Методыка навучання беларускай мове на аснове лінгвакультуралагічнага падыходу (10–11 класы)

Апрабацыя методыкі навучання беларускай мове на аснове лінгвакультуралагічнага падыходу знайшла адлюстраванне ў вучэбным дапаможніку “Беларуская мова” для 10 класа агульнаадукацыйных устаноў з беларускай і рускай мовамі навучання (раздзел “Слова ў тэксце” (у суаўтарстве)) [29], вучэбнай праграме факультатыўных заняткаў для 10 класа “Беларуская традыцыйная культура ў люстэрку мовы” [8].

СПІС ПУБЛІКАЦЫЙ ПА ТЭМЕ ДЫСЕРТАЦЫІ

Артыкулы ў навукова-метадычных часопісах

1. Зелянко, В.У. Мсціслаў - імя старажытнае: дыдактычны матэрыял / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2001. № 3. С. 62-64.

2. Зелянко, В.У. Мір - цэнтр Еўропы: дыдактычны матэрыял / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2002. № 5. С. 48-51.

3. Зелянко, В.У. Сказы з аднароднымі членамі (з выкарыстаннем тэкстаў пра народны касцюм). XI клас / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2003. № 5. С. 61-63.

4. Зелянко, В.У. Узровень лінгвакультуралагічнага развіцця асобы старшакласніка / В.У. Зелянко // Беларуская мова і літаратура. 2007. № 4. С. 12-18.

5. Зелянко, В.У. Лінгвакультуралагічны падыход да навучання беларускай мове / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2008. № 1. С. 55-57.

6. Зелянко, В.У. Напрамкі і сродкі рэалізацыі лінгвакультуралагічнага падыходу пры навучанні беларускай мове / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2008. № 3. С. 39-42.

7. Зелянко, В.У. Мова і культура: характар узаемадзеяння / В.У. Зелянко // Адукацыя і выхаванне. 2008. № 8. С. 68-72.

8. Зелянко, В.У. Беларуская традыцыйная культура ў люстэрку мовы: праграма факультатыўных заняткаў для Х класа агульнаадукацыйных устаноў з беларускай і рускай мовамі навучання / В.У. Зелянко // Беларуская мова і літаратура. 2009. № 6. С. 30-34.

9. Зелянко, В.У. Узровень сфарміраванасці лінгвакультуралагічнай кампетэнцыі ў вучняў ХІ класаў: вынікі эксперымента / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2009. № 6. С. 62 - 65; № 7. С. 64-68.

10. Зелянко, В.У. Вывучэнне мовы ў кантэксце культуры: фарміраванне ідэй лінгвакультуралагічнага падыходу да навучання беларускай мове / В.У. Зелянко // Народная асвета. 2009. № 12. С. 64-67.

11. Зелянко, В.У. Вывучэнне фанетыкі ў лінгвакультуралагічным аспекце: раздзел “Слова ў тэксце”, Х клас / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2009.

12. № 12. С. 64-66.

13. Зелянко, В.У. Вывучэнне лексікі і фразеалогіі ў лінгвакультуралагічным аспекце: раздзел “Слова ў тэксце”, Х клас / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2010. № 1. С. 57-60.

14. Зелянко, В.У. Вывучэнне марфемнай будовы слова і словаўтварэння ў лінгвакультуралагічным аспекце: раздзел “Слова ў тэксце”, Х клас / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2010. № 2. С. 55-58.

15. Зелянко, В.У. Вывучэнне марфалогіі ў лінгвакультуралагічным аспекце: раздзел “Слова ў тэксце”, Х клас / В.У. Зелянко // Роднае слова. 2010. № 3. С. 61-65.

16. Зелянко, В.У. Дыялог культур пры навучанні беларускай мове / В.У. Зелянко // Беларус. мова і літаратура. 2010. № 5. С. 27-35.

Артыкулы ў замежных навуковых выданнях

17. Зеленко, О.В. Содержание образования по белорусскому языку, обеспечивающее формирование лингвокультурологической компетенции / О.В. Зеленко // Мова і культура / Киевский нац. ун-т им. Т. Шевченко, Изд. Дом Д. Бураго. Киев, 2009. Вып. 11. Т. Х (122). С. 358-362.

18. Зеленко, О.В. Представление лингвокультурологического аспекта обучения белорусскому языку в современных учебниках для 10-11 классов / О.В. Зеленко // Мова і культура / Киевский нац. ун-т им. Т. Шевченко, Изд. Дом Д. Бураго. Киев, 2009. Вып. 12. Т. IV (129). С. 360-364.

Артыкулы ў навуковых зборніках

19. Валочка, Г.М. Змест варыятыўнага кампанента агульнай сярэдняй адукацыі па беларускай мове / Г.М. Валочка, В.У. Зелянко // Образование и педагогическая наука: тр. Нац. ин-та образования. Сер. 1, Гуманитарное образование / Нац. ин-т образования. Минск, 2007. Вып. 1: Концепции и модели. С. 134-138.

20. Зелянко, В.У. Тэарэтычная мадэль культуры асобы: нацыянальна-культурны аспект моўнай адукацыі / В.У. Зелянко // Образование и педагогическая наука: тр. Нац. ин-та образования. Сер. 1, Гуманитарное образование / Нац. ин-т образования. Минск, 2008. Вып. 2: Методики, технологии. С. 116-126.

21. Зеленко, О.В. Диалог культур в контексте лингвокультурологического подхода при обучении русскому и белорусскому языкам / О.В. Зеленко // Актуальные направления методики преподавания русского языка в современной социокультурной ситуации: сб. науч. тр. / М-во образования Респ. Беларусь, НМУ “Нац. ин-т образования” М-ва образования Респ. Беларусь; отв. ред. Л.А. Мурина, В.Ф. Русецкий. Минск, 2008. С. 51-56.

22. Зелянко, В.У. Лінгвакультуралагічная расшыфроўка тэксту як метад вывучэння стылістыкі ў ХІІ класе (на матэрыяле фрагмента з аповесці Якуба Коласа “Адшчапенец”) / В.У. Зелянко // Шостыя Танкаўскія чытанні: да

23. 125-годдзя з дня нараджэння Я. Купалы і Я. Коласа і 95-годдзя з дня нараджэння М. Танка: зб. навук. артыкулаў / Беларус. дзярж. педагагічны ун-т імя М. Танка; адк. рэд. А.І. Лугоўскі. Мінск, 2008. С. 214-215.

24. Зелянко, В.У. Факультатыўныя заняткі “Беларуская традыцыйная культура ў люстэрку мовы” (10 клас) у аспекце лінгвакультуралагічнага падыходу да навучання мове / В.У. Зелянко // Текст. Язык. Человек: сб. науч. тр.: в 2 ч. / Мозырский гос. пед. ун-т им. И.П. Шамякина; редкол.: С.Б. Кураш (отв. ред.) [и др.]. Мозырь, 2009. Ч. 2. С. 195-196.

25. Зелянко, В.У. Фарміраванне ў старшакласнікаў каштоўнасных адносін да мовы (на матэрыяле выказванняў выдатных дзеячаў навукі і культуры) / В.У. Зелянко // Образование и педагогическая наука: тр. Нац. ин-та образования. Сер. 1, Гуманитарное образование / Нац. ин-т образования. Минск, 2009. Вып. 3: Подходы и принципы. С. 85-92.

26. Зелянко, В.У. Выкарыстанне твораў Ф. Янкоўскага пры фарміраванні лінгвакультуралагічнай кампетэнцыі вучняў / В.У. Зелянко // Каб жыло наша Слова: зб. навук. арт. да 90-годдзя з дня нараджэння Ф. Янкоўскага / Брэсцкі дзярж. ун-т імя А.С. Пушкіна; пад агул. рэд. М.І. Новік. Брэст, 2009. С. 97-100.

Матэрыялы канферэнцый

27. Зелянко, В.У. Культуралагічнае развіццё асобы вучня ў сістэме моўнай адукацыі / В.У. Зелянко // Сучасныя падыходы да варыятыўнай моўнай і літаратурнай адукацыі: матэрыялы рэсп. навук.-практ. канф., Мінск, 24 лістап. 2006 г. / Навук.-метад. установа “Нац. ін-т адукацыі”; рэдкал.: Л.А. Мурына

28. [і інш.]. Мінск, 2006. С. 30-33.

29. Зелянко, В.У. Лінгвакультуралагічныя заданні як прыём фарміравання лінгвакультуралагічнай кампетэнцыі вучняў / В.У. Зелянко // Актуальныя праблемы мовазнаўства і лінгвадыдактыкі: матэрыялы Рэсп. навук. канф. (да 70-годдзя з дня нараджэння прафесара Г.М. Малажай), Брэст, 20-21 сакав. 2008 г. / Брэсц. дзярж. ун-т імя А.С. Пушкіна; рэдкал.: М.І. Новік [і інш.]. Брэст, 2008. С. 300-303.

30. Зелянко, В.У. Навучанне беларускай мове ў кантэксце нацыянальнай культуры / В.У. Зелянко // Славянские языки: системно-описательный и социокультурный аспекты исследования: материалы III междунар. науч.-метод. конф., Брест, 22-23 нояб. 2007 г. / Брест. гос. ун-т им. А.С. Пушкина; редкол.: Е.И. Абрамова [и др.]. Брест, 2008. С. 285-288.

31. Зеленко, О.В. Культурологический потенциал белорусской безэквивалентной лексики: лингводидактический аспект / О.В. Зеленко // Современное языковое и литературное образование в СНГ: диалог между теорией и практикой: материалы Междунар. форума русистов, Минск,

32. 10-12 ноября 2008 г. / Мин-во образования Респ. Беларусь, Нац. ин-т образования, Посольство Российской Федерации в Респ. Беларусь; отв. ред.: Л.А. Мурина, В.Ф. Русецкий. Минск, 2009. С. 116-122.

Вучэбны дапаможнік

33. Беларуская мова: вучэб. дапаможнік для 10-га класа агульнаадукацыйных устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.М. Валочка, Л.С. Васюковіч, В.У. Зелянко, У.П. Саўко. Мінск, 2009. С. 80-168.

Метадычныя дапаможнікі

34. Зелянко, В.У. Беларуская мова і літаратура: 11 клас: прыкладнае каляндарна-тэматычнае планаванне: дапаможнік для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з рус. мовай навучання / В.У. Зелянко, І.У. Булаўкіна. Мінск: НІА: Аверсэв, 2008. С. 4-48.

35. Зелянко, В.У. Беларуская мова і літаратура: 10-11 класы: прыкладнае каляндарна-тэматычнае планаванне: дапаможнік для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў / В.У. Зелянко, Н.У. Целяпун, І.У. Булаўкіна. Мінск: НІА: Аверсэв, 2009. С. 4-48.

РЭЗЮМЭ

кампетэнцыя мова лінгвакультуралагічны навучанне

Зелянко Вольга Уладзіміраўна

Методыка навучання беларускай мове на аснове лінгвакультуралагічнага падыходу (10-11 класы)

Ключавыя словы: навучанне беларускай мове, лінгвакультуралагічны падыход, лінгвакультуралагічная кампетэнцыя, нацыянальна маркіраваныя моўныя адзінкі, дыялог культур.

Мэта даследавання - вызначыць тэарэтычныя асновы лінгвакультуралагічнага падыходу і распрацаваць методыку яго ўкаранення ў працэс навучання беларускай мове (10-11 класы).

Метады даследавання: аналіз навуковай літаратуры, нарматыўных дакументаў у галіне лінгваметодыкі, вывучэнне педагагічнага вопыту, назіранне за вучэбным працэсам, аналіз вучнёўскіх прац, анкетаванне, гутарка, педагагічны эксперымент, матэматычная апрацоўка эксперыментальных даных.

Атрыманыя вынікі і іх навізна. Выдзелены тры напрамкі рэалізацыі лінгвакультуралагічнага падыходу да навучання беларускай мове: засваенне вучнямі нацыянальна маркіраваных адзінак беларускай мовы, спасціжэнне каштоўнасцей і рэалій нацыянальнай культуры, навучанне беларускай мове ў дыялогу культур; вызначаны змест навучання, які забяспечвае фарміраванне лінгвакультуралагічнай кампетэнцыі; сфармуляваны прынцыпы навучання беларускай мове на аснове лінгвакультуралагічнага падыходу; распрацавана методыка фарміравання лінгвакультуралагічнай кампетэнцыі вучняў 10-11 класаў і праверана яе эфектыўнасць пры навучанні беларускай мове.

Ступень выкарыстання. Змест фарміравання лінгвакультуралагічнай кампетэнцыі вучняў знайшоў адлюстраванне ў адукацыйным стандарце вучэбнага прадмета “Беларуская мова”. Методыка фарміравання лінгвакультуралагічнай кампетэнцыі прайшла апрабацыю і знайшла ўкараненне ў працэсе навучання беларускай мове (вучэбны дапаможнік “Беларуская мова” для 10 класа агульнаадукацыйных устаноў з беларускай і рускай мовамі навучання (2009), вучэбная праграма факультатыўных заняткаў для 10 класа “Беларуская традыцыйная культура ў люстэрку мовы”).

Галіна прымянення. Вынікі даследавання выкарыстоўваюцца пры навучанні беларускай мове ў агульнаадукацыйных установах з беларускай і рускай мовамі навучання.

РЕЗЮМЕ

Зеленко Ольга Владимировна

Методика обучения белорусскому языку на основе лингвокультурологического подхода (10-11 классы)

Ключевые слова: обучение белорусскому языку, лингвокультурологический подход, лингвокультурологическая компетенция, национально маркированные языковые единицы, диалог культур.

Цель исследования - определить теоретические основания лингвокультурологического подхода и разработать методику его внедрения в процесс обучения белорусскому языку (10-11 классы).

Методы исследования: анализ научной литературы, нормативных документов в области лингвометодики, изучение педагогического опыта, наблюдение за учебным процессом, анализ ученических работ, анкетирование, беседа, педагогический эксперимент, математическая обработка экспериментальных данных.

Полученные результаты и их новизна. Выделены три направления реализации лингвокультурологического подхода к обучению белорусскому языку: усвоение учащимися национально маркированных единиц белорусского языка, постижение ценностей и реалий национальной культуры, обучение белорусскому языку в диалоге культур; определено содержание обучения, обеспечивающее формирование лингвокультурологической компетенции; сформулированы принципы обучения белорусскому языку на основе лингвокультурологического подхода; разработана методика формирования лингвокультурологической компетенции учащихся 10-11 классов и проверена ее эффективность при обучении белорусскому языку.

Степень использования. Содержание формирования лингвокультурологической компетенции учащихся отражено в образовательном стандарте учебного предмета “Белорусский язык”. Методика формирования лингвокультурологической компетенции прошла апробацию и внедрена в процесс обучения белорусскому языку (учебное пособие “Белорусский язык” для 10 класса общеобразовательных учреждений с белорусским и русским языками обучения (2009), учебная программа факультативных занятий для 10 класса “Белорусская традиционная культура в зеркале языка”).

Область применения. Результаты исследования используются при обучении белорусскому языку в общеобразовательных учреждениях с белорусским и русским языками обучения.

SUMMARY

Zelenko Olga Vladimirovna

Technique of teaching of Belarusian language based on lingua-cultural approach (10-11 grades)

Key words: teaching of Belarusian language, lingua-cultural approach, lingua-cultural competence, cultural colored means of linguistics, dialogue of the cultures.

The purpose of research - to assign theoretical bases of lingua-cultural approach and to develop the technique of introducing into the process of teaching of Belarusian language (10-11 grades).

Methods of research: analysis of scientific literature, regulatory documents in the field of linguistic methods, studying of pedagogical experience, observation of the educational process, analysis of students' works, questioning, conversation, pedagogical experiment, mathematical processing of experimental data.

The obtained results and their novelty. There were allocated three areas of realization of lingua-cultural approach at the teaching of Belarusian language: the uptake by the students the cultural colored means of Belarusian language, realizing of the values and realities of national culture, teaching of Belarusian language in the dialogue of cultures; educational content that ensured the forming of lingua-cultural competence was defined; the principles for teaching of Belarusian language based on lingua-cultural approach were formulated; the technique of forming lingua-cultural competence of the students of 10-11 grades was developed and its effectiveness in teaching of Belarusian language was tested.

The degree of use. The content of formation of lingua-cultural competence of students is reflected in the educational standard of the subject “Belarusian language”. The technique of forming of lingua-cultural competence has been tested and introduced into the process of teaching of Belarusian language (a textbook “Belarusian language” for 10 grade of the educational establishments with Belarusian and Russian languages of teaching (2009), a curriculum of elective courses for 10 grade “Belarusian traditional culture in the mirror of language”).

Scope. The results of the research are used in teaching of Belarusian language at the educational establishments with Belarusian and Russian languages of teaching.

Размещено на Allbest.ru