Развитие знаний будущих учителей начальных классов по инновационным технологиям

Зерттеу экспериментін ?йымдастыруды? негізгі шарттары ретінде аны?талды:

- ЖОО-ны? инновациялы?-білім беру ортасы жа?дайында даярлы?ты? ?зірленген кезе?дері негізінде Болаша? бастауыш сынып педагогтерін инновациялы? ?ызметке даярлау процесін ?йымдастыру;

- болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? ?ызметіні? б?лінген ??рылымы мен мазм?нына с?йкес дайынды? мазм?нын та?дау;

- ?зірленген авторлы? ба?дарламаны ж?не курсты? ?дістемелік ?амтамасыз ету кешенін пайдалану

"Болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? ?ызметі".

Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін даярлауды? ?зірленген моделіні? ж?не университетті? Инновациялы?-білім беру ортасыны? тиімділігіне эксперименттік тексеруді ?йымдастыру кезінде болаша? бастауыш сынып м??аліміндегі студенттен инновациялы? ?ызметке инновациялы? ?ызметке ?алыптасу процесін ба?ылау ма?ызды болды, ол ?шін мыналарды аны?тау ?ажет болды:

- ?сыныл?ан кезе?дер бойынша іске асырыл?ан бастауыш сыныптарды? болаша? педагогтеріні? инновациялы? ?ызметіні? б?лінген ??рылымды? компоненттері негізінде инновациялы? ?ызметті? дайынды?ын ?алыптастыру процесіні? тиімділігі;

- студенттерді? к?сіби-педагогикалы?, ?ндірістік-технологиялы? компоненттер бойынша инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыру?а инновациялы?-білім беру ортасыны? ?сері.

Аны?тау эксперименті кезе?інде сауалнама ар?ылы ?ойыл?ан міндеттерді? д?рысты?ы, атап айт?анда, ?азіргі университетті? Инновациялы? білім беру ортасы жа?дайында к?сіптік білім беру м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлауды? орындылы?ы аны?талды.

Белгіленген эксперимент болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? ?ызметке деген к?з?арасын ж?не о?ан дайынды? де?гейін аны?тау?а ба?ыттал?ан. Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлау ж?йесін ?зірлеу барысында біз келесі ?ылыми ?дістерді ?олданды?: эпистемологиялы?, сараптамалы? ж?не педагогикалы? мониторинг ?дісі [33].

Эпистемологиялы? ?дісті ?олдана отырып, біз экспериментті? ма?сатын аны?тады?: 2, 3 ж?не 4 курс студенттері мен ?ала мектептерінде ж?мыс істейтін бастауыш сынып м??алімдеріні? инновация?а дайынды? де?гейін аны?тау.

Экспериментті? міндеттері: болаша? м??алімдерді? инновациялы? ?ызметке теориялы?, практикалы?, ?дістемелік, технологиялы? дайынды? де?гейін аны?тау.

Эксперимент гипотезасы: ?ажетті ж?не жеткілікті білімні? болмауына байланысты 2, 3, 4 курс студенттері мен ?ала мектептері м??алімдеріні? инновация?а дайынды? де?гейі жеткіліксіз.

Сауалнама болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? іс-?рекетті? ма?ызды сипаттамалары мен ерекшеліктерін т?сіну де?гейін, сондай-а? инновациялы? к?сіби-педагогикалы? ?ызметке деген ?ызы?ушылы? пен у?жді аны?тады, б?л:

- ?ала мектептерінде ж?мыс істейтін бастауыш сынып м??алімдері, сондай-а? т?менгі курс студенттері мектептегі м??алімні? инновациялы? ?ызметіні? педагогикалы? теориясын ме?гермеген;

- білім беруді дамыту механизмін білмейді;

- м??алімні? инновациялы? ?ызметіні? ??рылымы туралы на?ты т?сінігі жо?;

- педагогикалы? инновацияларды? ерекшеліктері мен ерекшеліктерін, оларды? заманауи жіктелуін білмейді;

-к?птеген студенттер инновациялы? ?ызметті? ?ылыми-теориялы? негіздері туралы білімдерін тере?дету ?ажеттілігін сезінуде.

Аны?тау экспериментіні? н?тижелері студенттерді? е? к?п саны (47 %)екенін к?рсетті олар инновациямен тек ?ылыми-техникалы? прогресті ж?зеге асыру нысанын аны?тайды, я?ни олар инновацияны ?рт?рлі техникалы? инновациялар ретінде ?абылдайды. Болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? ?ызметінде студенттерді? аз саны ?леуметтік дамуды? ж?не адамны? ?леуметтік-білім беру ?ажеттіліктерін ?ана?аттандыруды? ?дісін к?реді-с?йкесінше 25% ж?не 23%. Сонымен ?атар, инновациялы? ?ызмет адамны? ?леуметтік ж?не білім беру ?ажеттіліктерін ?ана?аттандыру т?сілі ретінде инновациялы? білім беруді ?амтамасыз етеді ж?не кез-келген м??алімні? инновациялы? ?ызметін тікелей ??райды. Студенттерді? аз ?ана б?лігі инновация?а бас?арушылы? ?сер ету ?ажеттілігін т?сінеді (18 %) ж?не инновациялы? к?сіби-педагогикалы? ?ызметте ?ндірістік, ?леуметтік-экономикалы?, ?йымдастырушылы?-бас?арушылы?, педагогикалы? процестерді? тиімділігін арттыру ?дісін к?реді.

Эксперименттік топ студенттеріні? инновациялы? к?сіби-педагогикалы? ?ызметті? м?нін м?ндай т?сінуі оларды? ?ндіріс, экономика, бас?ару саласында?ы инновациялы? процестерді? мазм?ны мен н?тижелерін Болаша? педагогтарды? инновациялы? озы? мазм?нына "к?шіру" логикасын ?алыптастырма?анын к?рсетеді. К?сіби дайынды?ты? инновациялы? процесін ж?зеге асыру ?шін м??алім ?зіні? к?сіби саласында?ы инновациялы? процестерді? дамуын аны?тап, ?ада?алап отыруы керек, олар туралы а?паратты ж?йелеуі керек, осы а?паратты к?сіби дайынды?ты? алды??ы мазм?нына ?ылыми-?дістемелік ??деуді ж?зеге асыруы керек, дайынды?ты? инновациялы? ма?саттарын т?жырымдауы керек. т?сілдер мен принциптерді та?дау, ме?геру ?шін педагогикалы? техниканы немесе технологияны та?дау немесе дамыту ?зірленген мазм?нмен инновациялы? дайынды?ты ж?зеге асыруды? ??ралдары мен нысандарын жоспарлау. Экспериментті? н?тижелері бастауыш сынып м??алімдеріні? болаша? к?сіби-педагогикалы? ?ызметінде Инновациялы? педагогикалы? т?сілдерді, принциптерді, ?дістемелерді, технологияларды, ??ралдарды, нысандарды ?олдану?а болатынды?ын ж?не ?ажет екенін т?сінетіндігін, біра? уа?тылы жа?арту ?шін инновациялы? ?ндірістік, бас?арушылы?, экономикалы?, ?леуметтік технологияларды ма?сатты, ж?йелі зерттеу ж?не та?дау ?ажеттілігін т?сінбейтіндігін к?рсетеді о?ыту мазм?ны ж?не к?сіби дайынды? сапасын арттыру. Б?л бастауыш сынып педагогы ?атыса алатын инновациялы? ?ызметті? ба?ыттарын ж?не оны ж?зеге асыру нысандарын білмеуіне байланысты.

Б?дан бас?а, ай?ындаушы эксперимент ж?ргізу кезінде к?сіптік о?ыту педагогіні? к?сіптік-педагогикалы?, ?ндірістік, бас?арушылы? ?ызметі ар?ылы студенттерді? инновациялы? к?сіптік-педагогикалы? ?ызметті? ?рт?рлі нысандарына ж?не жетілдіру м?мкіндіктеріне ?ызы?ушылы?ы аны?талды.

Осылайша, экспериментті? н?тижелері студенттерді? ?азіргі жа?дайда к?сіптік білім беру м??алімдеріні? инновациялы? ?ызметіні? м?ні мен р?лін т?сінетіндігін, осы ?ызмет т?ріні? м?мкіндіктеріне ?ызы?ушылы? танытатынды?ын, оны? ?андай ?асиеттерге ие болуы керектігін, біра? сонымен бірге бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? іс-?рекетіні? барлы? аспектілері мен формаларын жеткілікті толы? т?сінбейтіндігін к?рсетеді. оны тек бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? іс-?рекетіні? к?рінісімен аны?тайды. ?ылыми-техникалы? ?зірлемелерді? н?тижелері. Б?л болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке арнайы даярлау ?ажеттілігін к?рсетеді.

Сонымен ?атар, сараптамалы? ?діспен зерттеу н?тижесінде инновациялы? к?сіби-педагогикалы? іс-?рекетті? ?асиеттерін ба?алау ж?ргізілді, онда сауалнама н?тижелері бойынша студенттер инновациялы? к?сіби-педагогикалы? іс-?рекетті? ?ажеттілігі, бас?арылуы, тиімділігі, динамикасы, ба?ыты, инновациялы? к?сіби-педагогикалы? іс-?рекетті? к?рделілігі сия?ты ?асиеттерін ба?алады. Ба?алауды? орташа н?тижелері 1-кестеде келтірілген.

Кесте 3.1- Болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? инновациялы? ?ызметіні? ?асиеттерін ба?алау

К?рсеткіштер	Сипаттамасы	Орта балл бойынша ба?алау
Ма?саттылы?	инновациялы? ?ызмет н?тижесіні? болжамдылы?ы ж?не о?ан ?ол жеткізу шарттары	3,6
?ажеттілігі	инновациялы? ба?дарламаларды? таралуыны? жо?ары д?режесі	4,2
Тиімділік	к?сіби дайынды? сапасын арттыру	4,7
Динамизм	сырт?ы ж?не сырт?ы жа?дайлар?а жылдам ?рекет ету м?мкіндігі ішкі ?згерістер	3,7
Бас?арылуы	инновацияны? ?мірлік цикліне ?сер етуді ?амтамасыз ету	3,5
Кешенділік	инновацияны? жан-жа?ты сипаты	4,4

Сарапшылар инновацияны? тиімділік (4,7), к?рделілік (4,4), с?раныс (4,2), с?л т?мен - ма?саттылы? (3,7), динамизм (3,6), бас?ару (3,5) сия?ты ?асиеттерін ма?ызды ж?не жо?ары ба?алайтыны белгілі болды.

Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновация?а дайындауды? ?сыныл?ан моделі барлы? м?мкін педагогикалы? жа?дайлар туралы жалпы т?сініктерді аны?тау?а ж?не болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновация?а дайындау процесіні? технологиясын аны?тау?а м?мкіндік берді (суретті ?ара?ыз. 2).

Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлауды? бас?арылатын процесін ??ру ?шін біз ж?мыс істеу алгоритміні? жалпылан?ан схемасын жасады? ЖОО-да?ы инновациялы? ?дерісті таныстыру. Ол ЖОО-да студенттерді о?ытуды? бірнеше кезе?дерін ?амтиды: педагогикалы? цикл п?ндерін ме?геруді? ма?саттары мен міндеттері туралы студенттерді? т?сініктерін ?алыптастыру; педагогикалы? п?ндер курстары мазм?ныны? та?дап алын?ан реттілігін ??ыну; студенттерді? ?здігінен білім алу ж?не ?зін-?зі дамыту ?дістері мен т?сілдерін ме?геру; п?наралы? байланыстарды орнату; болаша? м??алімдерді? білімі мен іскерлігін ба?ылау ж?не т?зету.

Болаша? м??алімді кіші мектеп о?ушыларыны? о?у жетістіктерін ба?алау?а дайындау моделіні? ма?сатты блогы болаша? м??алімді жеке т?л?а?а ба?ыттал?ан білім беру жа?дайында о?ушыларды? о?у жетістіктерін ба?алау?а дайындау сапасын арттыруды ?амтиды [33].

Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлау ж?йесінде модельді ж?зеге асыруды? мазм?ны мен ?дістемесі жетекші отанды? ?алым-педагогтар В.И. Андреев, С. И. Архангельский, Ю. К. Бабанский, И. Я. Лернер ж?не т. б. ?зірлеген дидактиканы? жалпы принциптерімен тікелей байланысты [34].

Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлау ж?ніндегі ж?мысты жоспарлау ОАИУ-де дамуды? осы кезе?інде ?шінші буын жо?ары біліміні? Мемлекеттік білім беру стандарты мен о?у жоспарлары негізінде ж?зеге асырылады.

Зерттеу барысында студенттерді инновациялы? ?ызметке дайындау?а та?ы ?андай жо?ары о?у орындары п?ндері ?алыптастырушы ?сер ететінін аны?тау ?шін семестрлер бойынша университетті? о?у жоспарына талдау ж?ргізілді.

Студенттерді? инновациялы? ?ызметке дайынды?ына ?сер ететін п?ндер санын аны?тау бізге эксперименттік ба?дарламаны ??ру кезінде ескеруге ж?не зерттелетін материалды? ?айталануын болдырмау?а м?мкіндік берді.

Жо?арыда айтыл?андарды? барлы?ы бізге болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлауды? эксперименттік моделін ??руда дидактикалы?, ?дістемелік ж?не технологиялы? материалдарды на?тылау, ?ата? та?дау ?ажеттілігін талап етті [10].

Осы компоненттерді ?олдану болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлау процесін технологиялау?а м?мкіндік берді. Біз ?зірлеген технологияны барлы? педагогикалы? университеттерде о? н?тижелерді, инновациялы? процестерді? даму перспективаларын, бастауыш сынып м??аліміні? к?сіби ?алыптасуы ?шін ?ажетті ж?не жеткілікті білім мен да?дыларды ескере отырып ж?не болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? ?ызметке даярлау моделін ?олдана отырып, сондай-а? ?осымша арнайы курстарды дамыта отырып ?олдану?а болады.

Кесте 3.2 - Студентті? инновациялы? ?ызметке дайынды?ын ?алыптастыратын семестр бойынша о?у жоспары

П?нні? атауы	1 курс	2 курс	3 курс	4 курс	5 курс
	1 сем.	2 сем.	3 сем.	4 сем.	5сем.	6 сем.	7 сем.	8 сем.	9 сем.	10 сем.
Педагогика	72	36	62	68	-	-	-	-	-	-
?аза? тілін о?ыту ?дістемесі			18	16	36	32	18	12
Математиканы о?ыту ?дістемесі	-	-	-	16	36	34	20	12	-	-
О?ыту ?дістемесі жаратылыстану	-	-	-	34	36	-	40	-	-	-
Музыкалы? т?рбие теориясы мен ?дістемесі	-	-	66	-	-	-	-	-	-	-
Балалар сауы?тыру лагеріндегі ж?мыс	-	-	-	-	-	16	-	-	-	-
Т?зету педагогикасы	-	-	-	-	-	-	18	32	-	-
Философия білім тарихы	-	-	-	-	-	-	54	24	-	-
Е?бек ?дістемесі	-	-	-	-	-	-	36	24	-	-
Бейнелеу ?нері ?дістемесі	-	-	-	-	-	-	34	12	-	-
Бас?ару негіздері педагогикалы? ж?йелерімен	-	-	-	-	-	-	-	-	-	40
Практикуммен е?бекті о?ыту ?дістемесі	-	-	-	-	-	-	-	-	10	-
Стандартты емес міндеттерді шешу	-	-	-	-	-	-	-	-	-	24

3.2 Зерттеу м?селесі бойынша ж?ргізілген т?жірибелік-эксперименттік ж?мыс ж?не оны? н?тижелері

Ж?мысымызды? б?л тарма?шасында зерттеу барысында - ж?ргізілген т?жірибелік эксперименттік ж?мыстарды? барысы мен н?тижелері баяндалады.

Эксперимент - б?л зерттеуді? жалпы эмпирикалы? ?дісі. Б?л ?дісте нысандар мен ??былыстар ?ата? бай?ау, бас?ару талаптарымен игеріледі.

Зерттеу м?селесі бойынша ж?ргізілген экспериментті? ма?саты: болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а даярялрлы?ыны? бастап?ы де?гейін аны?тап, оны жо?ары де?гейге к?теруді? ?дістемесін сына?тан ?ткізу болып табылады.

Біз ж?ргізген т?жірибелік-эксперимент ж?мыс ?ш кезе?де (аны?тау, ?алыптастыру, ба?ылау) ?ткізілді ж?не т?мендегі ретпен ж?зеге асырылды:

- т?жірибелік ж?мысты? ма?саты мен міндеттерін ай?ындау;

- диагностикалы? ?дістемелер та?дау ж?не ж?ргізу;

- ?алыптастырушы эксперимент материалдарын сына?тан ?ткізу;

- т?жірибелік ж?мысты? н?тижелерін математикалы?-статистикалы? ?дістері ар?ылы ??деу, сипаттау.

Зерттеу ж?мысыны? ма?сат-міндеттеріне ?арай т?жірибелі эксперимент ба?дарламасы жасалып, кезе?дермен ж?зеге асырылды.

Т?жірибелік-эксперимент ж?мысыны? міндеттері:

1. Т?жірибелік-экспериментке ?атысатын сыналушыларды іріктеу;

2. Экспериментті? ма?сатына с?йкес зерттеу ?дістері мен ?дістемелерді та?дау ж?не аны?таушы эксперимент ?ткізу, н?тижелерін математикалы?- статистикалы? ??деу.

3. «Инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту ?дістемесі» атты элективті курс ба?дарламасыны? мазм?нын даярлау ж?не сына?тан ?ткізу;

4. Курс ба?дарламасыны? тиімділігін тексеру ж?не ?сыныстар ?зірлеу.

Осы?ан орай ж?ргізілуге тиісті т?жірибелік-эксперименттік ж?йені? ??рылымы «Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а даярлауды? ??рылымды?-мазм?нды? моделі» негізінде жасалды.

Зерттеу м?селесі бойынша студенттерді? де?гейлерін аны?тау ?шін ?олданыл?ан ?дістемелер кешені т?мендегі 3.3-кестеге с?йкес жасалып, ж?зеге асты.

Кесте 3.3 - Зерттеу м?селесі бойынша студенттерді? де?гейлерін аны?тау ?шін ?олданыл?ан ?дістемелер кешені

Компоненттер	Де?гейлері	Диагностикалы? ?дістемелер, сауалнамалар
1	2	3
Мотивациялы? компонент	Жо?ары де?гей - болаша? бастауыш сынып м??аліміні? о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а деген ?ызы?ушылы?ы т?ра?ты; Орташа де?гей - болаша? бастауыш сынып м??аліміні? о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а деген жа?ымды к?з?арас; Т?менгі де?гей - болаша? бастауыш сынып м??аліміні? о?ушыларды? рефлексиясын дамытуды? ?ажеттілігіні? ма?ыздылы?ын т?сінбейді.	1. О?у іс- ?рекетіне мотивін зерттеу ?дістемесі (А.А.Реан, В.А.Якунин модификациясы бойынша) 2. Сауалнама- ны? 2,7 с?ра?ы
Танымды? компонент	Жо?ары де?гей - рефлексия жайында теория- лы? білімі жеткілікті, болаша?та педагогикалы? ?ызметте саба?тарда?ы о?ушыларды? рефлексиялы? ?рекетін жобалай біледі. Орташа де?гей - саба?тарда?ы о?ушыларды рефлексиялы? ?рекетін ?йымдастыру т?рлерін біледі. Т?менгі де?гей - болаша? бастауыш сынып м??аліміні? о?ушыларды? рефлексиясын дамытуды? ?ажеттілігін жайында?ы білімдері жеткіліксіз.	1. А.В.Карповты? «Рефлексивтікті? дамуыны? даралы? ?лшемін» аны?тау ?дістемесі 3. Сауалнама- ны? 1,3,4 с?ра?ы
?рекеттік компонент	Жо?ары де?гей - болаша?та педагогикалы? ?ызметте саба?тарда?ы о?ушыларды? рефлексиялы? ?рекетін ?йымдастыра біледі ж?не ?рт?рлі ?діс- т?сілдерін ?олдана алады. Орташа де?гей - к?сіби білім алу барысында осы ба?ытта?ы білік пен да?дыларды игеруге ?абілетті. Біра? жобалау?а ж?не ?олдану?а машы?танба?ан. Т?менгі де?гей - саба?тарда?ы о?ушыларды рефлексиялы? ?рекетін ?йымдастыру т?рлерін білгенімен оларды іс ж?зінде ?олдану да?дысы ?алыптаспа?ан.	1. М.Грантты? «Рефлексия?а ба?ыттылы? пен к?ріну де?гейі» атты ?дістемесі 2. Сауалнаманы? 5,6 с?ра?ы

Экспериментке эксперименттік топта (ПМНО 19 - 78 студент), ба?ылау тобында (ПМНО 20 - 79 студент) 157 студент ?атысты. Педагогикалы? т?жірибе-эксперимент 2021-2022 о?у жылында «Бастауышта о?ыту педагогикасы мен ?дістемесі» ОАИУ студенттерімен ?ткізілді (3.4-кесте).

Кесте 3.4 - Педагогикалы? т?жірибе-экспериментке ?атысушылар

Педагогикалы? т?жірибе- эксперимент ала?ы бол?ан жо?ары о?у орны	Эксперименттік топ студентер саны	Ба?ылау тобы студенттері саны	Барлы? студенттер саны
Орталы?-Азия инновациялы? университеті	78	79	157
Барлы?ы	78	79	157

Сыналушыларды? н?тижелерін санды? талдауда арифметикалы? ортаны? м?ндері бойынша ?згерісті? сенімділігін ба?алау ?шін т?уелді ж?не т?уелсіз та?дамалар ?шін Стьюдентті? t-критериясы ?олданылды. Санды? талдау Excell ба?дарламасы негізінде ж?зеге асырылды [35] .

Т?уелсіз та?дамалар ?шін топтарда?ы сыналушыларды? саны ?р т?рлі бол?анда?ы Стьюдентті? t-критериясы келесі формуламен есептелінді:

(3.1)

М?нда N₁ ж?не N₂ сыналушыларды? жалпы саны, у² дисперсиялары

Т?уелді та?дамалар ?шін Стьюдентті? t-критериясыны? формуласы ?олданылды:

(3.2)

М?нда M_d - м?ндерді? орташа к?рсеткіштері; у¹_d - айырмашылы?ты? стандартты ауыт?уы.

Зерттеу ж?мысымызды? ай?ындаушы эксперименті барысында студенттерді? зерттеу м?селесі бойынша бастап?ы де?гейлерін аны?тау ?шін ?дістемелер кешені ?олданылды. Олар:

1. «Бастауыш сынып о?ушыларыны? рефлексиясын дамыту жайлы не білесіз?» атты сауалнама;

2. А.А.Реан, В.А.Якунин модификациясы бойынша «О?у іс-?рекетіне мотивін зерттеу ?дістемесі»;

3. А.В. Карповты? «Рефлексивтікті? дамуыны? даралы? ?лшемін» аны?тау ?дістемесі

4. Студенттерді? инновациалы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамытуда?ы ?леуетіні? дайынды? де?гейін аны?тауда М.Грантты? «Рефлексия?а ба?ыттылы? пен к?ріну де?гейі» атты ?дістемесі ?олданылды. Бізді? ойымызша тек ?зінде осы сапа ?алыптас?ан педагог ?ана ?з о?ушыларыны? бойынан да ?зіне ?зіні? есеп беруі, соны? н?тижесінде ?рекетін талдай алуы сия?ты ?асиеттерді? болуына назар аударады, оны ?зіні? басты міндеті санайды.

Аны?таушы экспериментті? н?тижелерін санды? ж?не сапалы? талдау.

Бастап?ы деректерді жинауыны? негізгі ?дісі ретінде ?олданыл?ан сауалнама 7 с?ра?тан т?рады. Сыналушылардан ?р с?ра??а шынайы жауап беру с?ралды. Сауалнама?а 157 студент ?атысты.

«Бастауыш сынып о?ушыларыны? рефлексиясын дамыту жайлы не білесіз?» атты сауалнаманы? н?тижелері:

1. «Рефлексия» жайлы не білесіз?» деген сауалнама?а жауап бергендерді? 40% - рефлексия - ?зін ба?алау, 18% - саба?та ?олданылатын ?діс, 20% - о?ушыларды? к??іл к?йлерін аны?тау десе, сыналушыларды? 22% - ы жауап жауап берген жо?.

2. «Оны бастауыш сыныптан бастау керек пе?» деген с?ра??а берген жауаптарды? 81% - жа?ымды жауап берсе, 19% - тек белгілі бір т?рлерін ?ана деп жауап берген.

3. «Бастауыш сынып о?ушыларыны? т?л?алы? сапаларын дамыту?а рефлексия ?атысады ма?» сауалына жауап бергендерді? 54% - м?ндай ?рекеттер о?ушыларды? жеке т?л?алы? сапаларыны? дамуына тікелей ?атысатынды?ын жаз?ан, 46% - т?л?алы? сапалардан г?рі саба??а ?ызы?ушылы?ты арттыратынды?ын к?рсеткен.

4. «Мектеп п?ндеріні? о?ушыларды? рефлексиясын дамытуда?ы м?мкіндіктері ?андай?» деген сауал?а берілген жауаптарды? - 65 % - негізінен ана тілі, ?аза? тілі, ?зін ?зі тану мен жаратылыстану саба?тарыны? м?мкіндіктеріні? зор екендігін, 19% - математика саба?ында рефлексиялы? ?рекеттер жасауды? м?мкіндігіні? шектеулі екендігін жаз?ан, 13% - бейнелеу ?нері, дене т?рбиесі саба?тарыны? м?мкіндігі жо? деген пікір жазады, 3 % - жауап бермегендер.

5. «Рефлексияны ж?зеге асыру?а бастауыш сынып о?ушыларында ал?ышарттар бар ма?» с?ра?ына берілген жауаптар т?мендегідей болды. 45% - бастауыш сынып о?ушыларыны? бойында рефлексиялы? ?рекет жасау?а ?ажетті эмоциялар, белсенділік, ?атысымшылды? сия?ты сапалар ал?ышарт болады десе, 28% - ал?ышарт?а жа?сы ба?а алу?а талпынуды жат?ызады, 27 %

- барлы?ы м??алімні? д?рыс ?йымдастыруына байланысты деген пікір жазады.

6. «Балаларды? рефлексиясын дамытуды? ??ралдарын білесіз бе?» сауал?а жауап бергендерді? ?орытындысы: 25% - тек кейбір т?рлерін білетіндер, 20% - мектеп т?жірибесінде к?ргендер, 4% - теориялы? т?р?ыда о?ы?андар, 51% - білмейтіндер.

7. «?з о?ушылары?ызды? рефлексиясын дамытуда ??зыретті бол?ы?ыз келе ме?» Б?л с?ра??а студенттерді? 74% - «ия» деп жауап берген, 26% - жауап бермегендер.

Сауалнамада?ы 2, 7 - с?ра?тар студенттерді? о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а даярлы?ына деген мотивтерін; 1, 3, 4 - с?ра?тар осы м?селеге ?атысты білімдеріні? ?аншалы?ты екендігін; 5, 6 - с?ра?тар студенттерді? рефлексияны ?олдана алу да?дыларыны? де?гейлерін аны?тау?а м?мкіндік берді. 4 - с?ра?та?ы жауап бермегендер осы маманды??а кездейсо? келгендер, болаша?та ?з ?мірлерін б?л ?ызметпен байланыстырмайтындар деп ?орытынды жасады?.

Алын?ан м?ліметтерді талдаудан шы?атын ?орытынды: маманды? бойынша білім алып жат?ан студенттерді? рефлексия жайлы білімдері т?мен, ??ымды кейбір п?ндерді о?у барысында естіген, оны? ?ызметі мен т?л?алы? дамуды ж?зеге асыруда?ы м?мкіндіктері жайлы ма?л?маттары жеткіліксіз. Болаша? м??алімдер рефлексияны? саба?тарда ?олданылатын т?рлерінен хабарлары аз, дегенмен рефлексиялау?а о?ушыларды бастауыш мектептен бастап ?ол?а алу керектігін ?олдайтыны ж?не к?пшілігіні? оларды ме?геруге деген ?ажеттіліктері бар екенін аны?тады?.

Студенттерді? о?у іс-?рекетіне деген мотивациясы о?у ?дерісін тиімді ж?зеге асыруды? ?ажетті шарты болып табылады, ?йткені о?у?а деген жа?ымсыз немесе енжарлы? к?з?арас студентті? саба? ?лгеріміні? т?мендеуіні? себебі болуы м?мкін. Сонды?тан да студенттерді? о?у іс-?рекетін мотивін зерттеу ЖОО о?ытушылары ?шін ма?ызды болуы ?ажет. Студенттерді? білім алу?а, оны? саба? ?лгерімі мен ?ызы?ушылы?ы кейінгі к?сіби маман ретінде ?алыптасуына т?уелді.

Педагогикалы? т?жірибе-экспериментті? келесі кезе?інде болаша? мамандарды? о?у іс-?рекетіне мотивін аны?тау бойынша ?дістеме ж?ргізілді.

?дістеме А.А.Реан ж?не В.А.Якунинні? сауалнамалары негізінде ??делген. Берілген ?дістемеде мотивті? 34 т?рі к?рсетілген ж?не н?тижелері 7 шкала бойынша ??деледі: ?арым-?атынас, к?сіби, о?у-танымды?, ?леуметтік, шы?армашылы? ?зін ?зі жетілдіру, с?тсіздіктен ?ашу ж?не маманды??а жо?ары с?раныс. Студенттерге берілген тесттегі 34 с?ра?ты м??ият о?ып, ма?ыздылы?ына ?арай 5 балды? ж?йе бойынша ба?алау ?сынылады.

Кейін тестті? н?тижелері т?мендегідей интерпритацияланады:

- Шкала 1. ?арым-?атынас мотиві: 7, 10, 14, 32.

- Шкала 2. С?тсіздіктен ?ашу мотиві: 6, 12, 13, 15, 19.

- Шкала 3. Маманды??а жо?ары с?раныс мотиві: 8, 9, 29, 30, 34.

- Шкала 4. К?сіби мотиві: 1, 2, 3, 4, 5, 26.

- Шкала 5. Шы?армашылы? ?зін ?зі жетілдіру мотиві: 27, 28.

- Шкала 6. О?у-танымды? мотиві: 17, 18, 20, 21, 22, 23, 24.

- Шкала 7. ?леуметтік мотивтер: 11, 16, 25, 31, 33.

?р топ бойынша жетекші о?у іс-?рекетіні? мотивтеріне талдау жасалынды. Барлы? та?дама бойынша мотивтерді? та?дау жиілігі аны?талды. Та?дама ?шін е? ма?ызды деген мотивтерді? жиілігі шы?ады ж?не алын?ан н?тижелерді? негізінде мотивтер рангіленеді. Н?тижелер форма?а салынады. Студенттерді? мотивін аны?тау алдымен ??гімелесу формасында о?ытушыларды? ?атысуынсыз ?ткізілді. Студенттер жауапкершілікпен, ниетпен с?ра?тар?а жауап беріп отырды. 3.5-кестеге с?йкес студенттерді? о?у іс-?рекетіне мотивін зерттеу ?дістемесіні? т?мендегідей н?тижелері алынды.

Кесте 3.5 - О?у іс-?рекетіне мотивін зерттеу ?дістемесіні? (А.А.Реан, В.А.Якунин модификациясы бойынша) н?тижелері

Педагогикалы? т?жірибе-эксперимент ала?ы бол?ан жо?ары о?у орны	Эксперименттік топ студентері (n=78)	Ба?ылау тобы студенттері (n=79)
Шкала 1. ?арым-?атынас мотиві	23ЈҐ	26ЈҐ
Шкала 2. С?тсіздіктен ?ашу мотиві	5ЈҐ	6ЈҐ
Шкала 3. Маманды??а жо?ары с?раныс мотиві	9ЈҐ	8ЈҐ
Шкала 4. К?сіби мотиві	10ЈҐ	10ЈҐ
Шкала 5. Шы?армашылы? ?зін ?зі жетілдіру мотиві	9ЈҐ	8ЈҐ
Шкала 6. О?у-танымды? мотиві	10ЈҐ	12ЈҐ
Шкала 7. ?леуметтік мотивтер	34ЈҐ	30ЈҐ
Барлы?ы	100ЈҐ	100ЈҐ

Эксперименталды ж?не ба?ылау топ студенттерінде ?леуметтік мотивтер (34ЈҐ; 30ЈҐ), ?арым-?атынас мотиві (23ЈҐ; 26ЈҐ) ал?аш?ы орында, к?сіби ж?не о?у танымды? мотиві 10 ЈҐ -ды ??рады. Шы?армашылы? ?зін ?зі жетілдіру мотиві т?мен орналас?аны бізді ала?датты.

Екі та?даманы? (экспериментік ж?не ба?ылау) н?тижелері арасында?ы айырманы? сенімділігі туралы статистикалы? болжам т?жырымдалды.

Н?тижесінде t_эмп=1,99<t_кр =3,04 (р?0,05) => Н₀ (эксперименталды ж?не ба?ылау тобы арасында ?згеріс жо?).

Болаша? бастауыш сынып м??алімдерін инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а даярлауды? танымды? компоненті ?шін А.В. Карповты? «Рефлексивтікті? дамуыны? даралы? ?лшемін» аны?тау ?дістемесі ?олданылды. ?дістеме 27 тізімнен т?рады. Барлы? тал?ылауларды т?рт топ?а топтастыру?а болады:

- іс-?рекетті? ретроспективтік рефлексиясы;

- ?азіргі уа?ытта?ы іс-?рекетті? рефлексиясы;

- болаша? іс-?рекетті? рефлексиясы;

- бас?алармен ?арым-?атынас пен ?рекеттесуді? рефлексиясы.

Н?тижелерді? ?пайлары ?дістемені? кілті бойынша есептеледі. 3.6-кестеде к?рсетілгендей ?пайлар к?рсеткіштерге аударылады.

Кесте 3.6 - А.В. Карповты? «Рефлексивтікті? дамуыны? даралы? ?лшемін» аны?тау ?дістемесіні? н?тижелері

	Эксперименталды топ студентері (n=78)	Ба?ылау тобы студенттері (n=79)
Жо?ары (148 ж?не одан жо?ары)	15- 19, 23%	17- 21,52%
Орташа (123-147)	42- 53,85%	40- 50,63%
Т?мен (80-нен кем ж?не 122-ке дейін)	21- 26,92%	22- 27,85%

Жо?арыда?ы А.В. Карповты? «Рефлексивтікті? дамуыны? даралы? ?лшемін» аны?тау ?дістемесіні? экспериментке дейінгі к?рсеткіштеріні? орташа м?ндеріні? к?рсеткіштері н?тижелерін диаграмма т?рінде 3.2 - суретте сипаттаймыз.

Сурет 3.2 - А.В. Карповты? «Рефлексивтікті? дамуыны? даралы? ?лшемін» аны?тау ?дістемесіні? диаграммасы

Н?тижелерді? т?ра?тылы?ыны? сенімділігін ба?алау ?айта тестілеу ар?ылы ж?ргізілді. Екі та?даманы? (экспериментік ж?не ба?ылау) н?тижелері арасында?ы айырманы? сенімділігі туралы статистикалы? болжам расталды (t_эмп=1,99<t_кр =3,96 (р?0,05) => Н₀) [36].

Б?л эксперименттік ж?не ба?ылау топтарыны? арасында айырмашылы?ты? жо? екенін к?рсетеді. А.В.Карповты? рефлексияны? дамуыны? жеке ?лшемдерін аны?тау ?дістемесі бойынша алын?ан н?тижелер екі топ сыналушыларыны? рефлексияны? дамуыны? орташа де?гейін к?рсетті.

Бізді? зерттеуіміз ?шін болаша? мамандарды? білім алу?а, ?рт?рлі ?рекетте табысты болу?а ?ажетті кешенді сапасы ретіндегі рефлексивтік ?абілеттеріні? де?гейін аны?тау ма?ызды болды. Ол ?шін американды? ?алым М. Грантты? «Рефлексия?а ба?ыттылы? пен к?ріну де?гейі» атты ?дістемесі ?олданылды. Автор ?сын?ан сауалнама ?р?айсысында 10 с?ра?тан т?ратын 2 б?ліктен т?рады. Олар?а: «м?лде келіспеймін», «келіспеймін», «келіспеуім м?мкін», «келісемін», «келісемін деп ойлаймын», «абсолютті т?рде келісемін» с?здерін ?олданып 6 т?рлі жауап беру с?ралады. Н?тиже «жо?ары» (100%) , «жо?арыдан т?мен» (80%) , «орта» (60%), «ортадан т?мен» (40%), «т?мен» (20%) де?гейлер бойынша ба?аланады. Компьютерлік жолымен алын?ан жауаптар т?л?аны? ?зіндік ж?не ?леуметтік рефлексия де?гейін к?рсетеді.

Эксперимент барысында автоматты т?рде шы?арыл?ан ?орытынды негізінде сауалнам?а ?атысушыларды? «жо?ары» де?гейді - 10%; «жо?арыдан т?мен» де?гейді - 15%, «орта» де?гейді - 40% , «ортадан т?мен» де?гейді - 20%, «т?мен» де?гейді - 15% к?рсеткендері белгілі болды. Сауалнама н?тижесін 3.2 - суреттен к?руге болады.

Сурет 3.3 - «Рефлексия?а ба?ыттылы? пен к?ріну де?гейіні?» диаграммасы (М.Грант бойынша)

Суреттен к?ріп отыр?анымыздай студенттерді? рефлексия?а ба?ыттылы?ы орташа де?гейде. Жо?ары ж?не жо?арыдан т?мен де?гей 25 пайызды ??раса, орта, ортадан т?мен, т?менгі де?гейлерді? жиынты?ы 75 пайыз болып отыр. Б?л студенттерді? к?пшілігіні? ?з ?рекетіне ба?а беруге да?дыланба?анды?ын к?рсетеді.

Б?л ?орытындылар т?жірибелі-экспериментті? жоспарын жасап, ма?сатты ж?мыстарды ж?ргізу міндеттерін туындатты. Е? алдымен болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а дайынды?ын ?алыптастыру ?шін «Инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту ?дістемесі» элективті курс мазм?ны дайындалды. Элективті курс мазм?нын т?зуде рефлексия?а ?атысты е?бектерге жасал?ан талдаулар басшылы??а алынып, инновациялы? технологияларда?ы рефлексияны? м?нін тере? ??ыну негіз болды. ?сіресе авторлы? бірлестікте бастауышта?ы жа?артыл?ан білім беру мазм?нына с?йкес жазыл?ан о?улы?тар мен ?дістемелік к?п к?мегін тигізді, - деп айта аламыз.

Элективті курсты? негізгі ма?саты: болаша? маманны? «рефлексия» ??ымыны? м?нін т?сініп, оны дамытуды? теориялы? негіздерін ж?не ??рылы мен ?ызметі, бастауыш мектепте ?олданылатын инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамытуды? м?мкіндіктері мен тетіктері жайлы білімдер, білік да?дылар ?алыптастыру, т?жірибеде ?олдана алу?а ?ол жеткізу.

Курс мазм?ны: «Инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту ?дістемесі», Жа?артыл?ан білім мазм?нында?ы рефлексияны? орны мен р?лі, О?ушыларды? рефлексиясын дамытуда инновациялы? технологияларды? ?леуеті атты 3 модульден т?рады. Оларда болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? о?ушыларды? рефлексиясын дамыту?а дайын болуыны? теориялы? ?діснамалы? негіздері ?арастырылды. Рефлексияны? жа?артыл?ан білім мазм?нында?ы алатын орыны мен р?лі, «ТРИЗ технологиясы», «О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлауды дамыту», «А?паратты? коммуникациялы? технологиялар» сия?ты технологияларды? зерттеу м?селесін шешудегі м?мкіндіктері талданды ж?не практикалы? ?рекеттер барысында рефлексия т?рлері ме?геріліп, о?ушыларды? рефлексиясын дамыту машы?тары ?алыптастырылды.

Курсты? міндеттері:

- болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? «рефлексия» ??ымыны? м?нін т?сінуге ба?дарлау;

- жеке т?л?аны? дамуы ?шін б?л сапаны? аса ?ажеттілілігіні? ма?ызын білуге ы?пал ету;

- рефлексияны? ??рылымы мен ?ызметі жайлы т?сініктер ?алыптастыру;

- студенттерді? бастауыш мектептегі о?ыту ?дерісінде ?олданылатын рефлексиялы? ?рекет т?рлері мен оларды ?олдануды? ?дістемесіне ?йрету;

- болаша? бастауыш сынып м??алімдеріні? рефлексиялы? ма?сатта?ы саба?тарды жобалай алу, саба?тарды? ?рт?рлі кезе?дерінде о?ушыларды? рефлексиялы? ?рекеттерін ?йымдастыра білу ??зыреттіліктерін ?алыптастыру?а м?мкіндік ту?ызу.

П?нні? пререквизиттері: жалпы педагогика, жалпы психология, дидактика, педагогиканы о?ыту ?дістемесі, дербес п?ндерді о?ыту ?дістемесі.

П?нні? постреквизиттері: педагогикалы? этика, педагогикалы? шеберлік, ?леуметтік психология, ?арым-?атынас психологиясы, педагогикалы? менеджмент ж?не мектеп бас?ару, магистратураны ме?геруге м?мкіндік беретін п?ндер.

Т?мендегі 3.7-кестеде осы элективті курсты? о?у-та?ырыпты? жоспарын келтіріп отырмыз.

Кесте 3.7 - «Инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту ?дістемесі» п?ніні? о?у-та?ырыпты? жоспары

№	Та?ырыбы	О?у т?рі: к?ндізгі
		Барлы?ы	Д?ріс	Т?жірибе	С?Ж	ОС?Ж
1	2	3	4	5	6	7
I МОДУЛЬ «Инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту ?дістемесі» п?ніні? теориялы? негіздері
I.1	«Инновациялы? технологиялар негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамыту ?дістемесі» п?н ретінде	9	1	2	6	3
I.2	Рефлексия ж?не оны? т?л?аны? дамуында?ы р?лі	8	1	1	6	3
I.3	Бастауыш білім беру ?дерісіндегі инновациялы? технологияларды? теориялы? негіздері	8	1	1	6	3
І.4	Инновациялы? технологиялар негізінде бастауыш сынып о?ушыларыны? рефлексиясын дамыту	8	1	1	6	3
І.5	Психологиялы? тренинг	3		3
II МОДУЛЬ Жа?артыл?ан білім мазм?нында?ы рефлексияны? орны мен р?лі
IІ.1	Бастауыш мектептегі жа?артыл?ан білім мазм?ныныны? ма?саты мен міндеттері	9	1	2	6	3
IІ.2	Рефлексияны? бастауыш білім мазм?нында?ы орны мен ма?ызы	9	1	2	6	3
ІI.3	Саба?та?ы рефлексияны? т?рлері	8	1	1	6	3
ІI.4	О?ушыларды? рефлексиясын дамыту ж?мыстарын ?йымдастыру	8	1	1	6	3
IІ.5	Рефлексиялы? жатты?уларды? формалары	8	1	1	6	3
IІ.6	Психологиялы? тренинг	3		3
IІI МОДУЛЬ Инновациялы? технологияларды? о?ушыларды? рефлексиясын дамытуда?ы ?леуеті
IІІ.1	Инновациялы? технологиялар ж?не оларды? жіктемесі	9	1	2	6	3
ІІІ.2	О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлау технологиясыны? теориялы? негіздері	9	1	2	6	3
IІІ.3	О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлау технологиясы негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамытуды? ?діс- т?сілдері	8	1	1	6	3
IІІ.4	Бастауыш білім беру ?дерісіндегі ТРИЗ технологиясы	8	1	1	6	3
IІІ.5	ТРИЗ технологиясы негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамытуды? ?діс-т?сілдері	8	1	1	6	3
IІІ.6	А?паратты? коммуникациялы? технологиялар негізінде о?ушыларыны? рефлексиясын дамыту ?дістері	8	1	1	6	3
IІІ.7	Психологиялы? тренинг	4		4
Барлы?ы	135	15	30	90	45

Элетивті курс бойынша ж?мысты? негізгі т?рлері: д?ріс, ?дебиет к?здерімен ж?мыс істеу, мектеп ба?дарламаларын, жа?артыл?ан білім мазм?нына талдаулар жасау, мектеп м??алімдеріні? саба?тарына ?атысу, саба?тар жобалау, жа?даяттар шешу, т?саукесерлер мен ж?мыстарды? ?зге де т?рлері. Енді осы п?нді ж?ргізу т?жірибемізден мысалдар келтіреміз.

«Рефлексия ж?не оны? т?л?аны? дамуында?ы» р?лі д?рісін ж?ргізу жоспары.

Д?ріс «Бастауышта о?ыт педагогикасы мен ?дістемесі» маманды?ыны? 4- курс студенттерімен ?ткізілді.

Д?ріс ма?саты: студенттерді? рефлексия жайлы т?сініктерін ке?ейту, саба?та?ы рефлексияны? ма?ызын ??ыну?а ы?пал ету.

Д?рісті? барысы

1. Д?ріскерді? студенттермен с?лемдесіп, д?рісті? ма?сат міндеттерімен таныстыруы (2 минут)

2. Ой сергек. Конверттегі смайликтерді бейнелеп к?рсету (2 минут). 3.Студенттерді топ?а б?лу (т?рлі т?сті ?а?аздарды? т?сі бойынша 1 мин.). 4.Топты? ж?мыс: «Рефлексия» жайлы не білеміз? Флипчарт ?а?азда топтастыру жасау, ?ор?ау (10 минут).

5. «Рефлексия ж?не оны? т?л?аны? дамуында?ы р?лі» та?ырыбында?ы презентация бойынша д?ріс (15 минут).

6. Топты? ж?мыс: (10 минут)

1- топ: Рефлексияны? аны?тамасын т?жырымдау

2- топ: Рефлексияны? пайдасына аргументтер келтіру 3- топ: Рефлексияны? т?рлерін атау 4-топ: Рефлексиялы? ?рекетті бастауыш сыныпта баста?ан д?рыс па? (д?лелдемелер келтіру)

7. Ой тол?аныс: Д?рісті? басында жасал?ан топтастыру?а ?айта оралып, бас?а т?спен толы?тырулар жасау (6 минут)

8. ?орытынды рефлексия (2 минут)

Саба?тан сіздер не к?тті?іздер? Б?л саба?та сіздер не ?йренді?іздер?

?андай пікірдесіздер?

Д?ріс со?ында студенттерден та?тада?ы «К??іл-к?й м?хиты» суретіне стикерлер жапсыру ар?ылы саба?тан ал?ан ?серлері мен ?з к??іл-к?йлерін к?рсетулері с?ралады (2 минут).

Д?рісті ?ту барысында студенттерді? ал?аш?ы жаса?ан топтастырулары оларды? д?ріске дейін не білетіндіктерін к?рсетті. Одан кейінгі презентация к?ру ар?ылы ?арастырылып отыр?ан ??ым жайлы ма?л?маттар беріліп, т?сіндіру ж?мысы ж?ргізілді. Д?рістен кейінгі топты? ж?мысты? ма?саты студенттерді? жа?а м?ліметтерді ?аншалы?ты т?сіндендіктерін аны?тап, оларды? ?з т?сініктерін орта?а шы?ару?а жа?дай жасау болды. Топты? ж?мыста?ы студенттерді? белсенділігі оларды? м?селеге деген ?ызы?ушылы?тары мен таным т?сініктеріні? жа?сы де?гейін к?рсетті. ?сіресе рефлексиялы? ?рекетті? пайдасы жайлы д?йектер келтіруге жасал?ан ж?мыс тек бір ?ана топты? емес, барлы? ?атысушыларды? ойларын орта?а салу?а м?мкіндік берді. Ал саба? со?ында студенттерді? д?рісті? басында жасал?ан топтастыруларына ?айта оралып, бас?а т?спен толы?тырулар жасауларыны? н?тижесінде ?аншалы?ты білім ?осыл?анын аны?тау ?иын болмады. «К??іл - к?й м?хиты» суретіне стикерлер жапсыру ар?ылы ?з к??іл - к?йлерін к?рсетулері студенттерді? саба?тан ?ана?аттанушылы?пен кетіп бара жат?анын к?рсетті.

Келесі сипаттайтын «О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлау технологиясы негізінде о?ушыларды? рефлексиясын дамытуды? ?діс- т?сілдері» та?ырыбында ?ткізілген семинар-саба?.

Ма?саты: «О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлауды дамыту» технологиясында?ы рефлексия?а негізделген ?дістерімен таныстыру ж?не оны ?олдану?а ?йрету.

Саба? осы технологияны? ?ткізілу т?ртібіне с?йкес ?ш кезе?нен т?рды. I.?ызы?ушылы?ты ояту кезе?і

1. Студенттерді саба??а ж?мылдыру, ?олайлы психологиялы? ахуал орнату ма?сатында «Атомдар мен молекулалар ойыны» ж?ргізіледі. Топ м?шелері ойынды ж?ргізушіні? командасы бойынша ойын ар?ылы топтар ??рау, топ?а ат ойлап табу, негіздеу.

1 топ: «Шамшыра?»;

2 топ: «Болаша?»; 3 топ: «Жас талап»; 4 топ: «?ла?ат».

2. Топты? ж?мыстар: Студенттерге ?ткен саба?тардан игерген білімдерін пысы?тау ж?не бекіту ма?сатында топ болып орындайтын арнайы тапсырмалар беріледі.

1 - топ: «Сыни ойлау» деген не? ?андай аны?тамаларды білесі?дер? (топтастыру жасау)

2 - топ: «О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлауды дамыту технологиясы» негізіндегі саба?ты? ??рылымын сипаттау

3 - топ: «О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлауды дамыту» технологиясына негізделген рефлексиялы? ?дістерді жазып шы?у.

4 - топ: «О?у мен жазу ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлауды дамыту» технологиясы негізінде ж?зеге асатын рефлексиялы? ?дістерді саба?ты? кезе?деріне б?лу (сызба т?рінде).

Топтарды? берілген тапсырма бойынша орындап шы??ан ж?мыстары т?мендегі 3.8 - кесте бойынша критериалды ба?аланады.

Кесте 3.8 - Топты? ж?мысты критериалды ба?алау

Топ	Материалды д?рыс баяндау	Баяндауда?ы логика мен ай?ынды?	Баяндауда?ы м?дениет	Топ м?шелеріні? ?осымша жауаптары	Топта?ы ынтыма?тасты?, бірлеске ?рекет да?дылары
I
II
III
IV

Топ атынан с?йлеушіні? с?зін ба?алау критерииі:

1. Уа?ытты? са?талуы

2. Жауапты? д?рысты?ы

3. Баяндауды? т?сініктілігі

4. Баяндауды? логикалы? ж?йлілігі

5. Баяндаушыны? тілі

6. Эмоционалдылы?ы

II. Ма?ынаны тану кезе?і

Топтар?а рефлексияларды? н?с?аларын (сипаттамаларын) таратып беріп, оларды т?рлеріне: интеллектуалды?, жеке т?л?алы? ж?не коммуникативтік сия?ты т?рлеріне ?арай ажырату тапсырылады

III. Ой тол?аныс кезе?і

Студенттерге «Тегтер б?лты» рефлексиялы? тапсырмасын орындау тапсырылады. Онда мына с?ра?тар?а жауаптар жазылуы ?ажет:

1. Мен таныстым.

2. Ма?ан о?ай бол?ан жо?.

3. Мен ?ол жеткі...