Про есе Ігнація Красицького "Критик" та його переклад у журналі "Украинский вестник"

Wyzwaniem, przed ktorym standi tlumacz, stal siк przeklad nazw wlasnych oraz cytatow obcojкzycznych. W pierwszej czкsci Krytyki mowa jest o Zoilu, jak pisze Krasicki, „urodzonym w Amfipolu, miescie Tracji” i „zyjqcym za czasow Ptolemeusza Philadelfa” (Ptolemeusza II Filadelfosa, krola egipskiego), o doradcy cesarza Augusta i opiekunie poetow Mecenasie (Caius Cilnius Maecenas) oraz o przedstawicielach samego swiata literackiego, Homerze i Horacjuszu (Krasicki, 1997: 212, 213). Wybrzmiewa w niej takze znieksztalcony cytat z Listu do Pizonow „aliquando divus dormitat Homerus” (wlasc. „quandoque bonus dormitat Homerus”) W przekladzie wspolczesnym Tadeusza Sinki: „gdy zdrzemnie si№ mistrz Homer” (Horacy, 2006: 102-103). z komentarzem, iz „trafia siк to [tj. zdrzemniкcie siк M.D.] najcelniejszym pisarzom; zdarzalo siк niekiedy i samemu Horacjuszowi” (Krasicki, 1997: 213). W czкsci drugiej eseju pojawia siк wzmianka o Astrei, corce Zeusa i Temidy, bogini sprawiedliwosci. Jak widac, przywolane postaci i cytat majq pochodzenie antyczne. Juz Zygmunt Lesnodorski zauwazal, ze nawiqzania do starozytnosci (oraz staropolskiej kultury doby Odrodzenia) sq w dorobku Krasickiego „bardziej istotne, siкgajqce glкbiej” niz nawiqzania do blizszej mu w czasie literatury francuskiej (Lesnodorski, 1936: 359). Skojarzenie ze swiatem starozytnym budzq w Krytyce takze wzmianki o Muzach, ambrozji, czyli pokarmie bogow, zapewniajqcym wiecznq mlodosc i niesmiertelnosc, oraz lisciu lauru (o wszystkich mowa jest w drugiej czкsci utworu). O ile kwestia zapisu imion postaci ze swiata starozytnego nie wymaga szerszego komentarza, Hulak-Artemowski poszedl bowiem utartq sciezkq na obszarze rosyjskojкzycznym (pod jego piorem pojawiajq siк „Зоил”, „Амфиполь, что во Фракии”, „Птоломей Филадельф”, „Меценат”, „Гомер”, „Гораций”, „Астрея”, „Музы”, „амброзия”, „листья лавра”; Красицкий, 1819: passim), o tyle nie mozna pozostawic bez niego passusu z cytatem z Listow do Pizonow. Tlumacz zachowal go w jкzyku lacinskim i w takiej samej postaci jak Krasicki, jednak mial wqtpliwosci, czy na pewno jego czytelnicy zrozumiejq slowa po lacinie, dlatego w nastкpnym zdaniu zrezygnowal z uzytego w oryginale zaimka wskazujqcego „to” (tj. zdrzemniкcie siк) i wprowadzil okreslenie „marzenie senne”, precyzyjnie przekazujкce tresc tacinskiego cytatu. W tym kontekscie warto dodac jednak, ze fragmentow w jкzyku tacinskim pojawia siк w czasopismie „Ukrainskij Wiestnik” wiкcej, by jako przyktad wymienic motto do Mowy na dzien otwarcia Katedry Jqzyka Polskiego..., na ktore Hutak-Artemowski wybrat stowa z piesni II rzymskiego poety Klaudiana Klaudiusza (Claudius Claudianus) (por. Petlak, 2008: 15).

Sposrod dwoch wymienionych zjawisk widocznych w przektadzie pierwszej czкsci eseju komentarza wymagajк przede wszystkim zmiany w warstwie leksykalnej. W ustкpie, w ktorym Krasicki pisat o „bezboznym dziataniu”krytyka (Krasicki, 1997:213),podpioremHutaka-

Artemowskiego zamiast przymiotnika „bezbozny” pojawit siк „zuchwaty” („дерзкие поступки”; Красицкий,1819:21). KiedyKrasicki przedstawiat Zoila jako „cel zawziкtosci i przeklenstw, naigrawan i wymowek” (Krasicki, 1997: 212), Hutak-Artemowski wymieniat „ztosc, naigrawania, wymowki i przeklenstwa” („Зоил [...] сделался предметом злобы, насмешек, упреков и проклятия”; Красицкий, 1819: 19). Decyzja Hutaka-Artemowskiego o postuzeniu siк przymiotnikiem „zuchwaty” mogta byc podyktowana chкciк mocniejszego niz w oryginale podkreslenia niegodziwosci opisywanego zachowania. W drugim przywotanym fragmencie ttumacz zmienit kolejnosc stow, niewykluczone, ze po to, aby najpierw podobnie jak autor wskazac na reakj emocjonalnк, a potem wyszczegolnic jej konsekwencje, ale co istotniejsze, gdyz dochodzimy tu do wskazania roznicy pomiкdzy nimi w dobitniej anizeli w oryginale zaznaczonym porzкdku od najtagodniejszych (naigrawania) do coraz grozniejszych (wymowki, przeklenstwa). I jeszcze jeden przyktad, tym razem rozwiкzania polegajкcego na postugiwaniu siк przez ttumacza roznymi stowami w ustкpach, w ktorych autor wprowadzat jedno. Pod piorem Krasickiego wielokrotnie pojawiajк siк stowa „zdrozny” i „zdroznosc” (Krasicki, 1997: 212, 213; por. Linde, 1814: 867). W postawie Hutak-Artemowskiego zaznacza siк tendencja do wiкkszego niuansowania przekazu. Z tego powodu w jego przektadzie mowa jest w tych miejscach raz o „niedoskonatosciach” („недостатки”), innym razem o „btкdach” („ошибки”), kiedy indziej zas o „zbtкkaniach” („заблуждения”) (Красицкий, 1819: 19, 21).Do tej samej grupy tematycznej co Krytyka nalezy w cyklu Uwagi esej O tlumaczeniu ksiqg.

Nowosc naukowa. Skoro przedmiotem rozpatrzenia w niniejszym artykule jest przektad eseju Krasickiego, warto wiedziec, jakie byty jego poglкdy na sztukк translatorsк? I drugie pytanie: gdyby polski pisarz miat mozliwosc zapoznania siк z przektadem rosyjskim swojej Krytyki (oczywiscie nie mogt jej miec chociazby ze wzglкdu na to, ze zmart w 1801 roku), czy uznatby go za zgodny z wtasnymi zapatrywaniami w tej kwestii? „Ttumaczкc z jednego jкzyka na drugi nie tylko rzecz od innych wziкtк podawac drugim, ale podawajкc stosowac jк (ttumacz. M.D.) do tych powinien, ktorym podaje. Trzeba wiкc, zachowujкc ile moznosci rzeczy dobroc i obwieszczenia wybor, tenze sposob obwieszczenia, ktory do odziezy przyrownac mozna, w swojк wtasnк, to jest jкzyka swojego postac przyodziac” (Krasicki, 1997: 244-245) oto jak odpowiada Krasicki na pytanie, jaki powinien byc przyktad, postugujкc siк, jak widac, obrazowym porownaniem przygotowywania ttumaczenia do naktadania innego ubrania. Podobny wydzwiкk ma artykut w pierwszym numerze „Monitora” z 1772 roku (stuzкcy jednoczesnie za przedmowк do pisma), w ktorym w kontekscie tekstow pochodzкcych z pisma „Spectator” czytamy o dostosowywaniu siк „do okolicznosci i zwyczajow naszego kraju”, sprawiajкcym, ze poszczegolne pozycje „bardziej [...] nasladowaniem nizeli ttumaczeniem oryginalnych nazwac mozna”, a takze o potrzebie „do mysli, a nie do stow autora przywiкzywania siк [...] ttumacza” (Monitor..., 1772: 2, 4).

Krasicki miat zatem swiadomosc tego, ze ttumacz moze albo wybrac drogк sztywnego trzymania siк oryginatu, albo podкzania catkowicie wtasnк drogк, tworzкc wowczas bardziej nasladownictwo niz ttumaczenie. Za Leszczynskк-Skowron jego stanowisko w tej kwestii mozna okreslic jako „drogк pomiкdzy” tymi skrajnosciami (Leszczynska-Skowron, 2000: 392), miкdzy przektadem swobodnym a dostownym. Podobny wniosek sformutowata wczesniej Jadwiga Ziкtarska na podstawie eseju O tiumaczeniu ksiqg: pisarz „w czкsci teoretycznej gtosi reguty wiernego przektadu”, ale tez jego „protest przeciw udoskonalaniu utworow sкsiaduje z aprobatк metody przektaduadaptacji”, a, co z tego wynika, „postulat wiernosci pojmowat Krasicki najwidoczniej nie jako rygorystycznie obowiкzujкcy nakaz, wolno go byto naruszac, gdy zamierzano zblizyc dzieto do krкgu doswiadczen i potrzeb rodzimego odbiorcy” (Ziкtarska, 1969: 93). W zwiкzku z tym, ze Hutak Artemowski zachowywat w przektadzie Krytyki rownowagк miкdzy owymi skrajnosciami, nazywanymi takze udomowieniem (domestykacja, ang. domestication) i egzotyzaj (ang. foreignization) (zob. m.in. Venuti, 1995), mozna uznac, ze poglкdy autora i ttumacza byty w tej materii zblizone, a, co za tym idzie, wyrazic przypuszczenie, ze polski pisarz mogiby czuc siк usatysfakcjonowany owocem pracy tiumacza. Co wiкcej, skoro sкdzono, ze na przekiad-adaptaj nalezaio decydowac siк raczej w odniesieniu do utworow reprezentujкcych pokrewny krкg kulturowy (a takim przeciez byia Krytyka dla Huiaka-Artemowskiego: zarowno autor i jego rodzimi odbiorcy, jak i tiumacz oraz adresaci jego przekiadu swobodnie „operowali” bowiem antycznym kodem kulturowym, szeroko wykorzystanym w eseju), mozna sformuiowac kolejne przypuszczenie, mianowicie, ze Krasicki byiby skionny zaakceptowac nawet bardziej znaczкce zmiany wprowadzone przez tiumacza z Charkowa. I jeszcze jeden wniosek, piynкcy tym razem z porownania Krytyki i O tiumaczeniu ksiqg: zarowno przed krytykiem, jak i przed tiumaczem Krasicki stawiai podobne wymagania, w istocie obu kazai bowiem wystrzegac siк „pokory i dumy” (Krasicki, 1997: 245).

Jezeli wziкc pod uwagк pozostaie przekiady rosyjskie utworow Krasickiego z przeiomu XVIII i XIX stulecia, to okaze siк, ze dкzenie do unikniкcia wspomnianych skrajnosci charakterystyczne dla swiatopoglкdu oswieceniowego, gdyz wynikajкce z myslenia w kategoriach „ziotego srodka”, zakorzenionego w filozoficznej tradycji antyku cechowaio nie wszystkich tiumaczy. Mozna dostrzec je w postawie Huiaka-Artemowskiego jako tiumacza Krytyki, ale z pewnosciк nie poszedi tк drogк chociazby Grigorij Zielnicki, autor wydanego w 1794 roku w Kaiudze rosyjskiego przekiadu Historii, o ktorym Waciaw Walecki trafnie pisai, ze byi on „miejscami [...] przyswojeniem bardziej niz tiumaczeniem” (Walecki, 1999: 54).

Wnioski

Ryszard Luzny pisai o „siawie literackiej” Krasickiego na Siowianszczyznie Wschodniej, a na temat procesu historycznoliterackiego w Ukrainie dodawai, ze wielki wpiyw miaiy na niego trzy czynniki, mowiкc skrotowo, „polskie”: literatura renesansowa i barokowa, teatr i dramat oswieceniowy oraz wiasnie tworczosc Ignacego Krasickiego (Luzny, 1980:319-327). Jak wynika z powyzszych rozwazan, poszczegolne eseje z cyklu Uwagi byiy znane w tej czкsci Europy (choc nie sposob mowic o gruntownej znajomosci caiego cyklu), ale na pewno nie one odegraiy giownк rolк w ksztaitowaniu siк tutaj siawy polskiego pisarza. Tym, z czym najszerzej kojarzono wtedy Krasickiego, byiy bajki, stawiajкce go w jednym z rzкdzie z takimi klasykami tego jednego z najstarszych gatunkow literackich jak Ezop czy Jean de La Fontaine. Jesli jednak wskazywac perspektywy badawcze, zarowno historycznoliterackie i prasohistoryczne, jak tez przekladoznawcze, to bкdк dotyczyc one w mniejszym stopniu bajkopisarstwa, a w wiкkszym eseistyki, wlasnie z powodu dotychczas obserwowanego ograniczonego zainteresowania.

Literatura

1. Aleksandrowska, E. (1996). „Monitor”. W: Slownik literatury polskiego Oswiecenia. Red. T. Kostkiewiczowa. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo, 293-298.

2. Bilczewski, T. (2010). Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porownawcze wobec translatologii. Krakow: Universitas.

3. Cazin, P. (1983). Ksiqz№ biskup warminski Ignacy Krasicki 1735-1801. Przel. M. Mrozinski. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.

4. Dкbrowska, M. (2014.) Wasilij Anastasiewicz jako popularyzator literatury polskiej w Rosji poczкtku XIX wieku. Wokol czasopism „Северный вестник”, „Корифей, или Ключ литературы” i „Улей”. W: Literatura polska w swiecie. T. 5 (Mapowanie, opisy, interpretacje). Katowice: Uniwersytet Slкski, Wydawnictwo Gnome, 364-374. Dкbrowska, M. (2015). Niemarginalne marginalia. Ze studiow nad przypisami w dzielach historycznych oraz w powiesciach pseudohistorycznych i ich tlumaczeniach (na polskim i rosyjskim materiale przelomu XVIII i XIX w.). W: Historia. Interpretacja. Reprezentacja. Red. L. Mokrzecki, M. Brodnicki, J. Taraszkiewicz. Gdansk: Wydawnictwo Athenae Gedanenses, 219-300.

5. Dworak, T. (1987). Ignacy Krasicki. Warszawa: Wiedza Powszechna.

6. Gawalkiewicz, J. (1952). Krasicki w czasopismie „Co tydzien”. Pami№tnik Literacki, 3/4, 867-893.

7. Golinski, Z. (1966). Nad tekstami Krasickiego. Studia. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo.

8. Gorska, M. (2014). O wyborze ksiкg i bibliomanii: „Biblioteki”. W: Czytanie Krasickiego. Red. T. Kostkiewiczowa, R. Doktor, B. Mazurkowa, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 513-534.

9. Horacy (2006). List do Pizonow. W: Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles. Horacy. Pseudo-Longinos. Przekl. T. Sinko. Wroclaw: Zaklad Narodowy im. Ossolinskich. Wydawnictwo, 79-109.

10. Kijas, A. (2005). Polacy na Uniwersytecie Charkowskim 1805-1817. Poznan: Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

11. Krasicki, I. (1997). Uwagi. Red. Z. Libera, Warszawa: Czytelnik.

12. Lesnodorski, Z. (1936). Swiat starozytny w tworczosci Ignacego Krasickiego. Pami№tnik Literacki, 1/4, 343-359.

13. Leszczynska-Skowron, K. (2020). Niefabularna proza Krasickiego: kazania, „Monitor”, „Uwagi”. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.

14. Libera, Z. (1997). Ignacy Krasicki mysliciel. Refleksje nad „Uwagami”. W: I. Krasicki, Uwagi. Red. Z. Libera. Warszawa: Czytelnik, 5-18.

15. Linde, S.B. (1814). Siownikj№zykapolskiego. T. VI (U-Z). Warszawa: U Autora i w Drnkami Xiкzy Pijarow.

16. Luzny, R. (1980). Ksicia Biskupa Warminskiego slawa literacka wsrod Slowian Wschodnich. Slavia Orientalis, 3, 319-327.

17. Monitor...: [B.a.] (1766). [B.t.]. „Monitor” 37, 7 maja, 274-280.

18. Monitor...: [B.a.] (1772). [B.t.]. „Monitor” 1, 1 stycznia, 1-6.

19. Petlak, A. (2008). Recepcja bajkopisarstwa Ignacego Krasickiego na Ukrainie w XIX wieku. Lodz: Wydawnictwo Biblioteka.

20. Sarnowska-Temeriusz, E., Kostkiewiczowa, T. (1990). Krytyka literacka w Polsce w XVI i XVII wieku oraz w epoce oswiecenia. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo.

21. Venuti, L. (1995). Translator's Invisibility: A History of Translation. London: Routledge.

22. Walecki, W. (1999). Wieczny cziowiek. „Historyja” Ignacego Krasickiego i jej konteksty kulturowe oraz literackie. Krakow: Ksiкgarnia Akademicka.

23. Ziкtarska, J. (1969). Sztukaprzekladu w poglqdach literackich polskiego Oswiecenia. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo.

24. Ziкtarska, K. (1981). O metodzie krytyki literackiej w dobie Oswiecenia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

25. Zukowska, K. (2016). Krasicki: reinterpretacja. Filozoficzno-antropologiczna analiza wybranych wqtkow tworczosci Ignacego Krasickiego. Lodz: Wydawnictwo Przypis.

26. В.А. [Анастасевич, B.] (1818). Письмо к издателям. Украинский Вестник, 12, октябрь, 115-124.

27. Гонорский, P., Филомафитский, E., Квитка, Г. (1816). О подписке на новый журнал. Вестник Европы, 85, 1, 77-80.

28. Красицкий, [И.] (1819). Критика. Перев. П. Артемовский-Гулак]. Украинский вестник, 15, 7, июль, 18-30.

29. Лосиевский, И. (1993). Русская лира с Украйны. Русские писатели Украины первой четверти XIXвека. Харьков: ОКО. От издателей...: [Б.а.]. (1816). Украинский Вестник, 1, январь, 3-6.

30. Посохова, Л.Ю. (1999). Харківський колегіум (XVIII перша половина XIX ст.). Хaркiв: Бізнесінформ.

References

1. Aleksandrowska, E. (1996). „Monitor” [Monitor]. W: Slownik literatury polskiego Oswiecenia. Red. T. Kostkiewiczowa. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo, 293-298 (in Polish).

2. Bilczewski, T. (2010). Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porownawcze wobec translatologii [Comparative studies and interpretation. Modern comparative research in translation studies]. Krakow: Universitas

3. Cazin, P. (1983). Ksiqz№ biskup warminski Ignacy Krasicki 1735-1801 [Prince Bishop of Warmia Ignacy Krasicki 1735-1801]. Przel. M. Mrozinski. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze (in Polish).

4. Dкbrowska, M. (2014.) Wasilij Anastasiewicz jako popularyzator literatury polskiej w Rosji poczкtku XIX wieku. Wokol czasopism „Severnyj vestnik”, „Korifej, ili Klhc literatury” i „Ulej” [Wasilij Anastasiewicz as a popularizer of Polish literature in Russia at the beginning of the 19th century. Around the magazines „Northern Messenger”, “Corypheus, or the Key of Literature” i “Beehive”]. W: Literatura polska w swiecie. T. 5 (Mapowanie, opisy, interpretacje). Katowice: Uniwersytet Slкski, Wydawnictwo Gnome, 364-374

5. Dкbrowska, M. (2015). Niemarginalne marginalia. Ze studiow nad przypisami w dzielach historycznych oraz w powiesciach pseudohistorycznych i ich tlumaczeniach (na polskim i rosyjskim materiale przelomu XVIII i XIX w.) [Non-marginal marginalia. From studies on footnotes in historical works and in pseudo-historical novels and their translations (based on Polish and Russian material at the turn of the 18th and 19th centuries)]. W: Historia. Interpretacja. Reprezentacja. Gdansk: Wydawnictwo Athenae Gedanenses, 219-300 (in Polish).

6. Dworak, T. (1987). Ignacy Krasicki [Ignacy Krasicki]. Warszawa: Wiedza Powszechna (in Polish).

7. Gawalkiewicz, J. (1952). Krasicki w czasopismie „Co tydzien” [Krasicki in the "Co weekly" magazine]. Pami№tnikLiteracki, 3/4, 867-893 (in Polish).

8. Golinski, Z. (1966). Nad tekstami Krasickiego. Studia [Over Krasicki's texts. Studies]. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo (in Polish).

9. Gorska, M. (2014). O wyborze ksiкg i bibliomanii: „Biblioteki” [About the selection of books and bibliomania: "Libraries"]. W: Czytanie Krasickiego. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 513-534 (in Polish).

10. Horacy (2006). List do Pizonow [Letter to the Pisons]. W: Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles. Horacy. Pseudo-Longinos. Przekl. T. Sinko. Wroclaw: Zaklad Narodowy im. Ossolinskich. Wydawnictwo, 79-109 (in Polish).

11. Kijas, A. (2005). Polacy na Uniwersytecie Charkowskim 1805-1817 [Poles at Kharkov University 1805-1817]. Poznan: Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (in Polish).

12. Krasicki, I. (1997). Uwagi [Notes]. Red. Z. Libera. Warszawa: Czytelnik (in Polish). Lesnodorski, Z. (1936). Swiat starozytny w tworczosci Ignacego Krasickiego [The ancient world in the works of Ignacy Krasicki]. Pami№tnik Literacki, 1/4, 343-359 (in Polish).

13. Leszczynska-Skowron, K. (2020). Niefabularna proza Krasickiego: kazania, „Monitor”, „Uwagi” [Krasicki's non-fiction prose: sermons, "Monitor", "Notes"]. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN (in Polish).

14. Libera, Z. (1997). Ignacy Krasicki mysliciel. Refleksje nad „Uwagami” [Ignacy Krasicki thinker. Reflections on "Notes"]. W: I. Krasicki, Uwagi. Red. Z. Libera. Warszawa: Czytelnik, 5-18 (in Polish).

15. Linde, S. B. (1814). Siownik j№zyka polskiego [Polish dictionary]. T. VI (U-Z). Warszawa: U Autora i w Drukami Xiкzy Pijarow (in Polish).

16. Luzny, R. (1980). Ksiqz№ Biskupa Warminskiego slawa literacka wsrod Slowian Wschodnich [Prince Bishop of Warmia's literary fame among the Eastern Slavs]. Slavia Orientalis, 3, 319-327 (in Polish).

17. Monitor...: [B.a.] (1766). [B.t.]. „Monitor” 37, 7 maja, 274-280 (in Polish). Monitor...: [B.a.] (l772) [B.t.]. „Monitor” 1, 1 stycznia, 1-6 (in Polish).

18. Petlak, A. (2008). Recepcja bajkopisarstwa Ignacego Krasickiego na Ukrainie w XIX wieku. Lodz: Wydawnictwo Biblioteka (in Polish).

19. Sarnowska-Temeriusz, E., Kostkiewiczowa, T. (1990). Krytyka literacka w Polsce w XVI i XVII wieku oraz w epoce oswiecenia. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo (in Polish).

20. Venuti, L. (1995). Translator's Invisibility: A History of Translation. London: Routledge (in English).

21. Walecki, W. (1999). Wieczny cziowiek. „Historyja” Ignacego Krasickiego i jej konteksty kulturowe oraz literackie. Krakow: Ksiкgarnia Akademicka (in Polish). Ziкtarska, J. (1969). Sztuka przekladu w poglкdach literackich polskiego Oswiecenia. Wroclaw Warszawa Krakow: Zaklad Narodowy imienia Ossolinskich. Wydawnictwo (in Polish).

22. Ziкtarska, K. (1981). O metodzie krytyki literackiej w dobie Oswiecenia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego (in Polish).

23. Zukowska, K. (2016). Krasicki: reinterpretacja. Filozoficzno-antropologiczna analiza wybranych wqtkow tworczosci Ignacego Krasickiego. Lodz: Wydawnictwo Przypis (in Polish).

24. V.A. [Anastasevych, B.] (1818). Pysmo k yzdateliam [Letter to publishers]. Ukraynskyi Vestnyk, 12, oktiabr, 115-124 (in Russian).

25. Honorskyi, P., Fylomafytskyi, E., Kvytka, H. (1816). O podpyske na novbii zhurnal [[For a Subscription to a New Journal]]. VestnykEvropu, 85, 1, 77-80 (in Russian). Krasytskyi, [Y.] (1819). Krytyka [The Criticism]. Perev. P. Artemovskyi-H...k]. Ukraynskyi vestnyk, 15, 7, yiul, 18-30 (in Russian).

26. Losyevskyi, Y. (1993). Russkaia lyra s Ukrainu. Russkye pysately Ukraynu pervoi chetverty XIX veka [Russian lira from Ukraine. Russian Writers of Ukraine First Quarter of the 19th Century]. Kharkov: OKO (in Russian).

27. Ot yzdatelei...: [B.a.]. (1816). [From Publishers]. Ukraynskyi Vestnyk, 1, yanvar, 3-6 (in Russian).

28. Posokhova, L. Yu. (1999). Kharkivskyi kolehium (XVIII persha polovyna XIX st.) [Kharkiv College. 18th First Half of the 19th Century]. Kharkiv: Biznes Inform

Размещено на Allbest.Ru