JeMci pana wojewody kijowskiego

Com mial wiadomosci o niebezpieczenstwach na Rzeczpospolitq nastqpujq- cych za pierwszem byciem u mnie Jm x. dziekana, to oznajmilem wm, a isz dla niektorych potrzebnych przyczyn wrocil siq do nich co siq ponowilo, on ze odniesie wm. Summa tego ta jest, ze z Turki wojna odkryta. A teraz zaczyna per ambulum Orda Tatarska, wyslal certo certius czar tatarski (widzial authentiki xiqdz dziekan) Soltana Galgq potçznie i jusz czas go wygl^dac. Skinder Basza pomkn^l siç ku gurze Niestrem, captuj^c occasie, jesli moze okolo Kamienca co zrobie, na co w instrumenta siç sposobil rozmaitç, bo u Porty obiecal starac siç o dostanie Kamienca. Byc tesz moze, isz jego pomknienie in occursum sultana, atoli nullum dubium, ze Poganstwo machinantur in periciem nostram. A isz maxime credibile, ze Poganstwo chce scyplac kolo Kamienca, ja tesz wojsko obrocilem ku Kamiencu, i sam tamze wychodzç quod felix faustumque sit Rzeczypospolitej. Szerzej o wszitkim sprawicz siq wm od JeM x. dziekana.

Zalecam zatym sluzby.

Z Zolkwi, 4 Augusti. Anno 1620.

AGAD. AZ, 406, k. 56.

Ðàçìåùåíî íà Allbest.ru

...