Традыцыя паэзіі Максіма Танка з акцэнтаванай нацыянальна-культурнай канцэптуальнасцю ў беларускім верлібры XX – пачатку XXI стагоддзя

11. Дубоўская, Т. А. Канцэпцыя нацыянальнага ў свабодных вершах Алеся Разанава / Т. А. Дубоўская // Актуальные проблемы современной филологии и преподавания филологических дисциплин : сб. науч. ст. / Могилев. гос. ун-т ; редкол.: Е. Н. Грушецкая [и др.]. - Могилев, 2013. - С. 27-29.

12. Дубоўская, Т. А. «Каб дождж дагаджаў вершаказу, а Regen гутарыў gern з вершасловам…»: Гутарка з Алесем Разанавым / Т. А. Дубоўская // Роднае слова. - 2014. - № 3. - С. 10-12.

Матэрыялы навуковых канферэнцый

13. Дубоўская, Т. А. Жанрава-стылёвыя асаблівасці паэзіі А. Разанава / Т. А. Дубоўская // От идеи - к инновации : материалы XV Респ. студ. науч.-практ. конф., Мозырь, 24 апр. 2008 г. : в 2 ч. / Мозыр. гос. пед. ун-т ; редкол.: И. Н. Кралевич (отв. ред.) [и др.]. - Мозырь, 2008. - Ч. 2. - С. 93-94.

14. Дубоўская, Т. А. Квантэмы А. Разанава як прыклад інтэлектуальнай паэзіі ў сучаснай беларускай літаратуры / Т. А. Дубоўская // III Машеровские чтения : материалы респ. науч.-практ. конф. студентов, аспирантов и молодых ученых, Витебск, 24-25 марта 2009 г. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А. Л. Гладков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2009. - История. Белорусская филология. Русская филология. - С. 147-148.

15. Дубоўская, Т. А. Пункціры А. Разанава як прыклад наватарства сучаснай беларускай паэзіі / Т. А. Дубоўская // От идеи - к инновации : материалы XVI Респ. студ. науч.-практ. конф., Мозырь, 23 апр. 2009 г. / Мозыр. гос. пед. ун-т ; редкол.: И. Н. Кралевич (отв. ред.) [и др.]. - Мозырь, 2009. - С. 165.

16. Дубоўская, Т. А. Філасофія чалавечага сусвету ў версэтах А. Разанава / Т. А. Дубоўская // Содружество наук. Барановичи-2009 [Текст] : материалы V Междунар. науч.-практ. конф. молодых исследователей, Барановичи, 21-22 мая 2009 г. / Баранович. гос. ун-т ; редкол.: В. Н. Зуев (гл. ред.) [и др.]. - Барановичи, 2009. - С. 121-122.

17. Дубоўская, Т. А. «Паэтычная філасофія» зномаў А. Разанава / Т. А. Дубоўская // Образование XXI века : материалы X (55) Итоговой науч.-практ. конф. студентов и магистрантов, Витебск, 24-25 марта 2010 г. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А. П. Солодков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2010. - С. 109-110.

18. Дубоўская, Т. А. Вершаказы А. Разанава: новае слова ў сучаснай беларускай паэзіі / Т. А. Дубоўская // От идеи - к инновации : материалы XVII Респ. студ. науч.-практ. конф., Мозырь, 29 апр. 2010 г. : в 2 ч. / Мозыр. гос. пед. ун-т ; редкол.: И. Н. Кралевич (отв. ред.) [и др.]. - Мозырь, 2010. - Ч. 2. - С. 87-88.

19. Дубоўская, Т. А. Інтэлектуальна-філасофскае асэнсаванне свету ў паэзіі П. Макаля і А. Разанава / Т. А. Дубоўская // XII Респ. науч.-метод. конф. молодых ученых : сб. материалов, Брест, 14 мая 2010 г. : в 2 ч. / Брест. гос. ун-т ; под общ. ред. С. А. Марзана. - Брест, 2010. - Ч. 1. - С. 93-95.

20. Дубоўская, Т. А. Традыцыі танкаўскага верлібра ў паэзіі А. Разанава / Т. А. Дубоўская // Беларуская мова і літаратура ў славянскім этнакультурным кантэксце : матэрыялы рэсп. навук.-практ. канф., Віцебск, 21-22 кастр. 2010 г. / Віцеб. дзярж. ун-т ; рэдкал.: Г. А. Арцямёнак, В. І. Русілка (адк. рэд.) [і інш.]. - Віцебск, 2010. - С. 167-169.

21. Дубоўская, Т. А. А. Вярцінскі і А. Разанаў: прыпавесційнасць паэзіі / Т. А. Дубоўская // IV Машеровские чтения : материалы междунар. науч.-практ. конф. студентов, аспирантов и молодых ученых, Витебск, 28-29 окт. 2010 г. : в 2 т. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А. П. Солодков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2010. - Т. 2. - С. 44-45.

22. Дубоўская, Т. А. Стылеўтваральны ўплыў А. Разанава на сучасную беларускую паэзію / Т. А. Дубоўская // Актуальные проблемы в изучении и преподавании общественно-гуманитарных наук (дисциплин) : материалы I (Первой) Междунар. науч. конф., Витебск, 2-3 дек. 2010 г. / ВФ УО ФПБ «Международный университет “МИТСО”» ; редкол.: В. А. Космач (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2010. - С. 634-636.

23. Дубоўская, Т. А. Алесь Разанаў і Віктар Слінко: філасофія паэзіі / Т. А. Дубоўская // Образование XXI века : материалы XI (56) Регион. науч.-практ. конф. студентов и магистрантов, Витебск, 24-25 марта 2011 г. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А. П. Солодков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2011. - С. 183-184.

24. Дубоўская, Т. А. Віктар Слінко: філасофія элегіі / Т. А. Дубоўская // От идеи - к инновации : материалы XVIII Респ. студ. науч.-практ. конф., Мозырь, 28 апр. 2011 г. / Мозыр. гос. пед. ун-т ; редкол.: И. Н. Кралевич (отв. ред.) [и др.]. - Мозырь, 2011. - С. 183.

25. Дубоўская, Т. А. Творчасць Алеся Разанава ў кантэксце беларускай інтэлектуальнай паэзіі (М. Танк, А. Вярцінскі) / Т. А. Дубоўская // XIII Респ. науч.-метод. конф. молодых ученых : сб. материалов, Брест, 13 мая 2011 г. : в 2 ч. / Брест. гос. ун-т ; под общ. ред. В. В. Здановича. - Брест, 2011. - Ч. 2. - С. 112-114.

26. Дубоўская, Т. А. Паэзія Алеся Замкоўскага: гармонія думкі і пачуцця / Т. А. Дубоўская // Содружество наук. Барановичи-2011 [Текст] : материалы VII Междунар. науч.-практ. конф. молодых исследователей, Барановичи, 19-20 мая 2011 г. : в 2 ч. / Баранович. гос. ун-т ; редкол.: В. Н. Зуев (гл. ред.) [и др.]. - Барановичи, 2011. - Ч. 2. - С. 183-184.

27. Дубоўская, Т. А. Вальжына Морт: паэзія сучаснасці / Т. А. Дубоўская // V Машеровские чтения : материалы междунар. науч.-практ. конф. студентов, аспирантов и молодых ученых, Витебск, 29-30 сент. 2011 г. / Витеб. гос. ун-т; редкол.: А. П. Солодков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2011. - С. 147-148.

28. Дубоўская, Т. А. Жанр верлібра ў творчасці У. Арлова / Т. А. Дубоўская // Образование XXI века : материалы XII (57) Регион. науч.-практ. конф. студентов и магистрантов, Витебск, 29-30 марта 2012 г. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А. П. Солодков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2012. - С. 149-150.

29. Дубоўская, Т. А. Верлібр як жанр наватарства ў беларускай літаратуры (на прыкладзе творчасці М. Танка) / Т. А. Дубоўская // Куляшоўскія чытанні : матэрыялы міжнар. навук.-практ. канф., Магілёў, 26-27 красав. 2012 г. / Магілёўск. дзярж. ун-т ; рэдкал.: А. А. Лаўшук [і інш.]. - Магілёў, 2012. - С. 106-109.

30. Дубоўская, Т. А. Жанр верлібра ў інтымнай лірыцы М. Танка / Т. А. Дубоўская // Содружество наук. Барановичи-2012 [Текст] : материалы VIII Междунар. науч.-практ. конф. молодых исследователей, Барановичи, 23-24 мая 2012 г. : в 3 ч. / М-во образования Респ. Беларусь, Баранович. гос. ун-т ; редкол.: А. В. Никишова (гл. ред.), И. Я. Тучина (отв. ред.) [и др.]. - Барановичи, 2012. - Ч. 1. - С. 187-189.

31. Дубоўская, Т. А. Дэфініцыя «канцэпт» у сучасным літаратуразнаўстве / Т. А. Дубоўская // Наука - образованию, производству, экономике : материалы XVIII (65) Регион. науч.-практ. конф. преподавателей, научных сотрудников и аспирантов, Витебск, 13-14 марта 2013 г. : в 2 т. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А. П. Солодков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2013. - Т. 1. - С. 197-199.

32. Дубоўская, Т. А. Верлібр у беларускай літаратуры: да праблемы жанравага вызначэння / Т. А. Дубоўская // VII Машеровские чтения : материалы междунар. науч.-практ. конф. студентов, аспирантов и молодых ученых, Витебск, 24-25 сент. 2013 г. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: А. П. Солодков (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2013. - С. 164-165.

33. Дубоўская, Т. А. Вершасловы і вершаказы А. Разанава: жанравае падабенства паэтычных форм / Т. А. Дубоўская // Наука - образованию, производству, экономике : материалы XIX (66) Регион. науч.-практ. конф. преподавателей, научных сотрудников и аспирантов, Витебск, 13-14 марта 2014 г. : в 2 т. / Витеб. гос. ун-т ; редкол.: И. М. Прищепа (гл. ред.) [и др.]. - Витебск, 2014. - Т. 1. - С. 159-161.

Рэзюмэ

Дубоўская Таццяна Аляксандраўна

Традыцыя паэзіі Максіма Танка з акцэнтаванай нацыянальна-культурнай канцэптуальнасцю ў беларускім верлібры XX - пачатку XXI ст.

Ключавыя словы: верлібр, традыцыя, нацыянальна-ментальныя канатацыі, нацыянальна-культурная канцэптуальнасць, вобраз-метафара, вобраз-канцэпт, вобраз-сімвал, нацыянальная семантыка, артэфакт.

Мэта даследавання: вызначэнне спецыфікі беларускага верлібра ХХ -пачатку ХХІ ст. як мастацкай формы з акцэнтаванай нацыянальна-культурнай канцэптуальнасцю, што было замацавана ў паэзіі М. Танка і зрабілася танкаўскай традыцыяй у пазнейшым беларускім верлібры.

Метады даследавання. Метадалагічнай асновай дысертацыі з'яўляюцца паняцці і прынцыпы культурна-гістарычнай школы, на базе якіх вызначаецца аб'ектыўная абумоўленасць нацыянальнай спецыфікі беларускага свабоднага верша (верлібра), а таксама асноўныя паняцці семіётыкі і канцэпталогіі, з дапамогай якіх раскрываецца мадэлюючая роля мастацкай вобразнасці ў працэсах спасціжэння свету, захавання і перадачы інфармацыі.

Атрыманыя вынікі і іх навізна. Упершыню аргументавана даказана, што паколькі тэндэнцыйны і праграмны акцэнт у беларускім верлібры на вобразах з нацыянальна-культурнымі канатацыямі безапеляцыйна зроблены Максімам Танкам, то такая аўтарская скіраванасць з'яўляецца адной з вядучых характарыстык яго лірыкі - танкаўскай традыцыяй. На прыкладзе творчасці М. Танка, А. Разанава і У. Арлова беларускі верлібр ХХ - пачатку XXI ст. упершыню вызначаны як мастацкая форма з падкрэсленай нацыянальна-культурнай канцэптуальнасцю; паслядоўна на кантрасным іншакультурным фоне выяўлены нацыянальныя канатацыі ў нямецкамоўных вершах А. Разанава і творах М. Танка ў перакладзе на рускую мову.

Рэкамендацыі па выкарыстанні атрыманых вынікаў. Матэрыялы і вынікі навуковай работы могуць быць выкарыстаны для далейшага вывучэння беларускай літаратуры XX-XXI стст., даследаванняў на сумежжы літаратуразнаўства і этназнаўства; пры стварэнні навучальных дапаможнікаў па гісторыі беларускай літаратуры XX-XXI стст., тэорыі літаратуры; у адукацыйнай практыцы.

Галіна прымянення: літаратуразнаўства (гісторыя літаратуры, тэорыя літаратуры, этналітаратуразнаўства), кагнітыўная лінгвістыка, лінгвакультуралогія.

Резюме

Дубовская Татьяна Александровна

Традиция поэзии Максима Танка с акцентированной национально-культурной концептуальностью в белорусском верлибре XX - начала XXI в.

Ключевые слова: верлибр, традиция, национально-ментальные коннотации, национально-культурная концептуальность, образ-метафора, образ-концепт, образ-символ, национальная семантика, артефакт.

Цель исследования: определение специфики белорусского верлибра ХХ - начала ХХІ в. как художественной формы с акцентированной национально-культурной концептуальностью, что было закреплено в поэзии М. Танка и сделалось танковской традицией в более позднем белорусском верлибре.

Методы исследования. Методологической основой диссертации являются понятия и принципы культурно-исторической школы, на базе которых определяется объективная обусловленность национальной специфики белорусского свободного стиха (верлибра), а также основные понятия семиотики и концептологии, с помощью которых раскрывается моделирующая роль художественной образности в процессах постижения мира, сохранения и передачи информации.

Полученные результаты и их новизна. Впервые аргументированно доказано, что поскольку тенденциозный и программный акцент в белорусском верлибре на образах с национально-культурными коннотациями безапелляционно сделан Максимом Танком, то такая авторская направленность является одной из ведущих характеристик его лирики - танковской традицией. На примере творчества М. Танка, А. Рязанова и В. Орлова белорусский верлибр ХХ - начала XXI в. впервые определен как художественная форма с подчеркнутой национально-культурной концептуальностью; последовательно на контрастном инокультурном фоне выявлены национальные коннотации в немецкоязычных стихах А. Рязанова и произведениях М. Танка в переводе на русский язык.

Рекомендации по использованию полученных результатов. Материалы и результаты научной работы могут быть использованы для дальнейшего изучения белорусской литературы XX-XXI вв., исследований на пограничье литературоведения и этноведения; при создании учебных пособий по истории белорусской литературы XX-XXI вв., теории литературы; в образовательной практике.

Область применения: литературоведение (история литературы, теория литературы, этнолитературоведение), когнитивная лингвистика, лингвокультурология.

Summary

Dubovskaya Tatyana Alexandrovna

Maxim Tank Tradition of Poetry with the Accented Ethno-Cultural Conceptuality in Belarusian Verslibre of the XX - early XXI Centuries

Key words: verslibre, tradition, national and mental connotations, national and cultural conceptuality, character-metaphor, character-сoncept, character-symbol, national semantics, artefact.

The purpose of the study is determining the specificity of Belarusian free verse of the XX - early XXI centuries as an art form with an accented ethno-cultural conceptuality, which was fixed in the poetry of M. Tank and became Tank Tradition in the late Belarusian verslibre.

Research methods. Methodological basis of the dissertation are concepts and principles of cultural-historical school, which determine the objective conditionality of the national specificcity of the Belarusian verslibre, and the main concepts of semiotics and conceptuality, that help to discover the approximate role of artistic imagery in the process of world understanding, preservation and transfer of information.

Findings and their novelty. For the first time, it is convincingly proved that since the tendentious and program accent in Belarusian verslibre on characters with national and cultural connotations is categorically done by Maxim Tank, this author's focus is one of the leading features of his poetry, Maxim Tank Tradition. On the example of M. Tank, A. Ryazanov and V. Orlov Belarusian free verse of the XX - early XXI centuries was first identified as an art form with an emphasized national and cultural conceptuality; national connotations in German poetry of A. Razanov and M. Tank works translated into Russian are consistently revealed.

Recommendations on application of the findings. The research materials and findings could be used to further study of Belarusian literature of the XX-XXI centuries, research of the edge of literature and ethnography; while creating textbooks on the history of Belarusian literature of the XX-XXI centuries and on the literary theory; in educational practice.

The sphere of application: Literature Studies (History of Literature, Theory of Literature, Etnical Literature Studies), Cognitive Linguistics, Cultural Linguistics.

Падпісана ў друк 23.10.2015. Фармат 60х84 ¹/₁₆. Папера афсетная.

Ум. друк. арк. 1,80. Ул.-выд. арк. 1,60. Тыраж 80 экз. Заказ.

Выдавец і паліграфічнае выкананне - установа адукацыі “Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П.М. Машэрава”.

Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі ў якасці выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 1/255 ад 31.03.2014 г.

Надрукавана на рызографе ўстановы адукацыі «Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П.М. Машэрава».

210038, г. Віцебск, Маскоўскі праспект, 33.

Размещено на Allbest.ru