Развитие знаний будущих учителей начальных классов по инновационным технологиям

Зерттеу к?рсеткендей, жо?ары педагогикалы? білім беру ж?йесіні? инновациялы? к?сіби ?ызметке ?абілетті бастауыш сынып м??алімін даярлау?а ?леуметтік тапсырысты орындауы болаша? бастауыш сынып м??аліміні? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыруды? болжамды моделін ??румен ж?не оны? негізінде инновациялы? ?ызметті о?ыту процесін о?тайландыру бойынша іс-шаралар ж?ргізумен аны?талады.

Зерттеуді? жетекші ?дісі ретінде біз модельдеуді? жалпы ?ылыми теориясыны? ережелеріне негізделген модельдеу ?дісін та?дады?. Осы теория?а с?йкес таным процесінде модельдеуді? орны келесідей ?сыныл?ан: ??былысты зерттеу ж?не фактілерді жина?тау - модельді ??ру ж?не зерттеу - оны? н?тижелерін практикалы? іс-?рекетте ?олдану [6]. Сондай-а?, біз танымды? процестегі модельдеу ж?йелік т?сіл принциптеріне с?йенетініне с?йенеміз.

Зерттелетін объектіні ж?йе ретінде ?арастыра отырып, оны? моделі ?зіні? т?тасты?ына ие ж?йе болуы керек. Модельдегі объективті ж?не субъективті бірлікке практикалы? ?ажеттілік (субъективті) ж?не модельді? объективті ??рылымы арасында?ы ?айшылы?тарды шешу ар?ылы ?ол жеткізіледі. Модель тек білім ??ралы ?ана емес, сонымен бірге модельденетін объектіні? жа?а к?йлеріні? прототипі бол?анды?тан, модельдеуді? танымды? ?ана емес, сонымен бірге онымен ажырамас ?алыптастырушы функциясы бар деп айту?а болады.

Осы зерттеу контексінде болаша? маманны? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру процесін модельдеуді? ?діснамалы? негізі болып табылады: жеке-белсенділік; ж?йелік-т?тас; аксиологиялы?; синергетикалы?; рефлексивті; ?леуметтік-психологиялы?; креативті; ??зыреттілік т?сілдер; маманны? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыруды? теориялы? негіздері

- (В.А. Сластенин ж?не т.б.); маманды к?сіби даярлауды? теориясы мен ?дістемесі (н.е. Астафьева, а.л. Денисова, Н. В. Молткова, Н. К. Солопова ж?не т. б.). Біз маманны? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру процесін модельдеу кезе?деріні? реттілігін келесідей ?сынды?:

- орта педагогикалы? білім беру ж?йесі жа?дайында болаша? педагогті? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру н?тижесіне ?ойылатын ?леуметтік тапсырыс талаптарын талдау;

- маманны? к?сіби ортасын ж?не инновациялы? ?ызметке дайынды? ??рылымын зерделеу;

- модельдеуді? ма?саттары мен міндеттерін белгілеу;

- инновациялы? ?ызметке дайынды? мазм?нын ж?не дайынды? де?гейлерін ба?алау ?лшемшарттарын ай?ындау;

- болаша? педагогты? ?ажетті дайынды? де?гейін ?алыптастыруды ?амтамасыз ететін инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру процесін ?йымдастыру технологиясын ?зірлеу.

Модельді ?зірлеуді? ма?ызды кезе?і ?азіргі заман?ы м??алімді инновация?а дайындауды? ?леуметтік тапсырысын талдау ж?не бастауыш сынып м??аліміні? к?сіби ортасыны? ерекшеліктерін зерттеу болды, оны? ма?саты болаша? м??алімні? инновация?а ?ызы?ушылы?ы мен дайынды?ын аны?тау болды. Со??ысын ба?алау ?шін білім беру мекемелері басшыларыны? (мектеп директорлары, мектеп мекемелеріні? ме?герушілері) пікірлері ж?не білім беру саласында?ы мамандарды? сауалнамасыны? н?тижелері пайдаланылды.

Атап айт?анда, Шымкент ?аласыны? мектеп мекемелері м??алімдеріні? сауалнамасы оларды? 60% - дан астамыны? 15 жылдан астам ж?мыс ?тілі, белгілі бір ?мірлік ж?не к?сіби т?жірибесі бар екенін, олармен ?скеле? ?рпа?ты т?рбиелеуде ?ажетті к?сіби ж?не ??зыреттілік де?гейіне ?ол жеткізілгенін к?рсетті. Алайда, оларды? инновациялы? ?ызметті ж?зеге асыру процесі ?те ?иын.

Себептері келесідей:

- ?ажетті білім мен да?дыларды? болмауы;

- ?зін-?зі дайындау?а уа?ытты? болмауы;

- мектеп мекемесінде осы ба?ыт бойынша ?дістемелік ж?мысты? жетілмегендігі;

- инновациялар?а ?арсы іс-?имыл;

- жеке ?ызы?ушылы?ты? жеткіліксіздігі ж?не т. б.

Іс ж?зінде талап етілетін ж?не на?ты ?олданыста?ы салыстырмалы талдау н?тижесінде біз болаша? бастауыш сынып м??аліміні? инновациялы? ?ызметке дайынды?ыны? на?ты де?гейіні? ?леуметтік тапсырыс талаптарына с?йкес келмейтінін атап ?ттік, б?л бізге жо?ары педагогикалы? білім беру ж?йесіндегі инновациялы? ?ызметке м??алімді даярлау процесінде шешілетін міндеттер жиынты?ын аны?тау?а м?мкіндік берді.

Осылайша, болаша? м??алімні? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру моделін жасау кезінде біз е? алдымен ескердік:

1) жо?ары педагогикалы? білім беру ж?йесін дамытуды? перспективалы? ба?ыттары;

2) жо?ары педагогикалы? білім беру ж?йесі жа?дайында білім беру процесін ?йымдастыруды? заманауи т?сілдері;

3) болаша? м??алімні? инновациялы? ?ызметте де, к?сіби ?ызметте де инновация?а д?рыс ба?дарлануын ?амтамасыз ететін білім, білік ж?не да?дыларды? мазм?ны.

Болаша? м??алімні? инновациялы? ?ызметке дайынды?ыны? моделін жасау негізіне келесі принциптер алынды:

- инновациялы? ?ызметті о?ытуды? мазм?нын іріктеуге жалпы т?сілдерді ?зірлеу ар?ылы іске асырылатын т?тасты? пен ж?йелілік;

- болаша? м??алімні? ма?сатты к?сіптік ба?дарлан?ан зерттеу ортасын инновациялы? ?ызметке ?амтамасыз ету ар?ылы ж?зеге асырылатын ашы?ты? пен динамизмні? дайынды?ын ?алыптастыру процесіні? о?у ?ондыр?ыларыны? барабарлы?ы мен ?зектілігі;

- студентті? инновациялы? ?ызметке дайынды?ы жа?дайында оны? инновациялы? даму процесін жандандыру ар?ылы ж?зеге асырылатын ?зін-?зі тану;

- к?сіби ба?ыттал?ан о?у-зерттеу міндеттерін шешу сапасына инновациялы? ?ызметке ?алыптас?ан дайынды? де?гейіні? ?серін ?амтамасыз ететін к?п функциялы.

Жо?арыда айтыл?андай, модельді ?зірлеуді? ?ажетті кезе?і инновация?а дайынды? ??рылымын аны?тау болып табылады. В.А. Сластенинні?, А.Л. Денисованы?, Н.К. Солопованы?, Н. В. Молоткованы? инновациялы? ?ызметке дайынды? ??рылымында?ы зерттеулеріне с?йене отырып, біз дайынды? компоненттерін б?ліп к?рсетеміз: мотивациялы?, танымды?, операциялы?, эмоционалды-ерікті, а?паратты?.

Мемлекеттік білім беру стандартыны? біліктілік талаптарын талдау ж?не студенттер мен о?ытушыларды?, курсты? ж?не ?ылыми-зерттеу ж?мыстарыны? жетекшілеріні? сауалнамасы негізінде біз инновациялы? ?ызметке дайынды?ты? осы компоненттеріні? мазм?нын аны?тады?.

Дайынды?ты? мотивациялы? компоненті студентті? инновациялы? ?ызметке о? к?з?арасын ж?не о?у-зерттеу міндеттерін шешуді, ал?ан біліміні?, да?дыларыны?, да?дыларыны? жеке ж?не к?сіби ма?ыздылы?ын т?сінуді ?амтиды.

Психологиялы?-педагогикалы? ?дебиеттерді талдау, ж?мыс т?жірибесі к?рсеткендей, мотивациялы? компонент студенттерді? к?сіби ба?ыттал?ан о?у-зерттеу міндеттерін шешуде инновациялы? ?ызметті ж?зеге асыруда ма?ызды р?л ат?арады. Инновацияны ж?зеге асыруды? мотивациясыны? белгілі бір о? де?гейін са?тау белгілі бір мотивациялы? элементтерді? болуына ы?пал етеді.

Осындай элементтерді? бірі студенттерді та?дал?ан к?сіби ?ызмет саласына ба?ыттау болып табылады. Ж?мыс т?жірибесі к?рсеткендей, болаша? мамандар педагогикалы? институт?а т?скенге дейін болаша? маманды??а ?ызы?ушылы? танытады, б?л оларды? о?у кезе?інде К?сіби ба?ыттал?ан іс-?рекеттерді с?тті ж?зеге асыруына ы?пал етеді, б?л м??алім ?ой?ан міндеттерді шы?армашылы? шешу ар?ылы мамандандырыл?ан салада ?зіні? ?мірше?дігін к?рсетуге деген ?мтылыста к?рінеді. Шы?армашылы??а деген ?мтылыс о?у процесінде студенттерді? инновациялы? ?ызметін тиімді ?йымдастыру?а м?мкіндік береді, ?йткені студент ?шін тек о?у ?ана емес, сонымен ?атар болаша? мамандар е?бек ?ызметінде кездесетін бір?атар к?сіби м?селелерді шешуді? жа?а, прогрессивті н?с?аларын ашады.

Екінші мотивациялы? элемент студенттерді? жа?а білімді ?з бетінше "ашу?а" деген ?мтылысымен байланысты, оны о?у процесінде туындайтын шы?армашылы? к?з?арас?а, зерттеуге ж?не шешуге деген к?з?арас ретінде сипаттау?а болады. Бізді? зерттеуіміз жа?а білімді ?з бетінше алу?а деген ?мтылысты? болуы болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? іс-?рекеттегі о?ытуды? с?тті болуына себеп болатынды?ын к?рсетті.

Ж?мыс т?жірибесі к?рсеткендей, атал?ан элементтерді? біреуіні? болуы, егер б?л элемент саналы болса ж?не белгілі бір студент ?шін о?ытуды? негізгі мотивациялы? элементтеріні? бірі болса, инновацияны дамыту процесінде мотивацияны? жо?ары де?гейін ?стап т?ру ?шін жеткілікті.

Дайынды?ты? мотивациялы? компонентіні? ?алыптасу де?гейіні? к?рсеткіші т?ра?ты инновациялы? ?ажеттілікті? болуы болып табылады, ол инновациялы? іс-?рекетті? процесі мен н?тижесіне о? к?з?арас пен ?ызы?ушылы? ар?ылы, ?йымдастырушылы? ж?не коммуникативті да?дылар ар?ылы, о?ушыны? іс-?рекетті? н?тижелерін ?зін-?зі ба?алауы ар?ылы к?рінеді. Б?л к?ріністер танымды? (а?паратты?, интеллектуалды?-танымды?), аффективті (эмоционалды-ба?алау) ж?не конотивті (мінез-??лы?) де?гейлерде к?рсетілуі м?мкін [26].

Дайынды?ты? танымды? ??рамдас б?лігі К?сіби ?ызметті? шы?армашылы? сипаты туралы, о?у-зерттеу м?селесін шешу процесіні? ерекшеліктері мен ??рылымы туралы білім мен идеяларды ?амтиды. Бізді? зерттеулеріміз к?рсеткендей, б?л білім мен идеялар студенттерді? ?ылыми-зерттеу ?ызметіне, оларды? к?сіби-ба?ыттал?ан о?у-зерттеу міндеттерін табысты шешуіне тікелей ?сер етеді ж?не дайынды? ??рылымыны? ?ажетті элементтері болып табылады. Болаша? к?сіби ?ызмет ж?не оны? шы?армашылы? сипаты туралы т?сінік, оны? ішінде инновациялы? ?ызметке дайынды?ты? мотивациялы? компонентіне ?сер етеді. Осы?ан байланысты, педагогикалы? мектеп жа?дайында болаша? мамандар жа?а а?парат алады, мамандардан шы?армашылы? пен инновацияны талап ететін болаша? маманды??а ?немі назар аудара отырып, инновациялы? ?ызмет ?шін ?ажетті білім алады.

Осылайша, маманны? инновациялы? ?ызметке дайынды?ы ??рылымыны? ажырамас элементі ретінде ?рекет ететін танымды? компонент ?амтамасыз етіледі:

- болаша? педагог алдында т?р?ан ?о?амны? жо?ары м?дени м?шесін даярлау міндеттерін т?сіну;

- к?сіби салада?ы инновациялы? ?згерістерді? ?ажеттілігін т?сіну;

- зерттеу ?ызметін ?йымдастыру ж?не зерттеу міндеттерін шешу ерекшеліктерін білу.

Педагогикалы? зерттеуді? ?діснамасы, теориясы мен технологиясы саласында?ы студенттерді? білім сапасы, сондай-а? зерттеуді ?йымдастыру мен ж?ргізуде жа?а ?дістерді, диагностикалы? ?дістемелер мен ??ралдарды пайдалану дайынды?ты? когнитивті компонентіні? ?алыптасу де?гейіні? к?рсеткіші болып табылады. Танымды? компонентті? ??рамына кіретін білімні? мазм?нына с?йкес біз педагогикалы? зерттеу де?гейіне с?йкес келетін оны? ?алыптасуыны? ?ш де?гейін б?леміз: теориялы?, эмпирикалы?, ?діснамалы?. Бірінші де?гей жа?а ?ылыми фактілерді, принциптерді, за?дылы?тарды білуге с?йкес келеді. Екіншісі-эмпирикалы? материалды ?ндіру, алу ж?не сипаттау процесін білу. ?шіншісі-педагогикалы? ??былыстарды зерттеуді?, теорияны ??руды? жалпы принциптері мен ?дістерін білу.

Со??ы жа?дайда маманны? ?діснамалы? м?дениетіні? элементтері туралы айту?а болады.

Болаша? бастауыш сынып м??аліміні? ?діснамалы? м?дениеті болаша? маманны? ?з іс-?рекеттері мен ?ол жеткен н?тижелерін т?сіну ?абілеті ретінде инновациялы? а?паратты талдау?а, жалпылау?а ж?не т?рлендіруге, о?тайлы зерттеу шешімдерін ?абылдау?а, к?сіби рефлексия?а дайынды?пен аны?талатын ойлауды? ерекше стилінде шо?ырлан?ан ?рнегін табады [27]. Осы?ан байланысты біз ?діснамалы? м?дениетті ?алыптастыруды болаша? м??алімні? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын дамытуды? ма?ызды ба?ыты деп санаймыз.

Дайынды?ты? операциялы? компоненті студенттерге к?сіби ба?ыттал?ан о?у-зерттеу міндеттерін шешу процесінде ж?зеге асырылуы ?ажет ?рекеттерді ж?не осы жетістікке о? ?сер ететін факторларды на?тылау?а байланысты.

Студенттерді? к?сіби ба?ыттал?ан о?у-зерттеу м?селесін психологиялы?-педагогикалы? т?р?ыдан шешу кезе?дерін теориялы? талдау жо?арыда атал?ан ?рекеттерді о?шаулау?а ж?не, демек, дайынды?ты? операциялы? компонентіні? элементтерін аны?тау?а м?мкіндік береді.

С. Г. Юдаковты? ж?мысына с?йене отырып [13] біз келесі кезе?дерден т?ратын К?сіби ба?ыттал?ан о?у-зерттеу м?селесін шешу процесін ?арастырамыз: логикалы? шешім кезе?і ж?не интуитивті шешім кезе?і. Осы кезе?дерді толы?ыра? ?арастырайы?.

Есепті логикалы? шешу кезе?і.

Осы кезе?де білім алушы логикалы? жолмен о?у-зерттеу міндеттерін шешуді іздеуге м?жб?р болады (мысалы, зерттеу проблемасын аны?тау, гипотезаны т?жырымдау, зерттеу ?дістерін та?дау ж?не т.б.). М?ндай процесс мотивация де?гейіні? ауыт?уларымен бірге ж?реді, ?йткені шешім с?тсіз бол?ан кезде оны? ?лсіреу ?рдісі бай?алады. Н?тижесінде студент ?зіне ж?ктелген о?у-зерттеу міндеттеріні? шешімін ?з бетінше іздеуге тырысады немесе келесі этанны? ар?асында шешім табу?а болады.

М?селені интуитивті шешу кезе?і.

М?селені шешуді? б?л кезе?і барлы? логикалы? н?с?алар ?олданыл?ан кезде м?мкін болады, біра? шешім ?лі табылмады ж?не "?лі" жа?дай туындайды, ол б?л тапсырма о?ан ?иын ж?не шешім табу м?мкін емес деген шешуші сезіммен бірге ж?реді. Мотивация де?гейі минималды болады. Осы с?ттен бастап шешім т?йсігі ар?ылы ?ана м?мкін болады, я?ни м?селені шешуге м?мкіндік беретін а?ыл-ой ?рекетіні? к?тпеген ??ралдарын т?сіну. Егер осы кезе?де іс-?рекетті? мотивациялы? компоненті жо?алмаса, онда о?у-зерттеу м?селесін шешу к?бінесе жалпы к?сіптік ж?не п?ндік дайынды? п?ндерін о?у процесінде алын?ан м?селелерді шешу элементтері бола алатын жанама ?німді аны?тайды. Осылайша, ?ажетті а?парат?а ие болу о?у-зерттеу м?селесін с?тті логикалы? ж?не интуитивті шешуді? кілті ж?не ма?ызды шарты болып табылады.

Бірінші кезе?де шешім ?абылдау ??ралдарын іздеуді? негізгі ??ралы-саналы де?гейде орындалатын логикалы? операциялар (мысалы, талдау, синтез, индукция немесе шегеру ж?не т.б.), ал екінші кезе?де м?селені с?тті шешу ?шін т?йсігі.

О?у-зерттеу міндеттерін шешудегі со??ы кезе? оны? вербализациясы ж?не формализациясы болып табылады, ол ?ойыл?ан ма?сат пен ?абылдан?ан шешімді салыстырмалы талдау ар?ылы ж?зеге асырылады [28].

Осылайша, бізді? ойымызша, к?сіби ба?дарлан?ан о?у-зерттеу міндеттерін шешу ?шін инновация?а дайынды?ты? операциялы? компонентіні? элементтері келесі да?дылар болып табылады:

- м?селені т?жырымдау, я?ни проблемалы? жа?дай жа?дайында ?арама-?айшылы?ты та?дау;

- осы ?арама-?айшылы?ты шешуге м?мкіндік беретін гипотезаны т?жырымдау;

- гипотезаны? д?рысты?ын практикалы? немесе теориялы? жолмен д?лелдеуге м?мкіндік беретін м?мкін жолдарды (?дістерді, т?сілдерді) аны?тау;

- шешімді вербализациялау ж?не формализациялау ж?не т. б.

Сонымен ?атар, к?п жа?дайда инновациялы? ?ызметтегі к?сіби ба?ыттал?ан о?у-зерттеу м?селесін шешу педагогикалы? зерттеуді сипаттау ??ралы ретінде зерттеуді? ?діснамалы? "аппаратын" белгілі бір де?гейде ме?герген жа?дайда ?ана м?мкін болады.

Инновациялы? ?ызметке дайынды?ты? операциялы? компонентіні? мазм?нын талдау бізге о?у-зерттеу м?селесін шешудегі ?ызметті? а?паратты? негізіні? ма?ызды р?лін аны?тау?а м?мкіндік берді. Бізді? зерттеуіміз к?рсеткендей, ?ызметті? ?алыптас?ан™ а?паратты? негізіні? де?гейін арттыру К?сіби-ба?ыттал?ан о?у-зерттеу міндеттеріні? санын ?л?айту?а, оларды? к?рделілік де?гейін арттыру?а алып келеді, б?л ?з кезегінде Болаша? педагогтарды? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру де?гейіне о? ?сер етеді.

Инновациялы? ?ызметке дайынды?ты? операциялы? компонентіні? ?алыптасу де?гейіні? к?рсеткіші болаша? маманны? проективтік, конструктивті ж?не рефлексивті да?дыларында к?рінетін о?у-зерттеу міндеттері мен зерттеу процедураларын шешуге байланысты студенттерді? іс-?рекеттерін орындау сапасы деп санаймыз.

Осы ?рекеттерді орындау сапасы бойынша біз инновациялы? ?ызметке дайынды?ты? ??рыл?ан операциялы? компонентіні? ?ш де?гейін ажыратамыз: ?алыптастырылма?ан, на?ты ж?не жалпылан?ан ?рекеттер [17].

Бірінші жа?дайда студент зерттеуді ?з бетінше орындау?а ж?не о?у-зерттеу міндеттерін шешуге ?абілетсіз; екінші жа?дайда жеке зерттеу операцияларын дербес ?німді ?ызмет де?гейінде орындау?а ?абілетті; ?шінші жа?дайда студент зерттеу іс-?рекетін инновациялы? сипатта?ы кез келген бас?а ?ызметке ауыстыру?а ?абілетті.

Дайынды?ты? эмоционалды-еріктік компоненті, е? алдымен, проблема?а жо?ары назар аударуды, жетістікке деген сенімділікті ж?не инновацияда?ы о?у міндеттерін шешу ?шін білім ж?йесін игеру мен ?олдануда ?зін-?зі ?йымдастыруды? максималды де?гейімен ма?сат?а жетуге деген ?мтылысты ?амтиды. Болаша? м??алімдер ?шін б?л ?асиеттерді? дамуы біртіндеп ?амтамасыз етіледі: мерске с?йкес болаша? м??алімді зерттеуге ?осу ж?не батыру. Бастап?ыда б?л жекелеген о?у-зерттеу міндеттерін шешу, о?у-зерттеу жобаларын ??ру кезінде, содан кейін курсты? ж?не ?ылыми-зерттеу ж?мыстарын орындау кезінде «бастауыш сынып м??аліміні? инновациялы? ?ызметіндегі жобалау ж?не жоспарлау негіздері» арнайы курсын зерттеу барысында ж?зеге асырылады. Эмоционалды-еріктік дайынды? компонентіні? ?алыптасу де?гейіні? к?рсеткіштері эмоциялар мен ерікті к?ш-жігерді? инновациялы? ?ызметін тиімді орындау талаптарына с?йкес келеді. Б?л К?сіби ба?ыттал?ан о?у-зерттеу міндеттерін шешу процесінде инновация?а жо?ары дайынды?та, бастамашылды?та, ?з к?штерін ж?мылдыру ?абілетінде, жетістікке деген сенімділікте ж?не инновациялы? ?ызмет н?тижелері ?шін жауапкершілікті т?сінуде к?рінеді. Б?л к?ріністер ?алыптас?ан ж?не ?алыптаспа?ан де?гейде к?рінуі м?мкін.

А?паратты? компонент студентті? ?ажетті а?паратты жедел іздеуге, жинау?а, ??деуге, са?тау?а, алмасу?а; инновациялы? ?ызметтегі о?у-зерттеу міндеттерін шешу ?шін а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды (жа?анды? ж?не локальды? желілер ресурстарын) пайдалану?а дайынды?ын білдіреді.

Осы?ан байланысты болаша? бастауыш сынып м??алімі ?шін жа?а а?паратты? технологиялар инновациялы? ?ызметке дайынды?ты? а?паратты? компоненттерін ?алыптастыруда ерекше м?нге ие болады:

- болаша? педагогты? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыруды ?амтамасыз ететін о?ыту ??ралы;

- болаша? бастауыш сынып м??алімінде к?сіби ж?не зерттеу т?йсігін ?алыптастыру?а ы?пал ететін таным ??ралы;

- ?ылыми-техникалы? прогресті? жа?а жетістіктеріне бейімделуге ?абілетті т?л?аны дамыту ??ралы;

- болаша? бастауыш сынып м??аліміні? зерттеу ?ызметін жетілдіру ?шін жа?а м?мкіндіктер ашатын ж?не ой-?рісін ке?ейтетін зерттеу нысаны;

- болаша? бастауыш сынып м??аліміні? зерттеу ?ызметін о?тайландыруды ?амтамасыз ететін байланыс ??ралы.

Инновациялы? ?ызметке дайынды?ты? а?паратты? компонентіні? ?алыптасу де?гейіні? к?рсеткіші ?ажетті а?паратты жедел іздеу, ??деу, са?тау, алмасу; о?у-зерттеу міндеттерін шешу ?шін ?аламды? ж?не локальды? желілерді? а?паратты? ресурстарын пайдалану білімі, іскерліктері мен да?дылары болып табылады. Осы ?рекеттерді орындау сапасына с?йкес біз инновация?а дайынды?ты? а?паратты? компонентіні? ?алыптасуыны? ?ш де?гейін атап ?теміз: ?алыптаспа?ан, на?ты ж?не жалпылан?ан ?рекеттер. Бірінші де?гей а?паратпен ж?мыс істеу, зерттеу ?ызметінде а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды пайдалану ?ажетті білімдеріні?, біліктеріні?, да?дыларыны? болмауымен сипатталады; екінші де?гей а?паратпен ж?мыс істеуді? жеке білімдері мен да?дыларыны?, ?з бетінше ?німді ?ызмет де?гейінде зерттеу практикасында а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды пайдалануды? болуы; ?шіншісі-т?ра?ты білім, Да?дылар, а?паратпен ж?мыс істеу да?дылары, курсты? ж?не ?ылыми-зерттеу ж?мыстарын, сондай-а? о?у ж?мыстарыны? бас?а т?рлерін орындау кезінде а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды пайдалану.

Осылайша, болаша? маманны? инновация?а дайынды?ы бойынша біз жо?арыда атал?ан дайынды? компоненттеріні? ?алыптасуын т?сінеміз.

Сондай-а?, инновация?а дайынды? ??рылымында ?арастырыл?ан барлы? компоненттер ?зара байланысты ж?не ?зара т?уелді екендігі туралы кек алу керек.

Модельді ??руды? ж?йелік ма?саты ретінде біз болаша? м??алімні? инновациялы? ?ызметін ?арастырамыз, ол модельді? барлы? элементтеріні? о?ытуды? интегралды н?тижесіне ?ол жеткізуге ба?ытталуын аны?тайды, оны ба?алауды? негізгі критерийі болаша? маманны? инновациялы? ?ызметке дайынды?ыны? ?алыптасу де?гейі болып табылады.

Н.Ф. Талызинаны? [12] пікірінше, іс-?рекетті? абстрактілі сипаттамасымен шектелуге болмайды, оларды шешу ?дістеріне ба?ыттал?ан міндеттерді сипаттау ?ажет. «М?селені шешу дегеніміз-болжау т?рінде іс-?рекетті? а?ыл-ой немесе жазбаша негізін ??ру, содан кейін осы ?рекетті орындау» [29]. ?ызметті? ?р т?рі осы ?ызмет ар?ылы шешілетін міндеттерді ?амтиды.

Осылайша, бізді? зерттеуімізді? контекстінде біз инновациялы? ?ызметті о?ыту?а ба?ытталуы керек міндеттерді б?ліп к?рсетеміз:

Инновациялы? міндеттер:

- зерттеу ?ызметін ме?герумен байланысты міндеттер;

- о?у-т?рбие процесін ж?не зерттеу ?ызметін ?йымдастыруды? инновациялы? ?дістерін, нысандарын, технологияларын, ??ралдарын игерумен байланысты міндеттер;

К?сіби міндеттер:

- адам мінез-??л?ыны? д?ниетанымды?, адамгершілік-этикалы?, жалпы м?дени нормаларымен байланысты міндеттер;

- жалпы ?ылыми аспектімен шарттал?ан міндеттер;

- маманды?ты? ?зіндік ерекшеліктеріне байланысты міндеттер.

Белгіленген міндеттерге байланысты болаша? м??алімдер жо?ары педагогикалы? білім беру ж?йесіндегі инновация?а дайынды? н?тижесінде иеленуі керек да?дыларды? ?ш жалпы тобын б?луге болады:

- зерттеу ?ызметін ?йымдастырумен байланысты да?дылар;

- зерттеуде педагогикалы? ?ылым мен практиканы? жетістіктерін ж?зеге асырумен байланысты да?дылар;

- к?сіби салада?ы инновациялы? ?ызметті? ерекшеліктері туралы ал?ан білімдерін пайдалана білу.

Болаша? м??алімді жо?ары педагогикалы? білім беру ж?йесі жа?дайында инновациялы? ?ызметке даярлау студентте осы ?ызметті? ерекшеліктері, сондай-а? инновациялы? іс-?рекеттерді орындау т?сілдері (мысалы, инновацияларды (жа?а ?дістерді, ?дістемелерді, балама ба?дарламаларды ж?не т.б.) немесе т?жірибелік-эксперименттік ж?мысты ?йымдастырумен байланысты) туралы т?сініктерді ?алыптастыруды к?здейді. Осыны ескере отырып, маманны? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру процесін біз, атап айт?анда, о?у-зерттеу міндеттерін шешу ж?ніндегі ?ызметті? а?паратты? негізін ме?геруге ба?дарлаймыз (проблемаларды шешу; ?айшылы?тарды аны?тау; ?айшылы?тарды шешу м?мкіндіктерін талдау; м?селені шешу ?шін ма?ызды а?паратты іздеуді ?йымдастыру; а?паратты алдын-ала ??деу; шешім ?абылдау технологиясын ?зірлеу; ??ралдар мен ??ралдарды аны?тау алын?ан н?тижелерді талдау) ж?не танымны? ?азіргі заман?ы ??ралдары.

2.2 Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін к?сіби даярлау

Педагогикалы? инновация жеке т?л?аны? т?ра?ты сапалы? белгісі ретінде о?ушыны? жан- жа?ты дамуына жа?ымды ы?пал етеді, а?ыл-ойын, ерік-жігерін, ойлау, елестету ?абілетін, эмоциясын білдіретін интеллектуалды? іс-?рекетінде к?рініс береді. Сонымен ?атар педагогикалы? инновация жеке т?л?аны? танымды? м?мкіндіктерін ж?не ?о?амды? ба?ытын, болмыс?а деген к?з?арасын ?алыптастыратынын ескерсек, ?арастырылып отыр?ан проблеманы? к?кейкестілігі на?тылана т?седі. Б?гінгі та?да к?сіби педагогикалы? білімні? за?дылы?тарын ж?не к?сіби маманны? т?л?асын ?алыптастыруды сипаттайтын белгілі бір ?ылыми ?ор жина?талды. Дегенмен о?ушыларымен ж?мыс істейтін болаша? м??алімдерді? теориялы? ?зірлігі мен ?дістемелік шеберлігін жетілдіруде жа?а е?бектер ?лі де ?ажет.

Білім саясатыны? ?зекті м?селелері - к?сіптік даярлауды? сапасын жа?сарту, біліммен ?амтамасыз етуді? ?ылыми-?дістемелік ж?йесін т?бегейлі жа?арту, о?ытуды? формалары мен ?дістеріні? т?рлерін ?згерту, онда?ы алды??ы ?атарлы о?у-т?рбие т?жірибелері мен ?азіргі ?о?амны? с?раныстарыны? алша?ты?ын жою, білімдегі жа?ашылды?ты саралау, білімді жетілдіру ?дерісіндегі ?здіксіздікті ?амтамасыз етуде оны? ролін арттыру ж?не ?азіргі заман техникасы мен технологиясын жо?ары де?гейде ?олдана білу.

Сонымен ?атар б?гінгі та?да ауыл мектептерінде болып жат?ан инновациялы? процестер экономикалы?, ?леуметтік, экологиялы? ж?не ?зге де аса ма?ызды м?селелерді шешу ?ажеттілігіне ба?ытталып, ауыл о?ушыларын білім беріп т?рбиелеуде, оларды? ой-?рісін дамытуда ж?не м?дениетін ?алыптастыруда жа?а м?мкіндіктер беруде.

Білім беру ж?йесіне ?атысты болып жат?ан жа?алы?тарды? н?тижесінде ауыл мектебіде ма?ызды орын?а ие, осы?ан орай, білім сапасында?ы ?згерістер айту?а т?рарлы?.

«Ауыл», «мектеп» та?ырыбы ?р?ашан да тек ?о?ам ?айраткерлері мен а?артушыларды? іс- ?рекеттеріні? нысаны болып ?ана ?оймай, ?ылым саласында да к?кейкесті м?селе ретінде ?алымдарды? назарынан тыс ?ал?ан емес.

Ауыл мектебіні? ??рылуы мен дамуы, тыныс-тіршілігін ж?не оны? ?орша?ан ортамен, ?о?аммен байланысын Ы.Алтынсарин, Ф.Е.Брадке, А.Г. Заболоцкий, И.Г.Песталоцци, С.А.Рачинский, В.Н.Татищев, Л.Н. Толстой, К.Д.Ушинский, та?ы бас?а ?алымдарды? е?бектерінде ?арастырылады.

Аталмыш проблеманы? ?ылыми т?р?ыдан дамып, ?алыптасуына ?аза?станды? ?алымдарды? да ?ос?ан ?лесі ерекше. Атап айтса?, Ш.М.?беуова, Г.Е.Н?рм?ханова, Е.А.?тебаева ?з е?бектерін ауыл мектебінде о?ушыларды? агроэкологиялы? м?дениетін, шы?армашылы? дербестігін ?алыптастыру?а, адамгершілік, экономикалы? т?рбие беруге арна?ан [30].

Б?гінгі к?ні ауыл мектебіні? м??алімдерін даярлау м?селесі де ресейлік (Е.В.Бондаревская, Л.В.Левчук, Н.С.Жбанкова, З.Г.Найденова, Н.Д.Неустроев, Т.Г.Савинов т.б.), отанды? (Ш.К. Беркімбаева, Е.А.Битабаров, Т.Б.Машенбаев, Б.А. Н?рма?анбетова, Р.М.Шерайзина т.б.) бір?атар ?алымдарды? е?бектерінде ?арастырылып, шешімін тауып келеді.

На?ты айт?анда, ауыл мектеп м??алімін даярлауда?ы жалпы ерекшеліктері (П.А.Жильцов, А.Е.Кондратенков, А.Н.Чалов ж?не т.б.), т?рбие ?ызметін ж?зеге асыру (Л.С.Дровалева, О.А.Краснова, В.Г.Максимов, П.П.Пивненко т.б.), ауыл мектептегі педагогикалы? процесті ?йымдастыру (И.И. Августевич, А.Ф.Иванов, В.Г.Разумовский ж?не т.б.), ша?ын комплектілі мектебіні? м?селелері (Г.У. Оразамбетова, Г.З. ?діл?азинов) ?арастырыл?ан.

Жоо-да о?ып ж?рген студенттерді? 80 пайызы ауыл балалары, олар университетті ая?та?аннан кейін ?з ауылдарына, ?з мектептеріне барады, сонды?тан олар?а ауыл жа?дайында педагогикалы? инновацияны пайдалана білуге ?йрету - бізді? міндетіміз.

Болаша? м??алімдерді? ?дістемелік, теориялы?, к?сіби даярлы?ыны? сапасын арттыруда арнайы курстарды? ма?ызы зор. ?сіресе ?о?амда?ы ?згерістер білім беру саласына да айтарлы?тай ?згеріс ?келіп отыр?ан заманда к?нделікті болып жат?ан жа?алы?тан хабардар болу, педагогика саласында?ы, оны? ішінде ?р м??алімні? ?зі о?ытып ж?рген п?ні т??ірегіндегі жа?а ?діс-т?сілдерді, инновациялы? іс-?рекетті ба?ылап отыру м??алімге ?те ?ажет. Сонды?тан болаша? бастауыш сынып м??алімдерін даярлауда «Ауыл мектептеріні? бастауыш сыныптарында педагогикалы? инновацияны пайдалану» атты арнайы курсын енгізуді? ?ажеттілігі т?мендегідей болды:

- педагогиканы? жо?ары о?у орындарында о?ытылып ж?рген негізгі курсы педагогикалы? ?ызметті? д?ст?рлі т?жірибелеріне с?йенеді. Ал, ?азіргі мектептер педагогикалы? жа?алы?тарды ?з т?жірибелеріне енгізуге бет б?руда. Сонды?тан болаша? бастауыш сынып м??алімдерге университет ?абыр?асында инновациялы? іс-?рекетке ба?ыттау ?те пайдалы болма?;

- педагогикалы? инновацияны, педагогикалы? технологияларды о?ып-?йрену болаша? бастауыш сынып м??алімдерді? шы?армашылы? ойлауын дамытуды? е? тиімді факторы;

- ?сынылып отыр?ан арнайы курс студенттерді? болаша?та ?зіні? к?сіби білімін, шеберлігін жетілдіріп, ?немі ізденіс ?стінде ж?руге жол ашады, да?дыландырады;

- инновациялы? іс-?рекетпен танысу, студенттерді? болаша?та ?з ба?ыт-ба?дарын аны?тап, ?зіндік пікір ?алыптастыру?а, ?зіні? іс-т?жірибесін жина?тауына, ?зіндік инновациялы? іс-?рекетті? ?алыптасуына к?мектеседі;

- арнайы курс, сонымен ?атар жа?алы??а деген біржа?ты к?з?арасты жояды, я?ни барлы? м??алімні? ?з п?ніні? ерекшелігін ескеріп, со?ан байланысты педагогикалы? инновацияны пайдалана білуге, инновациялы? іс-?рекетке ба?ыттауды ?йретеді;

- педагогикалы? инновацияны пайдалану ар?ылы студенттерді? ?стазды? маманды??а деген ?ызы?ушылы?ы, с?йіспеншілігі артады [14].

?сынылып отыр?ан арнайы курс белгілі бір жа?алы?ты, технологияларды та?ып, ?йретуді ?зіне ма?сат етпейді, ол тек студенттерге жа?алы??а ?мтылуды?, жа?алы?ты іздеуді? жолдарын к?рсетіп, ба?ыт-ба?дар сілтейді, оларды? ?з бетінше іздеуіне, жан-жа?ына ойлы к?з?араспен ?арай білуге ?йретеді, педагогика саласында?ы негізгі т?жырымдар, ережелер, идеялар мен о?ытуды? жа?а принциптері мен за?дылы?тарымен таныстырады.

Аталмыш «Ауыл мектептеріні? бастауыш сыныптарында педагогикалы? инновацияны пайдалану» арнайы курс (студенттер ?шін) о?у процесіне енгізілді. О?у ба?дарламасыны? мазм?нына жасал?ан ?осымшалар о?ып-?йреніліп, осы п?ндер бойынша ауыл мектептерінде педагогикалы? инновацияны пайдалану ж?нінде білім берілгеннен кейін алын?ан ба?ылау н?тижесінде студенттерді? басым к?пшілігі бастауыш ауыл мектебіне дербес п?ндер ?дістемесінен мазм?нын жа?ашылды? т?р?ысынан ме?гергендіктерін бай?атты. Алайда студенттерді? жартысынан к?біні? педагогикалы? инновация туралы хабары бол?анымен, оларды на?ты ауыл мектептерінде пайдалану ?дістемесінен білімдеріні? саязды?ы а??арылды. Оларды? теориялы? даярлы?тары жеткілікті де?гейде болма?анды?тан, біз «Ауыл мектептеріні? бастауыш сыныптарында педагогикалы? инновацияны пайдалану» атты арнайы курс ба?дарламасын жасады?.

Арнайы курсты? негізін білім беру саласында?ы, жа?ашылды??а шы?армашылы?пен ?арау, жеке т?л?аны ?алыптастыру процесіне іс-?рекет т?р?ысынан келу, бастауыш мектепті? о?у-т?рбие жандандыру идеялары ??райды.

Б?л курсты жалпы к?сіптік ж?не арнайы п?ндерден кейін о?ыту к?зделеді. Себебі ол, біріншіден, болаша? бастауыш сынып м??алімдерін педагогикалы? инновацияны пайдалану?а даярлау?а ба?ыттал?ан жо?ары о?у орнында?ы о?у-т?рбие процесі ??рылымында негізгі п?н болып табылады, екіншіден, к?сіптік ж?не арнайы п?ндерді? ?зіндік жал?асы болады, студенттер арнайы курсты о?ып- ?йрену барысында ал?ан білімдеріне с?йенеді, ?шіншіден, арнайы курс студенттерді? педагогикалы? практикасында жал?асын табуы керек.

Елімізде болып жат?ан т?рлі ба?ытта?ы ?згерістер білім беру ?ызметіне жа?аша ?арауды, ?ол жеткен табыстарды сын к?збен ба?алай отырып саралауды, жастарды? шы?армашылы? ?леуетін дамытуды, м??алім ic-?рекетін жа?аша т?р?ыда ?йымдастыруды талап етеді.

Осы?ан орай, болаша? бастауыш сынып м??алімдерін ауыл мектептерінде жа?а жа?дайда ж?мыс ат?ару?а, педагогикалы? инновацияны пайдалану?а даярлау - заманны? е? ма?ызды талаптарыны? бірі.

Бізді? ойымызша, болаша? бастауыш сынып м??алімдерін ауыл мектептерінде педагогикалы? инновацияны пайдалануды даярлауда арнайы курсты? орны ерекше.

Арнайы курсты? ма?саты - болаша? бастауыш сынып м??алімдерін ауыл мектептерінде педагогикалы? инновацияны пайдалану ж?нінде теориялы? біліммен ?аруландыру ж?не сол ал?ан білімдерін мектептердегі о?ыту процесінде н?тижелі пайдалана білу біліктерін ?алыптастыруды ?амтамасыз ету.

Б?л ма?сат?а жету т?мендегі міндеттерді шешумен байланысты:

1. «Инновация», «педагогикалы? инновация» ??ымдарына т?сініктеме беру.

2. Ауыл мектебіні? ерекшеліктерін, педагогикалы? инновацияны ме?геру жолдарын тере?ірек ?йрету.

3. Болаша? маманны? педагогикалы? инновацияны пайдалану?а даярлы?ын, педагогикалы? ?абілеттілігін, танымды? ?ызы?ушылы?ын ?здігінен білім алу дербестігін ?амтамасыз ету ар?ылы ?алыптастыру.

4. Жалпы ?ылымилы? ж?не к?сіптік дайынды?ында білім беруді? экономикалы?, а?паратты? ж?не технологиялы? жа?тарын тере? ме?геруін ?алыптастыру.

Ба?дарламада арнайы курсты? негізгі саба? т?рлерін ?ткізуді? та?ырыпты? жоспары беріледі: лекциялар 16 са?ат, семинарлар 14 са?ат, С?Ж 14 са?ат (кестені ?ара) (Кесте 2.1).

Семинар саба?тарында ба?дарламада?ы кейбір та?ырыптарды? мазм?нына енетін негізгі м?селелер тал?ыланады, пікірталастар ?ткізіледі, студенттерді? баяндамалары мен ?ылыми хабарлары ты?далады, бастауыш сынып м??алімні? педагогикалы? инновацияны д?рыс пайдалануды даярлау?а байланысты д??гелек ?стел, іскерлік ойындар ?йымдастырылады.

Кесте 2.1 - «Ауыл мектептеріні? бастауыш сыныптарында педагогикалы? инновацияны пайдалану» атты арнайы курстын жоспары

Арнайы курс мазм?нына м??алімні? іс-?рекеті, инновациялы? іс-?рекеті, «инновация», «инновациялы? іс-?рекет» ??ымдары ж?не оны ме?геруді? теориясы, педагогикалы? инновацияны пайдалану?а даярлы?ыны? диагностикалы? ?дістері, инновациялы? іс-?рекетке даярлауда аудиториядан тыс ж?мыстарды? тиімді жолдары баспас?зде жарияланып, к?пшілік ?олдауына ие бол?ан жа?а технологияларды, педагогикалы? жа?алы?тарды ме?геру ?дістемесі, жа?ашыл педагог идеялары мен т?жірибелері алынды.

?р тарау ?з ерекшелігіне ?арай лекция, семинар, практикалы? саба?, студенттерді? ?зіндік ж?мыстары, іскерлік ойындар, пікірталас, бейнетаспада?ы жазбаларды к?ріп пікірлесу, жа?ашыл м??алімдерді? саба?тарына ?атысу, Интернетпен ж?мыс жасау, компьютерлік о?ыту ж?мыстары ?арастырылады.

Арнайы курс ая?тал?аннан кейін, сауалнама ж?ргізіліп, студенттер ?р т?рлі н?с?ада есеп берді. Мысалы: реферат жазып ?ор?ау, ?р т?рлі жа?алы?тарды ж?зеге асырып ж?рген м??алім туралы буклет дайындау немесе бастауыш сынып м??аліміні? ауыл мектебінде педагогикалы? инновацияны пайдалануды? диагностикалы? картасын жасау т.б.

Арнайы курс ба?дарламасы даярлы? сапасына н?тижелі ы?пал ететіндігін бай?ауда студенттер арасында алдынала даярлан?ан с?ра?тар бойынша сауалнама ж?ргізілді.

С?рал?ан студенттерді? 93 %-ы атал?ан курсты? міндетті т?рде о?ытылуын ??птады, ал 3 %-ы ??пта?анымен, тапсырмаларды міндетті т?рде орындауды? ?ажеттілігін жо??а шы?арды, ал 4 %-ы даярлы?ты арнайы курссыз да жетілдіруге болады деп т?сінді.

Арнайы курсты сына?тан ?ткізу барасында болаша? м??алімдерімен мынадай ж?мыс т?рлері мен ?дістері ?олданылды. Жеке ж?не топтармен ж?мыс т?рлері, студенттерді? ?з бетімен іс- ?рекеттерін ?йымдастыру, педагогикалы?-психологиялы? ?дебиеттермен, электронды о?у ??ралдарымен ж?мыс, Интернет желісімен ж?мыс, вебинар ?йымдастыру, Web-сайт желісін ??ру, шы?армашылы? тапсырмалар орындау, педагогикалы? міндеттер мен ?р т?рлі жа?дайларды шешу, студенттермен реферат та?ырыптары мен ?ылыми хабарламалар дайындау, мектептегі ?ткізілетін саба?тар?а ж?не іс-шаралар?а жоспар жасау, м??алімдерді? озы? іс-т?жірибелерімен танысу.

Сонымен, студенттерді? берген жауаптары арнайы курс ба?дарламасыны? тиімділігін д?лелдеді.

Болаша? бастауыш сынып м??аліміні? педагогикалы? инновацияны пайдалануы мынадай ретпен ж?зеге асырылады:

- білім берудегі жа?ашылды?пен танысып, талдау;

- оны ?з іс-?рекетінде ?олдану туралы шешім ?абылдау;

- жа?ашылды?ты ?з т?жірибесінде ?олдану ма?саттарын белгілеу;

- эксперименттік ж?мыс кезе?дерін жоспарлау;

- болаша?та кездесетін ?иыншылы?тарды алдын ала болжау;

- жа?ашылды?ты педагогикалы? процеске енгізу;

- инновациялы? іс-?рекетті? н?тижелерін ?орытындылап, ба?алау ж?не талдау.

Студенттерді? берген жауаптарына жасал?ан талдау біз ?сынып отыр?ан арнайы курсты? тиімділігін к?рсетті. Дегенмен, болаша? м??алімдерді? даярлы?ы толы?ымен шешімін тапты деуге болмайды. Сонды?тан студенттерді? осы ал?ан білімдерін практикада, ?ылыми-?дістемелік ?рекеттерде біліктілікпен пайдалана білу ж?не ?здігінен білімін жетілдіру да?дысын ?алыптастыру ма?сатында о?удан тыс іс-?рекет т?рлері ж?зеге асырылады. Б?л айтыл?андарды? н?тижелі ж?зеге асуы м??алімні? осы салада?ы даярлы? де?гейіне байланысты.

Сонымен, алын?ан н?тиже «Ауыл мектептеріні? бастауыш сыныптарында педагогикалы? инновацияны пайдалану» атты арнайы курсыны? болаша? бастауыш сынып м??алімдерін даярлауда ма?ызы зор екендігін к?рсетті.

3.ЭКСПЕРИМЕНТТІК Б?ЛІМ

3.1 Болаша? бастауыш сынып м??алімін инновациялы? ?ызметке даярлау моделі

Инновация ??ымы инновация ??ымымен ты?ыз байланысты. Инновациялы? ?ызмет-на?ты жа?дайларда техникалы?, ?леуметтік, экономикалы?, педагогикалы? ж?не бас?а ж?йелерді? тиімділігін арттыру?а ба?ыттал?ан ма?сатты инновациялы? процесті ж?зеге асыру бойынша кешенді ?ызмет. Жалпы ал?анда, инновациялы? ж?йе келесі т?рде ?сынылуы м?мкін [31]: Инновация ??ымы инновация ??ымымен ты?ыз байланысты. Инновациялы? ?ызмет-на?ты жа?дайларда техникалы?, ?леуметтік, экономикалы?, педагогикалы? ж?не бас?а ж?йелерді? тиімділігін арттыру?а ба?ыттал?ан ма?сатты инновациялы? процесті ж?зеге асыру бойынша кешенді ?ызмет. Жалпы ал?анда, инновациялы? ж?йе келесі т?рде ?сынылуы м?мкін: сурет. 3.1-жалпылан?ан инновациялы? ж?йе ж?не оны? сипаттамалары.

Сурет 3.1 - Инновациялы? ж?йені? схемасы

Инновацияны ж?йе ретінде ?арастыру оны? т?тасты?ыны?, белгілі бір ??рылымыны?, элементтері мен байланыстарыны? болуы, сондай-а? инновацияны? ?мірлік циклімен байланысты уа?ытты? на?ты с?тіндегі жай-к?йі сия?ты ?асиеттері туралы айту?а м?мкіндік береді.

Педагогикалы? ?ылымда мамандарды даярлауда модельдеуді ?олдануды? ?ш аспектісі бар [32]. Біріншіден, модельдеу болаша? мамандар университетте о?у н?тижесінде игеруі керек мазм?н, олар игеруі керек таным ?дісі ретінде ?ызмет етеді. Екіншіден, модельдеу-б?л о?у ?рекеті мен ??ралы, онсыз болаша? маманны? толы? дайынды?ы м?мкін емес. ?шіншіден, символды? ??ралдар негізінде жасал?ан модельдер бізге а?ыл-ой (дерексіз) бейнелерді жасау н?тижесінде алын?ан мамандарды даярлауды? б?кіл педагогикалы? ж?йесін ай?ын к?рсетеді.

Екінші жа?ынан, болаша? м??алімдерді даярлау моделін ??ру м?мкіндік береді:

а) на?ты маманды?та?ы болаша? м??алімдерді даярлау ж?йесіне кіретін барлы? ??ымдарды Санаттар де?гейінде ж?йелеу;

б) бай?алатын педагогикалы? ??былыстарды жалпылау, оларды? ??рылымы мен ??рылымды? ?зара байланыс ж?не ?зара ?сер;

в) абстракция де?гейінде ойлау экспериментін ж?ргізу, сол ар?ылы ай?ындаушы педагогикалы? эксперимент ж?ргізуде кемшіліктер мен ?ателіктерді? алдын алу;

г) жалпы ж?не ерекше, т?пн?с?а ж?не ескірген, жетілген ж?не ?лі де даму сатысында т?р?ан жа?а модельді бас?а модельдермен салыстыру;

д) мамандарды даярлауда саба?тасты?ты, д?ст?рлілікті ж?не та?ы бас?аларды орнату.

Болаша? м??алімдерді даярлау моделіні? ??рылымын біз ?азіргі мектеп м??аліміне ?ойылатын талаптар?а с?йене отырып жасады?: ма?саты, міндеттері, мазм?ны, принциптері, ?йымдастырушылы? формалары, ?дістері, ??ралдары, н?тижесі, дайынды? шарттары. Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлау ж?йесіні? ??рылымы мен мазм?нын модельдей отырып, біз педагогикалы? зерттеудегі оны? функцияларын аны?тайтын модельдеуді? негізгі принциптерін ескердік, ?йткені осы принциптерді ?стан?ан кезде модельдеу ?ылыми зерттеу ?дісі ретінде педагогикалы? зерттеуде эмпирикалы? ж?не теориялы? біріктіруге м?мкіндік береді, я?ни. педагогикалы? объектіні зерттеу барысында тікелей ба?ылауды біріктіру, фактілер, логикалы? ??рылымдар мен ?ылыми абстракцияларды ??румен т?жірибе жасау.

Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін ЖОО-ны? инновациялы?-білім беру ортасы жа?дайында инновациялы? ?ызметке даярлау моделін ?олдануды? практикалы? негіздемесі ретінде ай?ындаушы эксперимент 2019-2022 жылдар аралы?ында Орталы? Азия Инновациялы? Университеті базасында ?ш кезе?де ж?ргізілді. Экспериментке "Бастауышта о?ыту педагогикасы мен ?дістемесі"маманды?ы бойынша о?итын т?ртінші курс студенттері ?атысты. Экспериментке жалпы саны 71 адамнан т?ратын 4 топ ?атысты.

...