Стварэнне і дзейнасць Таргавіцкай канфедэрацыі на землях Вялікага княства Літоўскага (май 1792 г. – верасень 1793 г.)

СПІС ПУБЛІКАЦЫЙ САІСКАЛЬНІКА

1. Аніпяркоў, В.В. Вялікае княства Літоўскае ў палітычнай сістэме Рэчы Паспалітай / В.В. Аніпяркоў // Гісторыя: праблемы выкладання. - 2000. - № 4. - С. 64-77.

2. Аніпяркоў, В.В. Школа ў кантэксце рэфармавання дзяржавы (На прыкладзе дзейнасці Камісіі Нацыянальнай Адукацыі Рэчы Паспалітай: 1773 - 1794 гг.) / В.В. Аніпяркоў // Адукацыя і выхаванне. - 2001. - № 1. - С. 69-71.

3. Аніпяркоў, В.В. Формы далучэння беларускай шляхты да Таргавіцкай канфедэрацыі / В.В. Аніпяркоў // Весн. Беларус. дзярж. ун-та. Сер. 3, Гісторыя. Філасофія. Псіхалогія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Права. - 2005. - № 3. - С. 9-14.

4. Аніпяркоў, В.В. Апошні гетман ВКЛ. Таргавіцкі шлях Шымана Касакоўскага / В.В. Аніпяркоў // Беларускі гістарычны часопіс. - 2006. - № 9. - С. 44-52.

5. Аніпяркоў, В.В. Утварэнне і механізм дзеяння інстытутаў Таргавіцкай канфедэрацыі на беларускіх землях Вялікага Княства Літоўскага / В.В. Аніпяркоў // Весн. Беларус. дзярж. ун-та. Сер. 3, Гісторыя. Філасофія. Псіхалогія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Права. - 2009. - № 3. - С. 12-17.

6. Аніпяркоў, В.В. Палітыка цэнтралізму і праблемы федэратыўных адносін у Рэчы Паспалітай (1790-1793 гг.) / В.В. Аніпяркоў // Україна і Польща - стратегічне партнерство на зламі тисячоліть. Історія. Сьогодення. Майбутня перспектива: зб. ст. в 2 ч. / Центр Україньско-Польских студій, Центр українознавства Київського націон. ун-ту ім. Т. Шевченка; за заг. ред. В. І. Сергійчука. - Київ: Твім інтер, 2001. - Ч. 1. - С. 65 -75.

7. Аніпяркоў, В.В. Праграмныя палажэнні Таргавіцкай канфедэрацыі на беларускіх землях Вялікага Княства Літоўскага / В.В. Аніпяркоў // Весник молодёжного научного общества. - 2005. - № 2. - С.47-48.

8. Аніпяркоў, В.В. Службовая перапіска генерала М.М.Крачэтнікава як крыніца па гісторыі Таргавіцкай канфедэрацыі на землях Вялікага княства Літоўскага / В.В. Аніпяркоў // Философия. Культура. Общество: сб. трудов молодых учёных и аспирантов / Рэсп. ін-т выш. школы; рэдкал. Дземчук М.І. [ды інш.]. - Вып. 5: в 2 ч. - Мінск, 2005. - Ч. 1. - С. 120-127.

9. Аніпяркоў, В.В. Еўрапеізацыя на землях Рэчы Паспалітай у эпоху Асветніцтва / В.В. Аніпяркоў // Беларусь и Европа: взаимодействие культур (история, уроки, опыт, современность): материалы Междунар. науч.-практ. конф., Витебск, 30 ноября - 1 декабря 2000 г. / Витебс. гос. ун-т им. П.М. Машерова; редкол.: В.А. Космач [и др.] - Витебск, 2000. - С. 29-32.

10. Аніпяркоў, В.В. Геапалітычныя аспекты дзейнасці Таргавіцкай канфедэрацыі на беларускіх землях Вялікага Княства Літоўскага (май 1792 - верасень 1793 гг.) / В.В. Аніпяркоў // Беларускае грамадства ў геапалітычных умовах пачатку ХХІ стагоддзя: прававыя, эканамічныя і сацыякультурныя праблемы: матэрыялы міжн. навук.-практ. канф. праф.-выкладчыцк. саставу, аспірантаў, магістрантаў і спецыялістаў-практыкаў, Мінск, 10 снеж. 2004 г. / Белар. ін-т правазнаўст.; рэдкал.: С.Ф. Сокал [і інш.]. - Мінск, 2004. - С. 23-24.

11. Аніпяркоў, В.В. Канцэпцыі двух “Народаў” на землях Рэчы Паспалітай у эпоху Асветніцтва / В.В. Аніпяркоў // Беларускае Асветніцтва: вопыт тысячагоддзя: матэрыялы ІІ Міжн. кангрэса, Мінск, 17-19 мая 2000 г.: у 3 кн. / Белар. дзярж. пед. ун-т імя М. Танка; рэдкал.: А.І. Лугоўскі [ды інш.] - Мінск, 2001. - Кн. 1. - С. 67-70.

12. Аніпяркоў, В.В. Нацыянальныя адносіны і праблема дзяржаўнай ідэнтыфікацыі на Беларусі ў перыяд другога падзела Рэчы Паспалітай / В.В. Аніпяркоў // Шлях да ўзаемнасці. Droga ku wzajemnosci: матэрыялы XIV Міжнар. навук. канф., Гродна, 26-27 кастр. 2004 г. / Гродз. дзярж. ун-т; рэдкал.: І. Крэнь [і інш.]. - Гродна, 2005. - С. 142-145.

13. Аніпяркоў, В.В. Таргавіцкі гетман Шыман Касакоўскі ў ацэнках сучаснікаў і ўяленнях нашчадкаў / В.В. Аніпяркоў // Асоба ў гісторыі: гераічнае і трагічнае: матэрыялы Другой міжнарод. навук.-практ. канф. студэнтаў, аспірантаў і маладых вучоных, прысвеч. памяці У.У. Мелішкевіча, Брэст, 12-13 ліст. 2004 г. / Брэс. дзярж. у-т; рэд. рада: А.М.Вабішчэвіч [і інш.]. - Брэст, 2005. - С. 112-117.

РЭЗЮМЭ

Аніпяркоў Вадзім Вадзімавіч

Стварэнне і дзейнасць Таргавіцкай канфедэрацыі на землях Вялікага Княства Літоўскага (май 1792 г.- верасень 1793 г.)

Ключавыя словы: канфедэрацыя, таргавіцкі рух, канфедэрацкія суды, актавыя кнігі, судовыя рэестры, пратаколы, Генеральная канфедэрацыя, інстытуты рэгіянальнай улады, маршалкі, консулы, шляхта, акцэсы, праграмныя палажэнні, кансерватызм, беглыя сяляне, харчовы крызіс, забеспячэнне войскаў, грамадскія канфлікты.

Аб'ект даследавання - органы цэнтральнай і рэгіянальнай улады Таргавіцкай канфедэрацыі.

Прадмет даследавання - арганізацыя і дзейнасць Таргавіцкай канфедэрацыі як сістэмы органаў улады на землях Вялікага Княства Літоўскага.

Метадалагічныя асновы - прынцыпы аб'ектыўнасці, гістарызму, каштоўнасны і сістэмны падыходы. Выкарыстоўваліся агульнанавуковыя і спецыяльна-гістарычныя метады: гісторыка-генетычны, гісторыка-сістэмны, гісторыка-параўнальны, гісторыка-тыпалагічны, гісторыка-біяграфічны.

Навуковая навізна. Упершыню ў айчыннай гістарыяграфіі прадстаўлена работа, прысвечаная разгляду канфедэрацыі як самастойнага кампанента грамадска-палітычнага жыцця Вялікага Княства Літоўскага. У параўнанні з работамі замежных аўтараў у дысертацыі пашыраны прадмет даследавання таргавіцкага руху: вызначана ідэалогія праграмных палажэнняў канфедэрацыі, паказана практыка ўзаемадзеяння яе рэгіянальных інстытутаў з вайсковымі аддзеламі Расіі, разгледжаны канфлікты, якія ўзнікалі ў таргавіцкім асяродку, прадстаўлены біяграфічныя звесткі аб урадніках рэгіянальных канфедэрацый. Упершыню праведзена класіфікацыя дакументаў далучэння да руху, якая дазволіла прымяніць новыя крытэрыі ў высвятленні пазіцыі шляхты Вялікага Княства Літоўскага ў падзеях 1792-1793 гг. Вынікі даследавання атрыманы на падставе архіўных крыніц, у пераважнай большасці рукапісных.

Практычная значнасць. Матэрыялы, выкарыстаныя ў працэсе даследавання, паспяхова ўведзены ў навучальны працэс. Палажэнні і высновы дысертацыі прыдатныя для выкарыстання ў падрыхтоўцы спецыяльных і абагульняючых прац па гісторыі Беларусі, падручнікаў для ВНУ і сярэдніх школ. Структура і метадалогія даследавання могуць быць прыменены ў працэсе вывучэння дзейнасці іншых канфедэрацкіх рухаў.

РЕЗЮМЕ

Аниперков Вадим Вадимович

Создание и деятельность Тарговицкой конфедерации на землях Великого Княжества Литовского (май 1792 г. - сентябрь 1793 г.)

Ключевые слова: конфедерация, тарговицкое движение, конфедерационные суды, актовые книги, судебные реестры, протоколы, Генеральная конфедерация, институты региональной власти, маршалки, консулы, шляхта, акцессы, программные положения, консерватизм, беглые крестьяне, продовольственный кризис, обеспечение войск, общественные конфликты.

Объект исследования - органы центральной и региональной власти Тарговицкой конфедерации.

Предмет исследования - организация и деятельность Тарговицкой конфедерации как системы органов власти на землях Великого Княжества Литовского.

Методологические основания - принципы объективности, историзма, ценностный и системный подходы.Использовались общенаучные и специально-исторические методы: историко-генетический, историко-системный, историко-сравнительный, историко-типологический, историко-биографический.

Научная новизна. Впервые в отечественной историографии предоставлена работа, посвящённая рассмотрению конфедерации как самостоятельного компонента общественно-политической жизни Великого Княжества Литовского. По сравнению с работами зарубежных авторов в диссертации расширен предмет исследования тарговицкого движения: определена идеология конфедерации, показана практика взаимодействия ее региональных институтов с военными отделами России, рассмотрены конфликты, которые возникали в сообществе тарговичан. Представлены биографические сведения о должностных лицах региональных конфедераций. Впервые проведена классификация документов присоединения к движению, которая позволила применить новые критерии в выяснении позиции шляхты Великого Княжества Литовского в событиях 1792-1793 гг. Результаты исследования получены на основании архивных источников, преимущественно рукописных.

Практическая значимость. Материалы, использованные в процессе исследования, успешно введены в учебный процесс. Положения и выводы диссертации могут использоваться при подготовке специальных и обобщающих работ по истории Беларуси, учебников для высших и средних школ. Структура и методология исследования могут быть применены в процессе изучения деятельности других конфедерационных движений.

SUMMARY

Anipiarkou Vadzim

The Making and activities of the Targowica confederation on the lands of the Grand Duchy of Lithuania (May 1792 y. - September 1793 y.)

Key words: confederation, movement of Targowica, courts of confederations, stamped books, court registers, records of proceedings, general confederation, institutes of regional authorities, marshals, consuls, gentry, excise, positions of the programme, conservatism, fugitive peasants, food crisis, support of the army, social conflicts.

The object of the research is the central and regional authorities of the Targowica confederation.

The subject of the research is the оrganization and activity of the Targowica confederation as a system of authorities on the lands of the Grand Duchy of Lithuania.

Methodological foundation is based on principles of objectivity, historicism, value and systematic approaches. The general scientific and the special historical methods (historical-genetic, historical-systemic, historical-comparative, historical-typological, historical-biographic) are used.

Scientific novelty. The work devoted to the analysis of the confederation as a separate component of the social-political life on the lands of the Grand Duchy of Lithuania is presented in the historiography of our country for the first time. In comparison to the foreign authors' works in the dissertation the subject of the investigation of the Targowica movement was broaden: for the first time the ideology of positions of the programme of confederation is pointed out, the practice of interaction of it's regional institutions with the departments of the Russian Army is revealed, the conflicts raised in the targowica surrounding are examined. The biographical data of officials in the regional confederations were adduce. For the first time the classification of the documents of the accession to the movement was made, that allowed the author to apply new criteria to reveal the gentry's positions on the regions of the Grand Duchy of Lithuania in the events of 1792-1793 y. All results of the research are based on the archival sources; most of them are manuscripts.

Practical importance. The materials used in the research are successfully included in the educational process. The positions and results of the dissertation can be used during the preparation of the special and general works on the history of Belarus, working out of textbooks for students and pupils. The structure and methodology of the research can be successfully borrowed during the study of the activity of other movements of confederations.

Размещено на Allbest.ru